- “БҮТИ” ХХК-нийнх нь нэрнээс ярилцлагаа эхэлье гэж бодлоо. Ямар утга учиртай үгнүүдээс бүрдсэн товчлол юм бол?

- Юуны өмнө барилгын салбарын нийт ажилтан, албан хаагчид, барилгачиддаа дэлгэр зуны ган тайлагдсан хуртай өдрийн мэндийг хүргэе ээ.
2004 онд “БҮТИ” компаниа багын найз В.Ганбаатарынхаа хамт үүсгэн байгуулснаас хойш 13 дэх жилийнхээ нүүрийг үзэж байна. Миний хувьд иргэний ба үйлдвэрлэлийн барилгын инженер, В.Ганбаатар маань холбооны инженер хүн. Компанийн маань нэр “Барилга, үйлдвэрлэл, технологи, интерьер” гэсэн дөрвөн үгний нийлбэр юм. Өдгөө компанийнхаа хувьцааг 50, 50 хувиар хуваан эзэмшиж, хамтран ажилласаар байгаа. Нэг нэгэндээ итгэж, тэрхүү итгэлцэл дээрээ тулгуурлан олон ажилтан, албан хаагчдыг нэгэн хамт олон болгож, тэднийхээ хамт улс орондоо бүтээн байгуулалтыг хийж, барилгын компаниудтайгаа мөр зэрэгцэн алхаж явна даа.

Бид компанийнхаа нэрэнд орсон “Барилга, үйлдвэрлэл, технологи, интерьер” гэсэн үгнүүдийг бүгдийг хэрэгжүүлдэг. Барилга барихын тулд үйлдвэрлэл явуулах ёстой. Учир нь барилгын үнийг тогтвортой, чанартай байлгахын тулд туслах үйлдвэрлэлүүдийг өөрсдөө эрхлэх нь зохистой гэж үзсэн. 2007 оноос хойш барилгын үнэ тэнгэрт хадсан. Цаашид ч туслах үйлдвэрлэлүүдийг бий болгоогүй тохиолдолд гадны импортын бараанаас хараат хэвээр байж, үнэ өссөөр байх болно шүү дээ.

- Та бүхний зорилго, мөрөөдлийн тухай сонирхвол...

- Нийслэл хотоороо овоглож буй иргэн бүр ая тухтай, тохилог орчинд амьдраасай гэсэн хүсэл юм. Бид ард түмэндээ чанартай барилга, орон сууцыг тогтвортой, хямдавтар үнээр хүргэх бодлогыг баримталсаар ирсэн. Ингэхийн тулд туслах үйлдвэрлэлүүдийг хөгжүүлж, Зуун мод хотноо элс хайрганы карьерийн үйлчилгээ, БНСУ-ын үйлдвэрлэлийн технологиор блок тоосгоны үйлдвэр, мөн бетон зуурмагийн үйлдвэрлэл явуулж байна.

Бид зорилгынхоо хүрээнд удахгүй Зуун мод хотод хуванцар бүтээгдэхүүний үйлдвэрээ нээнэ. Эдгээр хуванцар бүтээгдэхүүнээр цонхны профиль болон мод модон бүтээгдэхүүнийг бүгдийг нь орлуулах боломжтой.

Урьд нь барилгын үйлдвэрлэлд модыг их хэмжээгээр хэрэглэж, байгалийн нөөц баялгаа сүйтгэж байсныг зогсоож, дахин ашиглагдах боломжтой хуванцар бүтээгдэхүүн ашигладаг болохыг зорьсон. Барилгын салбарынхан ч байгаль дэлхийгээ хайрлан модноос татгалзаж, эко барилга барихаар хичээж, төмөр тулаас хэв хашмалуудыг хэрэглээд эхэллээ. Одоогоор барилгын үйлдвэрлэлд нэг хэсэгхэн газарт л мод ашиглаж байна. Палк, брус, панеруудыг тулаасны дээд талд тавигддаг, хучилт хийхэд зориулагдсан хэв хашмалын хэсэгт ашиглаж байгаа. Тэгэхээр энэ хэсэгт хуванцар бүтээгдэхүүнийг ашиглах байгальд ээлтэй технологид барилгын салбарынхныгаа уриалах зорилгоор дээрх хуванцар эдлэлийн үйлдвэрээ байгуулсан.

