2016 онд шинэчлэн баталсан Барилгын тухай хуульд төрийн зарим чиг үүргийг төрийн бус, мэргэжлийн байгууллагуудаар гүйцэтгүүлэхээр тусгасан. Хуулийн энэ заалтыг хэрэгжүүлэх зорилгоор Барилга, хот байгуулалтын яам салбарын төрийн бус, мэргэжлийн байгууллагуудын дунд сонгон шалгаруулалт зарласан юм.
Энэ сонгон шалгаруулалтанд салбарын төрийн бус олон байгууллага оролцсоноос, Монголын барилгын үндэсний ассоциациар ахлуулсан төрийн бус байгууллагуудын түншлэл барилга угсралтын ажил гүйцэтгэх байгууллагуудад тусгай зөвшөөрөл олгох ажлыг зохион байгуулахаар болж, яамтай гэрээ байгуулаад байна. Иймд бид Монголын барилгын үндэсний ассоциацийн Тусгай зөвшөөрөл олгох асуудлаар урьдчилсан дүгнэлт гаргах ажлын хэсгийн дарга Г.Батсүхтэй хийсэн ярилцлагыг хүргэж байна.

-Төрийн зарим чиг үүргийг төрийн бус байгууллагуудад шилжүүлэх болсны давуу талуудыг та хэрхэн “харж” байна?

-Төрийн бус байгууллагуудад шилжүүлснээр тусгай зөвшөөрлийн үйл ажиллагаа нь олон нийтэд нээлттэй, ил тод болж байгаа юм. Ингэснээр мэргэжлийн хүмүүс нь өөрсдөө оролцож саналаа тусган, аливаа үйл ажиллагаа шударга явагдах үндэс тавигдана. Бас нэг чухал зүйл бол тусгай зөвшөөрлийн үйл ажиллагаа цахимаар явагдах боломжтой болсон явдал. Цахимжуулах программ хангамжийн асуудлыг Барилга, хот байгуулалтын яам шийдэж өгсөн.

-Нөгөө талаар зөвшөөрөл олгох нөхцөл, шаардлага нь чангарч, аж ахуйн нэгжүүдэд чамгүй чирэгдэлтэй болсон гэж зарим хүмүүс үзэж байна…

-Барилгын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын дагуу барилга байгууламжийг төвөгшлөөр нь бага, дунд, өндөр, онцгой төвөгшилтэй гэж ангилаад аж ахуйн нэгжүүдийн үйл ажиллагааных нь чадавх, хүчин чадлаас хамааруулж тусгай зөвшөөрлийг олгодог болж байна. Жишээлбэл, урьд нь аль нэг компани дотор сантехникийн ажил гүйцэтгэх зөвшөөрлийг нэгэнт авсан бол нэг хүнтэй байна уу, зуун хүнтэй байна уу гэдгээс үл хамаарч өндөр, онцгой төвөгшилтэй бүх барилгад ажиллах боломжтой байсан.

Тэгвэл одоо шинэ журмаар цөөн инженертэй, хүчин чадал багатай компаниуд бага төвөгшилтэй буюу жижиг барилгууд дээр, харин онцгой буюу 16-аас дээш давхар, олон нийтийн томоохон барилга байгууламж дээр мэргэжлийн ур чадвар, туршлагатай зөвлөх инженерүүдтэй, хүчин чадалтай аж ахуйн нэгжүүд нь ажиллах зохицуулалтыг хийж өгсөн. Эдгээр журам, нөхцөлүүдийг Барилга, хот байгуулалтын яамнаас баталсан. Ингэж төвөгшлөөр нь ялгаж өгсөн учраас өндөр төвөгшилтэй онцгой барилга байгууламжийг барихад нэлээд ур чадвар өндөртэй мэргэшсэн болон зөвлөх инженерүүдийн шаардлага гарч байгаа юм.



-Тэгэхээр тусгай зөвшөөрөл олгох эрхийг төрийн бус байгууллагууд шилжүүлэн авсан нь Барилгын хөгжлийн төвийн үйл ажиллагаатай зарим талаараа давхардах байх. БХБЯ энэ тухайд ямар зохицуулалт хийсэн бол?

-Барилгын тусгай зөвшөөрлийн үйл ажиллагааг зохион байгуулахад Барилга, хот байгуулалтын яам болон Монголын барилгын үндэсний ассоциаци гэрээ байгуулж, Барилгын хөгжлийн төвөөс мэдээллийн санг авч, тусгай зөвшөөрлийн хэлтсийн 10 ажилтанг шилжүүлж ажиллуулсан. Тусгай зөвшөөрлийн үйл ажиллагаа Барилгын хөгжлийн төв дээр явагдахаа больж, Монголын барилгын үндэсний ассоциацид бүрэн шилжиж байгаа учраас энд ямар нэгэн давхцал гарахгүй. Барилгын хөгжлийн төвийн хувьд захиалагчийн хяналт, зураг төслийн магадлал, экспертиз хийх, норм нормативын бичиг баримт боловсруулах гэх мэт бусад чиг үүргүүдээ урьдын адил хэрэгжүүлээд явна.

