Өнөөдөр “Барилгын ханган нийлүүлэгчдийн II чуулган 2018” МҮХАҮТ-д амжилттай зохион байгуулагдаж өндөрлөлөө.

Чуулганыг БХБЯ, НЗДТГ, МХАҮТ, БХТ, МБҮА, МБМҮХ, МБҮА, Барилга.МН хамтран зохион байгуулж, "Ондилт" ХХК, "PCDP" ХХК, "Хүннү конкрейт" ХХК ивээн тэтгэгчээр ажилалаа.

200 гаруй ханган нийлүүлэгч, бизнесменүүдийг хамруулсан энэхүү чуулга уулзалтад зөвхөн тэдэнд чиглэсэн төрийн бодлого, шийдвэрийг танилцуулан, төрд хүргүүлэх тэдний санал бодлыг авч, бизнес эрхлэгчдийнхээ үйл ажиллагаа дэмжсэн маркетингийн болон борлуулалтаа өсгөх боломжуудыг санал болголоо.



     Өнгөрсөн жилийн чуулган зохион байгуулагдаж байсан зах зээлийн цаг үеийг бодвол төр хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагаа сайжирсан, байгууллагуудын үйл ажиллагаа идэвхжсэн, зарим нэг аж ахуйн нэгжүүд үйл ажиллагаагаа өргөжин, томорсон үзүүлэлттэй байлаа. Гэсэн барилгын голлох материалын 40 хувийг гаднаас импортолж байгаа дотор сантехник, цахилгаан, засал, дулаалгын материалыг гаднаас их хэмжээгээр оруулж байгаа тул эдгээр материалыг орлуулах бүтээгдэхүүнийг дотооддоо үйлдвэрлэх, эх орны баялаг, түүхий эдийг ашигласан шил, чулуу, плита, базальтан хөвөн, хонины ноос зэргийг дэмжиж, татвараас хөнгөлөх, давуу эрх эдлүүлэх нь шаардлага зайлшгүй байсаар байна. Энэ бол даварч буй хэрэг бус дэлхийн аль улс орны хөгжлийн замнал ингэж явдгийг хэн хүнгүй мэдэж байгаа биз ээ.



 Өнөөдөр үйлдвэрлэгч компаниудын нөхцөл байдал борлуулалтдаа тааруулаад л үйлдвэрлэдэг. Өөрөөр хэлбэл, орж ирсэн мөнгөө л эргүүлдүүлээд байхаас бус бараа, материалаа хураагаад хуримтлуулчих хэмжээний хөрөнгө мөнгөгүйн улмаас зах зээл дээр  хомстол үүсч, хялбархан үнийн хөөрөгдлийг үүсгэчхэж байгаа юм. Иймд наанадаж дотоодын үндсэн нэрийн зарим материалуудыг нөөцлөх шаардлага бий.

        Чуулган дээр голлон хэд хэдэн чухал асуудлыг хөндөн, холбогдох төрийн байгууллагад хүргүүлэхээр болсон.
     

Энэ оны эхний 4 сард 3,500 айлын орон сууц ашиглалтад орсон бол оны 4 дүгээр улиралд нэмж 12,300 айлын орон сууц ашиглалтад орохоор байна. /Тэнхлэг зууч ХХК/

         Хэлэлцсэн асуудлаас товчоор, оролцогчдийн ирүүлсэн саналаас арилжааны банкны зээлийн хүүгийн дарамтыг дуу нэгтэй хүлээн зөвшөөрч, санал бодлоо илэрхийлэв. Банкны чанаргүй зээлийн хэмжээ 1 их наяд давсан, барилгын байгууллагууд 4 их наяд хэмжээний хөрөнгөө барьцаанд тавьсан гээд банк мөнгө хүүлэх тогтолцоогоор үйл ажиллагаагаа явуулж байгаад шүүмжлэлтэй хандсан. Хямралын үед ийм үед олон улсын арбитрын журмаар эдийн засгийн хүндрэлтэй нөхцөл байдалд байгаа гэдгийг тогтоолгоод зээлийг зогсоож, хүүг бууруулах, барьцаа хөрөнгийн хэмжээнээс суллах гээд олон арга хэмжээ байдгийг хэлж байв. Ийнхүү барилгын компаниуд банкны өрийн дарамтад орсон нь тэдний буруу биш, бодлого барьж яваа, тэдэнд зээл олгосон хэрнэ тэднээсээ бус гаднаас худалдан авалт хийж, үйлдвэрлэлээ дэмждэггүй төр засгийн буруу хэмээсэн юм.

       Мөн ханцуйдаа наймаалцдаг, танил талын нүүр хардаг эсвэл хамгийн хямдыг нь сонгон ирсэн тендерийн асуудлыг нэг мөр шийдвэрлэх шаардлага бий гэв. Төр зээл өгсөн компаниудынхаа жагсаалтыг гаргаж, компани тус бүрд тендерээ хуваан оноох, үүнийхээ дагуу журам гарган нийтэд ил болгох хэрэгтэй. Энэ л дотоодын үйлдвэрт бүрэн бөгөөд бодиттой дэмжлэг болж чадна. 

