НМХГ-аас өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард барилгын материалуудад хяналт шалгалт хийж, "Мэн гао" нэртэй савлагдсан цементийг стандартын шаардлага хангахгүй, хаяг шошгын зөрчилтэй болохыг тогтоосон. Уг цементэд барилгын материалын чанарыг баталгаажуулсан гарал үүслийн гэрчилгээ, лабораторийн батламж байхгүй, стандартаар 50 кг байхаас 47-48 кг жинтэй савлагдсан зэрэг зөрчил илэрснийг та бүхэн санаж байгаа биз ээ.  Тэгвэл энэ сэдвийн мөрөөр мөшгөснөө хүргэж байна.
 

    Монгол Улсын цементийн нийт эрэлтийг Барилга, Хот Байгуулалтын Яамны тогтоосноор, 2016 онд 900 мянган тн байсан бол энэ онд 1 сая 300 мянган тн-ын эрэлт хэрэгцээ бий гэжээ.  Засгийн газраас 2013 онд хэрэгжүүлсэн “Үнэ тогтворжуулах” хөтөлбөрөөр цементийн дотоодын үйлдвэрлэлийг дэмжихэд 6 тэрбум орчим төгрөг зарцуулсны хүчинд өнөөдөр үйлдвэрүүд дотоодын хэрэгцээгээ бүрэн хангаад зогсохгүй экспортод нийлүүлэх түвшинд хүрээд байна. Тодруулбал, Манай улсад үйл ажиллагаа нь жигдэрсэн цементийн таван үйлдвэр, тэдгээрээс жилдээ 1 сая тонн цемент үйлдвэрлэх хүчин чадалтай Хөтөлийн цементийн үйлдвэрийн өргөтгөл, Дорноговь аймгийн Өргөн суманд баригдсан “Монполимет” компанийн цементийн үйлдвэр, Төв аймгийн Сэргэлэн суманд баригдсан “Мөнхийн Баянгал” компанийн үйлдвэр гээд гурван том үйлдвэр бий. 

    Дээр хэлсэнчлэн дотоодын үйлдвэрүүд төр засгийн бодлогын дэмжлэгтэйгээр үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэх боломжтой болж, 2015 оны наймдугаар сард гаалиар орж ирэх цементийн албан татварыг 5-20 хувиар нэмэгдүүлсэн. Үүний ачаар импортын цемент ховордсон нь сайшаалтай юм. Гэсэн ч сайны хажуугаар саар гэгчээр цементийн “ченж”-үүд гэгдэх хүмүүсийн арга улам нарийсч, иргэдийг хууран мэхлэх үйлдэл газар авч орхилоо.

    “МЭН ГАО” үйлдвэрийн тухайд БНХАУ-д 2008 оноос эхлэн үйл ажиллагаагаа явуулж, манай улсад 2010-2016 оны долдугаар сарыг хүртэл гаалийн албан татвар нэмэгдэхээс өмнө импортоор цемент нийлүүлж байв. Хямд бөгөөд гайгүй сайн чанартай гэх Монголчуудын авч дассан тус үйлдвэрийн цемент нь манай зах зээл дээр нэлээд эрэлттэй бүтээгдэхүүн болсон юм.


    Гэтэл уг "Мэн гао" цементийн сав, баглаа боодлыг ашиглан, тус цементийн зах зээл дэх байр суурийг ашигласан залилан эхнээсээ илрээд эхэллээ. Ченжүүд тэдний цементийг хилээр оруулж ирэхдээ гаалийнханд үнэ, жинг нь багасган мэдэгдэж, бага татвар төлөх мөн өөр бүтээгдэхүүний үнээр бичиг баримтын бүрдүүлэлт хийж, гаалийн болон нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас зайлсхийх замаар луйвардах болж. Харин өөр нэг хэсэг нь “Мэн гао” үйлвэрийн зөвхөн уутыг хилээр оруулж ирж, Монгол Улсад мөрдөгдөж буй MNS 974:2008, MNS 976:2008, MNS 3091:2008 зэрэг стандартын шаардлагыг зөрчин, цементийн хуурай хольцод ихээхэн хэмжээний үнс, зарим тохиолдолд элсийг арвижуулах зорилгоор хийж, савлан ил задгайгаар борлуулж эхэлсэн хэрэг. Энэ төрлийн хуурамч цементийг Хархорин зах, 32-ын тойрог, Амгалан, Цайз, Хангай зах, 100 айл, Гурвалжингийн гүүр, Найрамдлын зам гээд энд тэндгүй дур мэдэн худалдаалж байна.

Цементийн “луйвар” цэцэглэн хөгжөөд байгаа шалтгаан нь мэдээж хэрэг үнийн өрсөлдөөн юм. Дотоодын үйлдвэрүүдийн цемент 1 тн нь 165-170 мянган төгрөг байхад хуурамч цемент 135-140 мянган төгрөгийн ханштай байгаа юм.