-Барилгын тусгай зөвшөөрлийн үйл ажиллагаа танилцуулах уулзалт дээр туршлагатай инженерүүд, компаниудын төлөөлөл саналаа хэлцгээж байсан. Тэдний саналыг хэрхэн авч, тусгах вэ?

-Танилцуулах уулзалтыг барилгын салбарын 250 гаруй байгууллагын төлөөллийг оролцуулан хэдхэн хоногийн өмнө зохион байгуулсан. Уулзалтын үеэр гүйцэтгэгч байгууллагын төлөөллүүд саналаа хэлж, зарим нь бичгээр ирүүлсэн. Тэдгээр саналуудыг нягтлан шийдвэрлэх, түүн дээр үндэслэн бид барилгын тусгай зөвшөөрлийн үйл ажиллагааны журам, суурь нөхцөл шаардлагыг шинэчлэн сайжруулах ажлын хэсгийг байгууллаа. Уг ажлын хэсэгт барилгын салбарын төрийн бус томоохон байгууллагууд, мөн аж ахуйн нэгжүүдийн төлөөлөл оролцсон байгаа. Тиймээс бид шинэчлэн батлагдсан журамд өөрчлөлт оруулах тухай тодорхой саналуудаа Барилга, хот байгуулалтын яаманд хүргүүлж, шийдвэрлүүлэх зорилготой ажиллаж байна. Ер нь тусгай зөвшөөрлийн ажил төрийн бус байгууллагуудад шилжсэнээр бодит байдал дээр хэрэгжүүлэхэд төвөгтэй байгаа зарим асуудлуудыг бид бүгдээрээ хэлэлцэн шийдвэрлэхэд их дөхөмтэй болсон.



-Тусгай зөвшөөрлийн суурь нөхцөл шаардлага шинэчлэгдэж, мөн цахимаар олгодог болж байна. Эдгээр үйл ажиллагааг сурталчлах, таниулах арга хэмжээнүүдийг төлөвлөсөн үү?

-Тусгай зөвшөөрлийг цахимаар авах тухай шийдвэр Барилга, хот байгуулалтын яамны Төрийн нарийн бичгийн даргын тушаалаар батлагдан гарсан. Шинээр тусгай зөвшөөрөл авах гэж байгаа аж ахуйн нэгжүүд маань http://tz.mcud.gov.mn вэб сайтаар дамжуулж цахимаар материалаа өгөөд хариугаа авах боломжтой болсон. Программын хувьд бүрэн дуусаагүй, хуучин бүртгэлтэй компаниудаа мэдээллийн баазад хуулах ажлыг гараар хийж байгаа тул сунгалт, нэмэлт хийлгэхэд материалуудаа бүрдүүлж цаасаар өгч байгаа.

Энэ үйлчилгээг барилгын салбарынхандаа хүргэх тал дээр хэвлэл мэдээллийнхэнтэйгээ хамтран ажиллаж байна. Дээрхийн нэгэн адил танилцуулах арга хэмжээнүүдийг зөвхөн хотод гэлтгүй хөдөө орон нутагт ч шат дараалалтайгаар зохион байгуулж, мэдээллийг хүртээмжтэй түгээхийг зорьж байна.



-Төрийн бус байгууллага энэ ажлыг хариуцан зохион байгуулах болсон нь асуудлыг илүү төвөгтэй, хүндрэлтэй болголоо гэж үзэх хүмүүс ч байсан.

-Энэ ажлын чиг үүргийг төрийн бус байгууллага авснаар хүндрэл, чирэгдэлтэй болж байгаа юм биш. Барилгын тухай хуулийн дагуу Тусгай зөвшөөрлийн үйл ажиллагааг олгох журам болон суурь нөхцөл шаардлага нь 2018 оны нэгдүгээр сарын 19-ний өдөр батлагдсан. Тийм учраас энэ бүх журам, нөхцөл шаардлагууд нь шинэчлэгдэж, өөрчлөгдөх явц нь барилгын тусгай зөвшөөрлийг олгох эрхийг төрийн бус байгууллагуудад шилжүүлэн өгөх явцтай давхацсан. Энэ нь магадгүй төрийн бус байгууллагууд уг суурь нөхцөл шаардлагыг чангатгасан юм шиг ойлголтыг зарим хүнд төрүүлж байж болох юм. Энэ бол Барилга, хот байгуулалтын яамны гаргасан шийдвэр болон холбогдох хууль тогтоомжийнхоо дагуу л явж байгаа асуудал.

