Улаанбаатар хотод шөнийн температур -20^оС-аас доош хүйтэрч, жавар тачигнасан өдрүүд үргэлжилж буй энэ үед халтиргаа гулгаа, агаарын бохирдол, халаалтын системийн доголдол гээд олон асуудал урган гарсаар байдаг. Мэдээж онцгойлон анхаарах асуудал нь утааг бууруулахад ихээхэн хувь нэмэр оруулах бие даасан халаалтын системийн шийдэл байдаг. Иймд  Барилгын эрчим хүч хэмнэлтийн төвийн захирал Б.Мөнхбаяраас уншигчдынхаа сонирхсон асуултуудад хариулт авлаа.

-Барилгын дулааны алдагдлыг бууруулна гэж их ярьдаг боллоо. Энэ асуудал тийм их чухал гэж үү?

- Барилгын дулааны алдагдал бууруулахын ач холбогдлыг хувь хүн, оршин буй газар, улс орны хэмжээнд гэсэн гурван түвшинд тайлбарлая. Хувь хүмүүс өөрсдийн амины орон сууц, гэр орныхоо дулааны алдагдлыг бууруулснаар халаалтын зардал нь багасна. Түүгээр ч зогсохгүй тав тухтай амьдрах, ажиллах орчны чанар сайжирдаг. Дулаан байна гэдэг нь зөвхөн өрөөний агаарын температураас бус, хашлага бүтээцийн дотор гадаргуун температураас ч хамаардаг. Дулааны алдагдал буурснаар барилгын дотор гадаргуугийн температур нэмэгдэж, илүү таатай орчин бүрддэг.

Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлын 80 гаруй хувь нь зөвхөн гэр хорооллын дулааны алдагдлыг нөхөх зориулалттай халаалтын системээс үүсдэг. Дулааны алдагдлыг багасгах нь утааг бууруулахад тэр хэмжээгээр нөлөөлнө. Уламжлалт сууцыг пассив сууцны хэмжээнд хүргэхэд халаалтын эрчим хүчний хэрэглээ 10 дахин буурах боломжтой.

Дэлхий нийтээр хүлэмжийн хийн ялгарлаас үүдсэн дулаарлын талаар ярьж, түүнийг зохистой хэмжээнд хүртэл багасгах тухай 2015 оны Парисын хэлэлцээрийн дагуу улс орон бүр үүрэг хүлээсэн. Энэ хэлэлцээрт манай орон ч нэгдсэн. Тэгэхээр энэ хүрээнд хэрэгжүүлэх гол арга хэмжээнүүдийн нэг нь барилгын дулааны алдагдлыг бууруулах ажил юм.

-Олон хүн өөрийн барилгын дулааны алдагдлын тухайд харилцан адилгүй ойлголттой байдаг. Ямар барилгыг дулааны алдагдал ихтэй гэж үзэх вэ?

-Барилгын дулаан тусгаарлах материалуудад шилэн хөвөн, эрдэс хөвөн, хөөсөнцөр хавтан, ноосон дулаалга зэрэг материал багтдаг. Эдгээрийн хамгийн чухал үзүүлэлт бол дулаан дамжуулалтын илтгэлцүүр нь 0,05Вт/м2К-ээс бага байх шаардлага юм. Огт дулааны алдагдалгүй байна гэдэг боломжгүй. Харин аль болох бага түвшинд хүргэх явдал юм. Тэгэхээр гадна барилгын хашлага бүтээц болох хана, хучилт зэрэгт дулаалгын материал ашиглаагүй, эсвэл 10 см-ээс бага зузаантайгаар ашигласан бол дулаалгагүй, эсвэл хангалттай дулаалгагүй гэж үзэж болно. Хүмүүс үнс, шаарга, бүр тоосгыг ч сайн дулаалга гэж андуурдаг.

-Дулааны алдагдал багатай сууцтай болохын тулд юу анхаарах ёстой вэ?

-Иргэд байшин барихдаа дулаахан, тав тухтай байх талыг огт бодолцдоггүй, нэг их тоодоггүй юм шиг санагдсан. Гэвч эцсийн дүндээ энэ нөхцөл л хүн оршин суух хамгийн чухал хүчин зүйлсийн нэг байдаг. Дулааны алдагдал багатай сууцтай болохын тулд эхлээд хангалттай дулаалгатай байх ёстой. Ингэхдээ гурван үндсэн дүрмийг анхаарах хэрэгтэй.

-Айлын сууц, албан байгууллагын байшин барилга хүйтэн байгаа нөхцөлд нэн түрүүнд авах ёстой арга хэмжээ гэвэл та юуг зөвлөх вэ?

-Вакуум цонхоо соль л гэнэ дээ. Хуванцар жаазтай, хоёр давхар шилтэй цонхтой болсноор дулаахан болчихно гэдэг өрөөсгөл ойлголт түгээмэл байдаг. Тэгвэл гурван давхар шилтэй, зөв суурилуулсан цонх нь өрөөний дулаан алдагдлыг бууруулахад маш том нөлөө үзүүлж чаддаг. Дулаан цонхны хувьд анхаарах ёстой гурван үзүүлэлт бий.

Сүүлийн үеийн барилгуудад том хэмжээтэй цонх, шилэн фасад төлөвлөх болсон нь барилгын дулааны алдагдлыг ихээхэн нэмэгдүүлэх болсон. Уг нь энэ асуудлыг барилгын нормд цонхны талбай нь ханын нийт талбайн орон сууцанд 18 хувиас, олон нийтийн барилгад 25 хувиас хэтрэхгүй байхаар заасан. Хэтэрсэн нөхцөлд дулааны алдагдал маш бага цонх сонгохыг шаардсан байдаг ч ийм төрлийн цонх дотоодын зах зээлд олдоц муутай.

-Байшингийн дулааны алдагдал буурснаар гарч болох сөрөг нөлөө бий юу?

-Дулааны алдагдал багасаж, халаалтын системийн хүчин чадал буурдаг тул хуучин халаалтын системийн хүчин чадал нь ихдэж, түүнийгээ бууруулах шаардлага гардаг. Өөрөөр сөрөг тал гэж байхгүй л дээ. Илүү тав тухтай орчин л үүснэ. Харин цонх, хаалга сайжрах тусам барилгын битүүмжлэл нэмэгдэж, ердийн байгалийн агаар сэлгэлт муудах талтай. Ялангуяа өвлийн улиралд цонх нээх боломжгүйн улмаас дотор агаарын чанар илүү муудаж, бохирддог. Мөн хүйтэн байгаа шалтгаанаар агаар сэлгэлтээ ажиллуулдаггүй айл өрхүүд ч бий. Цаашлаад энэ нь бага насны хүүхдүүдийн эрүүл мэндэд ихээхэн сөрөг нөлөө үзүүлдэг. Энэ бол бүх нийтийн анхаарах ёстой нэн чухал сэдэв юм. Гэхдээ энэ талаар тусад нь нэг сэдэв болгож ярих нь зөв болов уу.

Баярлалаа.