        Монголын үндэсний худалдаа, аж үйлдвэрийн танхимын ерөнхийлөгч Б.Лхагважавын яриаг онцолж байна. “Нэг талаас барилгын салбарынхан маань борлуулалтаа хэрхэн хийх вэ гэдэгт л гол анхаарлаа хандуулж байна. Нөгөө талаас барилгачдын маань нэгэнт барьж бүтээчихсэн барилгыг арилжааны банкнууд бүтээгдэхүүн болгож худалдаад байгаа юм. Гэтэл чанартай бүтээгдэхүүнээр чанартай барилга барихад сайн санхүүжилт, хөрөнгө оруулалт, инноваци хэрэгтэйг нь олж харахгүй байна. Тийм учраас арилжааны банкнууд зөвхөн бэлэн болсон бүтээгдэхүүн зарж гүйхээсээ илүү барилгын материалын үйлдвэрлэлд, шинэ технологи нэвтрүүлэхэд хөрөнгө оруулаад өгөөч, бага хүүтэй зээл олгоод өгөөч гэж хэлмээр байна.

Үүнийг хийж чадахгүй бол манай бэлтгэн нийлүүлэгч компаниуд ч өөрсдөө арга эвээ олоод л байна л даа. Жишээлбэл, Хөрөнгийн бирж дээр “Монгол Базальт” компани 6.4 тэрбум төгрөгийн 30 хувийнхаа хувьцааг арилжиж, нээлттэй компани болсон. Зарласан даруйдаа захиалга аваад, маш хурдан дууссан. Тэгэхээр Хөрөнгийн биржээр дамжуулан хөрөнгө босгох асуудал нээлттэй байна. Хэрэв арилжааны банкнууд дэмжиж чадахгүй бол санхүүгийн бусад байгууллагууд, Санхүүгийн зохицуулах хороо, бусад компаниуд барилгын салбарынхандаа дэмжлэг үзүүлж, хөрөнгө оруулалтуудыг шийдэх гарцыг олж байна. Ер нь энэ дөрвөн жилийн хямралын хугацаанд санхүүжилт, хөрөнгө оруулалтыг бодлогогүй, мэргэжлийн бус байвал дампуурдаг гэдгийг харлаа шүү дээ. Тэгэхээр мэргэжлийн эдийн засагч нар, мэргэжлийн хөрөнгө оруулагч нар, мэргэжлийн банкируудыг түлхүү ажиллуулъя гэсэн саналтай байна.

Ипотекийн зээлийн хуулиар далимдуулан арилжааны банкнуудад 1.3 их наяд төгрөгийг Төв банк шилжүүлээд, өөрсдөө ямар ч ял, дампууралгүй гараад явчихсан. Гэтэл барилгын салбар хүнд байдалд үлдсэн. Өнөөдөр арилжааны банкнууд бүгд их тэнхлүүн байгаа учраас энэ 1.3 их наяд төгрөгийг буцааж ав. Бас ипотекийн хуулиар дамжуулаад Монголын ипотекийн корпорацийг байгуулаад, нөгөө арилжааны банкнуудын нөхөд өөрсдөө эзэн суусан. Тэгэхээр МИК-ийг энэ холбоод өөрсдөө авах нь зүйтэй. Гол нь арилжааны банкууд сэтгэл гаргахгүй байна шүү дээ. Өнөөдөр яагаад 1000 айлын орон сууц барьсан компани яагаад 500-г нь моргейжийн зээлээр худалдаж болохгүй байгаа юм бэ? Зарж эхэлж байгаа заримыг нь МИК-иар дамжуулан унагах ажлыг хийж байна, ингэж болохгүй. Тийм учраас МИК-ийг барилгын салбарынхан өөрсдөө авахгүй бол арилжааны банкнууд үүгээр тоглоод байна. 2011 оны үед барилгын салбар ид цэцэглэж байхад банкнууд өөрсдөө очиж зээл олгох гэж гүйчхээд, хямралын сургаар бүгд зээлээ татчихсан. Тийм учраас зовлон үзсэн хүмүүс ямар туршлагатай болдог билээ, барилгынхан маань тэр жишгээрээ хандана байх гэж л бодож байна.”





       Дашрамд, 2010 оноос хойш найман жилийн турш төрийн бодлогогүй явсан. Иймд БХБЯ-д Барилгын салбарын мастер төлөвлөгөө боловсруулахаар судалгааны шатандаа явж байна. Энэхүү төлөвлөгөө хийгдсэнээр жишээлбэл, жил бүрийн зах зээл дээр нийлүүлэх шаардлагатай цемент, арматур зэрэг барилгын материалын хэмжээ, мөн жил бүрийн салбарт оруулах улсын санхүүжилтийн тоо хэмжээ зэрэг нарийн мэдээлэл агуулсан бичиг баримт болох билээ. Энэхүү төлөвлөгөөнд санал бодлоо илэрхийлэх, тусгуулах эрх, боломж бүрэн нээлттэй аж.

       Эцэст нь хэлэхэд, дээрх болон бусад олон тулгамдсан асуудал үүсээд байгаа энэ үед компаниуд тус тусдаа үйлдвэрлэл, үйл ажиллагаагаа эрхлэн, нуруу нуруугаа харалцах бус, яг өнөөдрийн “Барилгын ханган нийлүүлэгчдийн чуулган”-д хамтдаа ний нуугүй хэлэлцэн сууж байгаа шигээ харилцан бие биенээ дэмжин, нэгдэн нийлэх нь хамгийн зөв юм. Энэ нь банкны өрийн дарамтаас гарах гарц болоод зогсохгүй, тогтвортой, үр ашигтай үйл ажиллагаа явуулах боломж гэж харж байна.