Б.Чулуундолгор: Тэгш хүртээмжтэй орчин гэдэг зөвхөн хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүст хамааралтай асуудал биш юм
Хүн бүр нийгмийн бүхий л харилцаанд тэгш эрхтэйгээр оролцож, хүссэн үйлчилгээгээ хүртэж байх учиртай. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, тэрэгтэй хүүхдээ түрж яваа ээжүүд өндөр настнууд ч олон нийтийн газруудад саадгүй явж, бусдын нэгэн адил сурч боловсрох, эрүүл мэндийн халамж үйлчилгээнд хамрагдаж, дэлгүүр худалдааны төвөөс хүссэн бараагаа өөрсдөө авчихдаг байх нь өнөө цагийн барилгын хөгжил, техник технологийн дэвшилтэй салшгүй холбоотой. Харин энэ бүх саадгүй, тэгш хүртээмжтэй орчныг бүрдүүлэх гол салбар нь барилгынхан юм. Тиймээс манай сэтгүүлийн редакцтай хамтран дээрх чиглэлээр мэдээлэл, зөвлөмжийг цувралаар хамтран бэлтгэж буй Тэргэнцэртэй иргэдийн үндэсний холбооны тэргүүн Б.Чулуундолгортой уулзаж ярилцлаа.
-Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд нэн түрүүнд тулгамддаг асуудлуудаас энэхүү ярилцлагыг эхэлье.
-Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсийн эрх, тэдэнд тулгардаг асуудлыг ярихад юун түрүүнд хүртээмжтэй, саадгүй орчин гэдэг зүйлийг заавал хөндөх хэрэгтэй болдог. Тэдгээр иргэдийн боловсрол эзэмших, эрүүл мэндийн халамж үйлчилгээнд хамрагдах, ажиллаж амьдрах бүхий л эрх ашгийг нь хангахын тулд эхлээд хүртээмжтэй орчныг бүрдүүлэх нь чухал юм. Энэ бүхэн барилга, замын салбарынхантай ихээхэн холбогддог учраас тэр чиглэлийн байгууллагууд, мэргэжилтнүүдтэй хамтран ажиллах шаардлага манай байгууллагын хувьд ихээхэн гардаг.
-Тэгвэл эдгээр асуудлыг шийдэхийн тулд танай холбооны зүгээс хэрхэн ажиллаж байна вэ?
-Тэргэнцэртэй иргэдийн үндэсний холбоо маань “Тэгш оролцоот хүртээмжтэй нийгэм” гэсэн эрхэм зорилготойгоор үйл ажиллагаагаа явуулдаг. “Нийгэмдээ тэгш оролцъё, үйлчилгээг бусад иргэдийн адил авдаг байя” гэсэн энэ агуулгын дотор барилга байгууламжийг хүртээмжтэй болгох санаа багтаж байгаа юм. Тиймээс манай холбоо 2010 оноос хойш Улаанбаатар хотод шинээр баригдаж байгаа барилга байгууламж, замын хүртээмжид хэрэглэгчийн байр сууринаас үнэлгээ хийж, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүс саадгүй, аюулгүй зорчих, нэвтрэх боломжтой эсэхийг үнэлж холбогдох байгууллагуудад нь өөрсдийн хийсэн дүгнэлтээ хүргүүлж ирсэн. Мөн иргэд байгууллага, хамт олны хүсэлтээр тухайн байгууллага дээрх хүртээмжийн нөхцөл байдал ямар байгаад үнэлгээ хийж, ямар өөрчлөлт, төлөвлөлтүүд хийвэл хүртээмжтэй болох талаар зөвлөмж боловсруулж өгдөг. Өнгөрсөн 2017 онд гэхэд бид 50 гаруй байгууллага дээр энэ үйл ажиллагаагаа хэрэгжүүлсэн байдаг. Зөвхөн орчны хүртээмжийг сайжруулах тухай асуудлаас гадна хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн бэрхшээлийн онцлог болон тэдний туслах хэрэгсэлтэй хэрхэн зөв харилцах арга зүйн тухай сургалтыг тогтмол явуулдаг.