    Өнгөрсөн сард НМХГ, Эрүүгийн цагдаагийн газартай хамтран дахин шалгалт хийсэн байна. Шалгалтаар Сонгинохайрхан дүүргийн 32 дугаар хороонд байрлах ”Би Эй Ди Эм Жи” ХХК-ийн хашаанд 40 тн-ын чингэлэгт үнс, 20 тн-ын чингэлэгт цемент авчран хооронд нь хольж “Мэн гао” нэрийн уутанд хийж борлуулж байсан зөрчлийг илрүүллээ. Мөн Баянгол дүүргийн 20 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт иргэн н.Даваасүрэнгийн хашаанд үнстэй хольсон цементийг савлаж байсныг илрүүлж тогтоожээ. Үүнээс гадна Хятад улсын нэгэн иргэний бүртгэлгүй компани Төв аймагт үйл ажиллагаагаа явуулаад буй. Нэг хэсэг НМХГ-аас хяналт шалгалт хийж, үйлдвэрийг нь хаасан ч 14 хоногийн дараа дахиад л үйл ажиллагаагаа явуулаад эхэлж. Одоогоор тус үйлдвэрийг Эрүүгийн Цагдаагийн Газраас мөрдөн шалгаж байгаа аж.

    Эдгээр газрууд хуурамчаар бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэсэн, жин хэмжээ болон бусад бичиг баримтын зөрчилтэй гэх мэтчилэн МУ-ын Үндсэн хуулийн болон Барилгын тухай хууль, Гаалийн тухай хуулийн хуулийн зүйл заалтыг зөрчөөд зогсохгүй, хэрэглэгчийг хууран мэхлэсэн, төөрөгдүүлсэн гэх үндэслэлээр Эрүүгийн гэмт хэргийн шинжтэй болоод байгаа юм.

    “Мэн гао”-гийн уутны амсрыг гараар оёх боломжтой бөгөөд баглаа боодол, лац гэсэн зүйл огт байхгүй. Уг нь Цементийн бизнес эрхлэгчдийн холбооны санаачилгаар 2015 оны 12 сард цементийн уутны стандартыг шинэчлэн, нано технологийн материалаар, боодол, лацны өндөр хамгаалалттай байхаар тогтоосон. Дотоодын ихэнх үйлдвэр энэхүү стандартыг мөрдөж, уутаа шинэчлэн, стандартын бус уутыг халсан ч, ченжүүд иргэдийн мэдээлэлгүй байдлыг ашиглан өдий хүртэл “Мэн гао” үйлдвэрийн ууттай цементийг худалдаалсаар буй. Манай улсын нутаг дэвсгэр дээр бизнес эрхэлж буй БНХАУ-ын иргэний хэлснээр, өнгөрсөн сард дахин 30 мянган ширхэг уут гаалиар ирсэн байгаа тухай мэдэгдсэн гэх.


    Харин хуурамч цементийн гол орц болоод байгаа үнсийг ченжүүд III, IV-р цахилгаан станцуудаас голчлон авч байна. Нүүрснээс гарах хаягдал үнсэнд арани, хар тугалга, никель, хром, мо­либ­ден, цайр зэрэг хүнд металлууд ордог төдийгүй уран, тори зэрэг цацраг идэвхт бодис хүртэл бага хэмжээгээр агуулагддаг гэдэг. Чанарын шаардлага хангасан цементийн орц нь бутлан үүрүүлсэн гөлтгөнө чулуу, хар замаск байх ба “зөвхөн шаардлагатай тохиолдолд” л орцны 15 хүртэлх хувьд үнс хийж болдог байна. Энэ тохиолдолд зөвхөн хашаа, зам харгуйн ажилд л ашигладаг. Гэхдээ барилгад ашиглаад эхэлсэн бол яах вэ? Хэрэв зэ тэгсэн бол барилгын чанар, стандарт, хүний эрүүл мэнд, аюулгүй байдалд ямархан аюул нүүрлэж байгааг төсөөллөхөд ч бэрх.

Ченжүүдийг ажиглаж байхад сардаа ганц, хоёр удаа бараг 8 тн-ын багтаамжтай машинаар үнс зөөвөрлөх юм билээ. 1 ийм машинаар авахад ердөө 35 мянга гэж байгаа.

    Энэ мэтчилэн хуурамч цементийн үр уурхай эхнээсээ илэрч байгаа ч иргэд маань мэдээлэлгүй эсвэл мэдсэн ч хямдыг бодон өөрсдийгөө болон үр хүүхдүүдээ эрсдэл оруулж байгаа нь тэдний гэсэн зах зээл, орон зайг оршин тогтноход дэм үзүүлээд байгаа хэрэг. Иймд иргэд, аж ахуйн нэгж, байгууллагууд та бүхэн цементийн чанар байдлыг тодорхойлсон сертификат, лабораторийн шинжилгээг үзэж худалдан авах, бетон зуурмагийн үйлдвэрүүд “Мэн гао” уутанд савлагдсан цемент худалдан авахгүй байх, бетон зуурмагийн марк, чанарыг тодорхойлсон лабораторийн шинжилгээг дагалдуулж авахыг анхааруулъя.