Анхны үнэ нь мэдээж модон эдлэлээс арай өндөр ч, олон дахин ашиглагддагаараа давуу. Модон панерыг гурван удаа хэрэглэдэг бол хуванцар эдлэхүүнийг доод тал нь 10 удаа хэрэглэнэ. Ингэснээр нэгдүгээрт компанидаа ашигтай, хоёрдугаарт барилгын чанарт сайн нөлөөтэй, гуравдугаарт хаягдсан хуванцрыг түүхий эд болгон дахиж ашиглах боломжтой.  Өөрөөр хэлбэл, шинэ бүтээгдэхүүний 70 хувьд нь шинэ түүхий эд, 30 хувьд нь хуучин хуванцар эдлэлийг дахин ашиглаж болдог гэсэн үг.

- Та бүхний шинэ технологи нэвтрүүлэх ажил үүгээр хязгаарлагдахгүй байх. Бидэнд дуулгах шинэ таатай мэдээллээсээ хуваалцахгүй юу?

- Бидний хийж хэрэгжүүлэхийг зорьж буй дараагийн гол ажил нойтон технологийг хуурай аргынх болгох. Жишээлбэл, плитаг богино хугацаанд, оновчтой хялбар аргаар наах технологи юм. Өөрөөр хэлбэл, плитаг нэг нэгээр нь нойтон аргаар наах бус, хэд хэдээр нь нийлүүлж хавтан болгож угсрах аргаар хялбаршуулсан. Тэгэхээр энгийн нэг айлын угаалгын өрөөнд ийм 4-5 ширхэг хавтанг хэрэглэснээр цаг хэмнэж, ус алдсан тохиолдолд нэвтэрч доод айл руу алдагдахгүй гээд олон давуу талтай.

Ер нь туслах үйлдвэрлэлүүдийг хөгжүүлж, чанартай, боломжийн үнэтэй бүтээгдэхүүнээр барилгын салбарынхныгаа хангаж, барилгын үнийг тогтвортой байлгаж, чанарыг стандартад нийцүүлэх зорилго тавьж ажиллаж байгаа.

- Нийгмийн хариуцлагынхаа хүрээнд хийсэн, цаашид хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн ажлынхаа талаар...

- “БҮТИ” маань Үндэсний бүтээн байгуулалтын корпорацийн гишүүн компани, би өөрөө ТУЗ-ын даргаар нь ажиллаж байна. Манай корпораци барилгын салбартаа бүтээн байгуулалтын олон ажлыг хийж гүйцэтгэж байна. Таван компанийн нэгдэл маань “Буянт Ухаа 1, 2” хорооллыг цогцоор нь барьж, хүлээлгэн өглөө. Бүгд барилгын инженер мэргэжилтэй захирлуудаар удирдуулсан компаниудын нэгдэл. Олны хүч оломгүй далай гэж үзэн бид хүчээ нэгтгэн, стандартын дагуу баригдсан орон сууцнуудыг нийлүүлэхийг зорьж, энэхүү корпорацид нэгдсэн.

“Эмч хүн хүнийг аврах гэж, барилгын инженер хүн хүнийг ая тухтай амьдруулж, аваар осол, байгалийн аюулт үзэгдлээс хамгаалах нарийн тооцоог гаргасан барилга байгууламжийг барьж, хүний амь насыг хамгаалж байдгаараа ард иргэдийнхээ өмнө ижил хариуцлагыг үүрч байдаг. Тиймээс ҮББК-ийн инженерийн баг барилгын үнэ огцом өсч байсан тухайн үед зорилтот бүлгийнхэнд зориулсан тус хорооллыг жишиг болгон барьсан. Үүнийг барилгын үнэ буулгасан гэж зарим компанийн зүгээс шүүмжлэлтэй хандсан. Бид бусад компанийн төслүүдийн үнийг буулгаж, үл хөдлөх хөрөнгийн үнэлгээнд сөргөөр нөлөөлөх гэсэн санааг агуулаагүй юм шүү. Харин аливаа зүйлээс заавал ашиг унац харах биш, нийгмийн нэгээхэн хэсэгтээ зориулсан стандарт жишиг хорооллыг байгуулж, барилгын компанийн хувиар нийгмийн хариуцлагаа биелүүлж болдгийг харуулахыг хичээсэн.

Ер нь зөвхөн барилга барьснаар агаар, хөрсний бохирдлыг шийдэж чадахгүйг бид олж харснаар энэ онд гэр хорооллын айл өрхүүдийг дулаан, цэвэр бохир усны дэд бүтцээр нь хангах ажлыг санаачлан ҮББК-ийн зүгээс нийслэл болон БХБЯ-ны удирдлагуудтай хамтран зохион байгуулж “Сервис Центр” төслийг эхлүүллээ.