Орчин үед нийгмийн үйлчилгээний байгууллагууд тухайлбал банкны салбар, төмөр зам, нийсэх буудал, эмнэлгүүд, нийгмийн даатгал, урлаг соёлын байгууллагууд өөрсдийн үйлчилгээгээ нийгмийн бүх бүлэгт хүртээмжтэй болгоход ихээхэн анхаарч хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд үйлчилгээ авахад саадгүй орчин үйлчилгээний хэв маягийг бий болгодог болсон. Энэ бүх үйл ажиллагаанд манай хамт олон их идэвхтэй оролцож хамтран ажилладаг. 2015-2016 оны хугацаанд Монголын банкуудын холбоотой хамтран "Хөгжлийн бэрхшээлтэй харилцагчийн үйлчилгээ" сургалтад банкуудыг хамруулан зохион байгуулж байсан бол мөн онуудад Зам, тээвэр хөгжлийн яамтай хамтран төмөр зам, нийсэх буудал, нийтийн тээврийн жолооч нарт "Хүртээмжтэй орчин ба Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсийн эрх" сургалтыг 2000 гаруй хүнд хүргэхийн зэрэгцээ төмөр зам, нисэхийн өртөө буудлуудыг хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд, өндөр настан, эмнэлэг хооронд зорчиж буй иргэдэд хүртээмжтэй болгох ажлуудыг хамтран хэрэгжүүлж байсан.
-Барилга хүлээж авах комисст хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөөлөл орж ажиллах болсон. Ингэж ажилласнаараа та бүхэнд ямар үр дүн ажиглагдав? Барилга байгууламжууд дээр ямар зөрчил нийтлэг гарч байгаа талаар...
-2013 оноос эхлэн зөвхөн “А” зэрэглэлийн буюу 17-с дээш давхар барилгууд дээр хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөөлөл орж ажилладаг байсныг 2017 оноос бүх барилгууд дээр ажиллуулах болсон нь бидний хувьд их давуу талтай болсон. Комиссын гишүүд шинээр баригдсан байгууламж дээр хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн саадгүй зорчих нөхцөл хангагдсан эсэхийг үнэлж, хийгдээгүй бол шаардлага тавьж хэрэгжилтийг нь хангуулан ажиллаж байгаа нь үр дүнгээ сайн өгч байгаа. Ингэж ажиллах явцдаа хэдий мэргэжлийн хүмүүс ч гэлээ барилгын салбарынхан маань хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан саадгүй орчныг бүрдүүлж, стандартуудын талаар хангалттай сайн мэдлэггүй, энэ талын мэдээллээр дутмаг байдаг нь ажиглагдсан.
Иймд бидний зүгээс хүртээмжтэй орчныг бий болгоход анхаарах ёстой зүйлс, зөв мэдээ мэдээллийг олон нийтэд, тэр дундаа барилгын салбарынханд хүргэж, ойлгуулах нь чухал гэж үзсэн. Манай байгууллагын хувьд 2013 оноос хойш Барилгын хөгжлийн төв, Монголын архитекторуудын нэгдсэн эвлэлтэй хамтраад мэргэшсэн архитекторын зэрэг горилогчидод “Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсийн эрх ба хүртээмжтэй орчин” хоёр кредиттэй сургалтыг өгч байгаа. Мөн энэ жилээс “Барилга.МН” сэтгүүлтэй хамтран “Бүх нийтэд зориулсан хүртээмжтэй орчин” буланг хөтөлж, холбогдолтой мэдээллүүдийг хүргэхээр мэргэжилтнүүд, олон нийтэд хүргэхийг зорьж байгаа.
-Иргэд олон нийт хүртээмжийн асуудлыг хэрхэн хүлээн авдаг юм бол?
-Хүртээмжтэй орчныг бүрдүүлнэ гэдэг нь зөвхөн хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулагдах зүйл биш юм. Өндөр настнууд, хүүхдээ түрээд явж буй ээжүүд, бага насны хүүхдүүдэд аюулгүй, тав тухтай орчин байнга хэрэгтэй. Гарцын налуулалт хийсэн замаар тэргэнцэртэй иргэд, хүүхдээ түрсэн ээжүүд аюулгүй тав тухтай зорчино, өнгө үзэмжтэй, гантиг шатаар явахаасаа илүүтэй аюулгүй тав тухтай налуу замыг өндөр настанууд сонгодог. Бяцхан хүүхдүүдэд өндөр босго дандаа саад болдогтой адил тэргэнцэртэй иргэдэд өндөр босго байнгын бэрхшээл саадыг үүсгэдэг. Тэгэхээр хүртээмжийн асуудал нь хэсэг бүлэг хүмүүсийн асуудал биш бүх нийтийн асуудал гэдгийг ойлгож хүлээж авдаг болох нь чухал байгаа
Бидний урилгыг хүлээн авч, ярилцсан танд баярлалаа.