-Төрийн хүнд суртал, олон шат дамжлагыг хөнгөвчилсөн үйл ажиллагаа болж байгаа гэж ойлгож болох нь ээ?

-Тусгай зөвшөөрлийн үйл ажиллагаа гэдэг бол ихээхэн хариуцлагатай ажил. Салбарын аж ахуйн нэгжүүдийнхээ үйл ажиллагаанд хяналт тавихаас гадна цаашид компаниудаа чадавхжуулах шаардлага тулгарч байна. Аж ахуйн нэгжүүдээ менежмент сайтай, чанарын удирдлагын тогтолцоотой, аюулгүй ажиллагааг бүрэн хангасан, чадварлаг инженер техникийн ажилтнуудтай болгож, өрсөлдөх чадварыг нь сайжруулах нь бидний дараагийн нэг зорилго. Цаашлаад төрийн худалдан авах ажиллагааны үйл ажиллагаа, стандарт, норм дүрмүүдээ шинэчлэн сайжруулах гээд олон асуудлыг төрийн бус байгууллагууд маань хамтарч шийдэх юм.

Тусгай зөвшөөрөл гэдэг бол төрийн зарим чиг үүргийг шилжүүлэн авч хариуцан ажиллаж, авч явах нэгэн эхлэл нь болж байна. Энэ эхлэл маань барилгын салбарт шинэ техник технологи нэвтрүүлэх, компаниуд маань чадавхжиж аюулгүй, эрсдэлгүй ажиллах нөхцөлийг төрөөс хараат бусаар шийдэх боломжийг олгож байна. Төр засаг солигдоход дагаад салбарын бодлого байнга өөрчлөгддөг байсан. Харин зарим чиг үүргийг нь төрийн бус байгууллагууд маань гүйцэтгэх эрхтэй болсноор барилгын салбарын бодлого алдагдахгүй, олон нийтийн оролцоотойгоор үйл ажиллагааг тогтвортой явуулах нөхцөл бүрдэж байна.





-Төрийн чиг үүргүүдийг төрийн бус мэргэжлийн байгууллагуудад олгох тал дээр гадны улс орнуудын туршлага ямар байдаг бол? Тэд амжилттай хэрэгжүүлж чадаж байна уу?

-Өндөр хөгжилтэй орнуудын хувьд бол аливаа салбарын бодлогыг тодорхойлж авч явдаг гол хүчин зүйл нь төрийн бус байгууллагууд байдаг. Жишээлбэл, БНСУ-ын Барилгачдын холбоо гэхэд тусгай зөвшөөрлөө олгоно, компаниудаа хүчин чадлаар нь A, B, C, D, E, F ангилалд зэрэглэх гээд олон гол ажлыг хариуцдаг. Компаниудынхаа нэг жилд гүйцэтгэж байгаа ажлын хэмжээ, хүчин чадлаас нь хамаараад ингэж үнэлдэг. Томоохон төсөл хөтөлбөрүүдэд A, B зэрэглэлийн компаниуд нь ажиллах эрхтэй. Жижиг барилгын ажлуудыг бусад зэрэглэлийн компаниуд нь гүйцэтгэж ажилладаг. Энэ бүх зохицуулалтыг тухайн төрийн бус мэргэжлийн байгууллагууд нь хийж байдаг. Мөн салбарт нэвтэрч байгаа норм норматив, стандартуудыг мэргэжлийн холбоод нь гаргадаг. Салбарын бодлого, үйл ажиллагаа нь ийм тогтвортой учраас Солонгосын барилгын компаниуд дэлхийн өнцөг булан бүрт толгой цохиж явна шүү дээ. “Бурж Дубай” гээд дэлхийн хамгийн өндөр барилгыг барьсан байх жишээтэй.

Тэгэхээр манай монголчууд томоохон бүтээн байгуулалтуудыг хийхэд төслийн удирдах ур чадвартай компаниудыг л бий болгох нь хамгийн чухал байна. Өнгөрсөн хугацаанд шинэ нисэх онгоцны буудал, “Шангри-Ла” гэгчлэн том барилга байгууламжуудын төслийн удирдагчаар БНСУ-ын “Самсунг” корпораци ажиллалаа. Тиймээс бид “Самсунг” шиг чадвартай төсөл удирдах компаниудыг, дэлхийн зах зээлд гарах барилгын гүйцэтгэгчийг бий болгохыг зорьж байна.

 -Баярлалаа. Та бүхний ажилд амжилт хүсье.