БНХАУ-ын буцалтгүй тусламжаар олгож буй хоёр тэрбум юанийн нэгээхэн хэсгийг энэ төсөлд зориулах гэж байна. Энэ бол ҮББК-ийн зүгээс санаачлан хэрэгжүүлж буй анхны томоохон ажлуудын нэг. Монголын барилгын үндэсний ассоциацийн зүгээс төслийг ихээхэн дэмжиж, гишүүн компаниудаар ажил гүйцэтгүүлэх боломжийг нээж өгч байна. Ассоциаци нь барилгын салбарын нийт аж ахуйн нэгж, барилгачид, төрийн бус мэргэжлийн байгууллагуудаа нэгтгэж, тэдний төлөө идэвх зүтгэл гарган ажиллаж байгааг онцлон хэлье.

- Барилгын компаниуд, бизнес эрхлэгчид, үйлдвэрлэгчид хэрхэн уялдаа холбоотой ажиллах хэрэгтэй вэ?

- Мөн МХАҮТ-ын Барилга, дэд бүтцийн зөвлөлийн даргаар ажиллаж байгаагийн хувьд миний бие салбарынхныхаа дуу хоолойг төр засгийн удирдлагуудад хүргэхээр хичээн ажиллаж байна. Танхимын шугамаар хандсан гадны байгууллагуудыг аж ахуйн нэгжүүдтэйгээ холбох, гадаадын хөрөнгө оруулалтыг идэвхжүүлэхэд анхаарч байна.

“Эвт шаазгай буга барина” гэдгийн нэгэн адил эвлэрч, нэгдээд нэгэн зүгт нэг амьсгаагаар харж чадах юм бол манай барилгын салбар хүнд бэрхшээлээс гарч, сайн сайхан цаг удахгүй ирнэ гэдэгт итгэдэг. Тиймээс бүгд нэг зорилготой, нэг хүсэл мөрөөдөлтэйгөөр нэгдэж ажиллацгаая гэж уриалъя.

Үйлдвэрлэгчдийнхээ гаргасан бүтээгдэхүүнийг гүйцэтгэгч болон захиалагчид нь авч хэрэглэх, төр засаг дэмжлэг үзүүлэх, үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжиж бүтээгдэхүүнийг нь авсан байгууллагуудаа урамшуулах гэх зэргээр хоорондоо уялдаа холбоотойгоор хамтарч ажиллавал бид утаа, хөрсний бохирдол гээд олон асуудлаас богино хугацаанд ангижирч чадна.

- Эдийн засгийн хүндрэлтэй өнөөгийн нөхцөл байдалд “БҮТИ” хэрхэн ажиллаж байна вэ?

- Мянга орчим ажилтантай байсан манай компани хямралын хүнд үеийг даван туулахдаа 200 гаруйхан хүнтэй үлджээ. Гэсэн ч энэ хүндрэлийг давж, цаашид ажилтнуудынхаа тоог нэмж, 10 мянгуулаа болох хүсэл зорилго тээж байна.

Миний заавал биелүүлэх юмсан гэдэг бодол бий, барилгачин хүн болгон байранд амьдрах ёстой гэж. Барилгын салбарт ажиллаж байгаа хэн бүхэн тав тухтай сууцанд амьдрах ёстой. Энэ хүсэл, зорилгоо биелүүлэхийг ямагт санаж явдаг даа. Ажилтнуудын минь амьдрал ахуй сайхан байвал бидний ажил ч урагштай, амжилттай сайхан байх болно шүү дээ.

Барилгын салбарт 70 мянган ажилтан байлаа гэхэд тэдний 40-50 мянга нь эрчүүд. Тэдгээр эрчүүдийн ард тус бүр 3-4 ам бүл гэхээр олон өрх энэ салбарт амьдралаа холбосон гэсэн үг. Тэд банк, ипотекийн зээлд хамрагдаад орон сууцтай болох гэхээр өвөл 11-р сараас хаврын 3-р сар хүртэл ажилгүй сул зогссон хугацаа нь асуудал болдог. Улирлын чанартай ажил учраас сул зогсолтынхоо үед зээлээ төлж чадахгүй гэж банк үздэг.

Энэ асуудлыг шийдэх гарц хайж, манай компанийн зүгээс санаачилга гаргаж, холбогдох байгууллагуудад нь хүсэлт тавьж хөөцөлдөж байна. Одоогоор барилгын ажил ид өрнөж буй учир ирэх 10-р сард МҮХАҮТ-тай хамтран энэ ажлыг эрчимжүүлэхээр төлөвлөж байна.

- Санаачилж буй ажлынхаа талаар дэлгэрэнгүй тайлбарлаж болох уу?

- “БҮТИ” маань Хөшигийн хөндийн нисэх буудлын барилга угсралтын ажлын 80 гаруй хувийг гүйцэтгэлээ. 1960-аад оноос дэлхийн олон оронд хамтарсан төсөл хэрэгжүүлж ажилласан БНСУ-ын “Samsung” корпораци анх удаа уг төсөл дээр хамтарсан манай компанийг онцолж, ажлыг өндөр түвшинд гүйцэтгэсэн гэдэг үнэлгээг өгч “Талархлын бичиг” гардуулсан. Үүний баталгаа болгож Малайзад хэрэгжүүлж буй төсөлдөө манай компанийг хамтрахыг урьж, барилгын 200 гаруй ажилтан, албан хаагчдыг тухайн төсөл дээр ажиллуулах санал тавьсан. Гэсэн ч Малайз руу олон тооны ажилтан гаргахад визний хувьд асуудалтай шүү дээ.

“Samsung” корпорацийн саналаас үүдэн дээрх санаачилгыг хэрэгжүүлж болох юм гэдгийг харсан. Юу гэхээр, барилгын салбарын мэргэжилтэй ажилчдаа намрын 10 дугаар сараас хаврын урин дулааны цаг хүртэл гадны орнуудад ажил хийлгэх тухай санаачилга юм. Дэлхий хавтгай болж, дэд бүтэц хөгжсөн энэ үед эрх бүхий байгууллагууд болон МИАТ компанитайгаа тохиролцоод, тэдгээр ажилчдаа нэгдсэн журмаар явуулдаг болчихвол хэн хэндээ хэрэгтэй шүү дээ. Энэ бол дөнгөж эхний шатны санаачилга. Үүнийг олон янзын хувилбараар яаж ч хэрэгжүүлж болно.

Манай улс хууль эрхзүйн багахан зохицуулалтыг хийгээд, стратегийн түншлэлтэй, харилцаа холбоо сайтай улс орнууддаа Монгол компаниудаараа дамжуулан тэдгээр ажилчдыг гэрээгээр ажиллуулах боломжтой. Хамгийн гол нь гадагш гарсан ажилчид эргэж ирэх баталгаатай, тэдний нийгмийн даатгал гэх мэт шимтгэл, татварууд төлөгдөж байх, компани бүх хариуцлагыг хүлээх гэх мэт үндсэн нөхцөлийг нь сайтар зохицуулах ёстой. Үүнд дан ганц барилга биш, газар тариалан, уул уурхайн салбарынхан ч хамаарна. Улирлын чанартай энэ циклийг хэвийн явуулж, залуусаа улирал харгалзахгүйгээр  хөдөлмөр эрхэлж орлоготой байх боломжийг дэмжчихвэл бидэнд төр засгаас өөр хүсэх зүйл алга.

- Ингэхэд таны бодож, баримталж явдаг зүйлээс нэгээхэн хэсгийг сонирхон сөхвөл...

- Миний бодож явдаг, залуустаа хэлж захиж явдаг нэг зүйл бий. Юу гэхээр хүн дуртай ажлаа л хийх ёстой, тэр нь юу ч байж болно гэж. Хийж буй ажлаасаа аз жаргал авна гэдэг өөрөө их сайхан зүйл. Тогооч, үйлчлэгч, засварчин, инженер, техникч ч бай ажилдаа чин сэтгэлээс дурласан бол тэр хүн улам ихийг сурч, мэдэж, хөгжих гэж эрмэлздэг шүү дээ. Энэ хүсэл нь хүнийг өөрийг нь бүтээлч болгож, амжилтанд хөтөлдөг. Түүнээс биш зоосны нүхээр харсан ямар ч ажил, бизнес хол явдаггүй шүү дээ. Хүний төлөө гэсэн ямар ч ажил, ямар ч үйлс дандаа сайхан байдаг. “Хүн хөдөлмөрийн араас, мөнгө хүний араас дагадаг байх ёстой” гэж боддог доо.

Ашиг харж, мөнгөний хойноос хөөцөлдсөн ажил хэзээд сайн зүйл дагуулж байгаагүй. Аливаад хэмжээ хязгаар байх ёстой шиг магтах, муулахад ч тунг нь тааруулах хэрэгтэй. Магтахад хүртэл хорио цээр бий, буруу магтаал эзнээ үгүй хийдэг. Хэт магтуулсан хүн биеэ тоож, биеэ тоосноороо хумхийн тоос болдог. Харин ямар ч хүний сайхан зан чанартай нь нөхөрлөж, сайн зүйлсээс нь суралцаж байвал зүгээр.

- Ер нь барилгын салбарыг хэрийн салхинд ганхахааргүй, тогтвортой байлгах үндэс нь юу байх вэ, таны бодлоор?

- Аливаа байгууллага, аж ахуйн нэгж алсын хараа, 20-30 жилийн дараа хүрэх зорилго зорилтоо тодорхойлж, стратеги төлөвлөгөөгөө гаргасан байдаг. Гэхдээ төр засгийн бодлого, шийдвэртэй уялдуулж гаргадаг. Харамсалтай нь, засаг дөрөв дөрвөн жилээр солигдож, тогтвортой бодлогыг хэрэгжүүлэх, үргэлжлүүлэх боломж бүрдэхгүй байгаа нь бодлогын алдаа. Барилгын салбарт хар хайрцагны бодлого гэж байх ёстой. Эрдэмтэн мэргэд, хот төлөвлөлт, барилгын зөвлөхүүд, инженерүүд, төрийн бус мэргэжлийн байгууллагуудын төлөөллүүдтэйгээ хамт барилгын салбарын бодлогыг тодорхойлж, 2050 он, 2100 он хүртэлх хот төлөвлөлтийн хөгжлийн зарчмыг гаргачихвал хэдийд, ямар бүтээн байгуулалтуудыг ямар үе шаттайгаар хийх нь тодорхой болох юм.

Ер нь дэмжлэгийг зөвхөн нэг салбарт биш, бүхэлд нь үзүүлж байх хэрэгтэй. Хүний таван цул эрхтэн хоорондоо холбоотой байдаг шиг нийгмийн бүхий л салбар харилцан хамааралтай шүү дээ. Нэг нь өвчилбөл нөгөө нь дагаад мууддаг.

Үүний нэгэн адил барилгын салбар өөрөө мал аж ахуй, газар тариалан, уул уурхай гээд бүгдтэй нь холбоотой учир аливаа бодлого шийдвэрийг алсын хараатай, өргөн хүрээг хамруулан цогцоор нь гаргах нь зүйтэй. Аль нэгийг нь түлхүү дэмжиж, нөгөөг нь орхигдуулж огт болохгүй. Энэ бүх бодлого нь дээрээ цэгцэрчихвэл компани, аж ахуйн нэгжүүдийн үйл ажиллагаа, цаашдын төлөвлөлтөд ч хэрэгтэй.

- Эргээд “БҮТИ”-ийн талаар ярилцъя. Хамгийн сүүлийн томоохон төслийнхөө талаар танилцуулахгүй юу?

- “БҮТИ” компани одоогоор Үндэсний соёл амралтын хүрээлэнгийн урдхан талд иргэдийнхээ гэр бүл, найз нөхөд, хамт олноороо амралт чөлөөт цагаа өнгөрүүлэх усан парк, спорт цогцолбор бүхий Үндэсний аялал жуулчлал, бизнесийн төв байгуулах ажлаа эхлээд байна.

Нийслэл хотынхоо төвд, байгалийн цэнгэг агаартай хэсэгт жилийн дөрвөн улиралд ажиллах энэ төвд дотоод, гадаадын бүхий л амрагчид амрах боломжтой. Ялангуяа гадны жуулчид, аль ч улиралд ирсэн Улаанбаатар хотод хүүхдүүдийнхээ хамтаар үзэж, харах, сонирхох зүйлтэй болох юм. Мөн Монгол орноо аялал жуулчлалын бүс болгож, зөвхөн холын гийчид биш, ойрын хөрш зэргэлдээ улс орон, орон нутгийн иргэд ч хүссэн үедээ ирж амарч, зугаалах таатай нөхцөлийг бий болгохоор зорьж байна. Энэ төсөл маань нийт 8 га талбайд, хоёр үе шаттайгаар 2020 он гэхэд хэрэгжиж дуусах юм. БХБЯ, БОНХАЖЯ, БСШУСЯ гээд төр засгийн байгууллагуудын зүгээс ихээхэн дэмжиж, сайшаан хүлээж авсан. Бидний байгуулах гэж байгаа битүү усан парк нь Канадынхтай нэлээд ойролцоо, Зүүн Азидаа томоохонд тооцогдох хэмжээний бүтээн байгуулалт болох юм. Төслийн санхүүжилтийг 200 гаруй сая ам.доллар байхаар төлөвлөсөн. Төслийн санхүүжилтийн 30-40 хувийг өөрсдөө гаргах, бусдыг нь гадны хөрөнгө оруулалтаар шийдэх төлөвлөгөөтэй байна.