- Юуны өмнө Монголын барилгын инженерүүдийн холбооны үйл ажиллагааны талаар товч танилцуулахгүй юу?

- Монголын барилгын инженерүүдийн холбоо нь 1996 онд байгуулагдсан мэргэжлийн ууган холбоодын нэг юм. Энэ холбоо ямар эрх, үүрэгтэй байгууллага вэ гэдгийг танилцуулахын тулд барилга гэдэг зүйлээс ярьж эхлэх нь зүйтэй болов уу. Барилга нь хүн болон технологид зориулагдсан, тав тухтай орчныг бүрдүүлсэн, чанартай бат бөх, аюулгүй байх ёстой юм. Энэ бүхэнд инженерүүдийн үүрэг оролцоо ихээхэн чухал. Тэгэхээр инженерүүдийнхээ боловсролыг дээшлүүлэх, мэргэшүүлэх, зөв мэдлэг мэдээлэлтэй болгох, тэдний мэдлэг чадварыг олон нийтэд таниулах, үнэлүүлэхэд үүрэг гүйцэтгэж ажиллахаар Монголын барилгын инженерүүдийн холбоо 21 жилийн өмнө байгуулагдсан. Одоогоор 3,000 гаруй гишүүн,160 орчим гишүүн байгууллагатайгаар үйл ажиллагаа явуулж байгаа.
Цаашид тогтвортой хөгжлийн зорилтуудыг хангаж, барилгыг мэргэжлийн өндөр түвшинд барьж байгуулахын төлөө зорин ажиллаж байна. Өнгөрсөн зун Монголын барилгын инженерүүдийн холбоо их хурлаа зохион байгуулж, холбооны дүрмийг шинэчлэн, санал хураалтын зарчмаар удирдах зөвлөл болон ерөнхийлөгчийг сонгосон. Энэ удаад миний бие тус холбооны ерөнхийлөгчөөр 2017-2019 онд ажиллахаар сонгогдлоо.

- Ойрын хугацаанд хэрэгжүүлэхээр зорьж буй гол ажлынхаа талаар...

- Ер нь барилгын салбарт тулгамдаж буй асуудал олон байна, тэдгээрийг шийдэхэд мэргэжлийн холбоодын гүйцэтгэх үүрэг их бий. Тухайлбал, олон улсын жишгээр мэргэжлийн холбоод нь маш өндөр түвшинд ажилладаг. Миний хувьд АНУ, ОХУ-ын мэргэжлийн холбоодын үйл ажиллагааны талаар багагүй судалдаг. Тэдгээрээс зөвхөн мэдээлэл олж авах биш, шинээр баталж буй норм стандартуудыг нь судалж олж авах, туршлага судлах нь чухал байдаг учраас олон улсын холбоодод гишүүнчлэлтэй байх нь олон талын ач холбогдолтой.

Миний хувьд 2004 онд МБИХ-ны гишүүн болж байлаа. Тэр үеэс тус холбооны үйл ажиллагааны хүрээг тэлж, олон улсын түвшинд харилцаа холбоогоо өргөжүүлэх хэрэгтэйг ойлгосон. Манайхан гадаадын мэргэжлийн холбоод шиг ажиллаж чадахгүй байгаагийн гол шалтгаан нь энэ чиглэлийн чиг үүргийг төрөөс шилжүүлж өгөхгүй байгаа төр засгийн бодлого шийдвэртэй холбоотой. Нөгөөтээгүүр холбоод нь төртэйгөө уялдаа холбоотой ажиллаж чадахгүй байгаа асуудал ч бий.  

Өнгөрсөн хугацаанд төрийн зарим чиг үүргийг мэргэжлийн холбоодод нь шилжүүлэх тухай нэлээд яригдсан ч, хэрэгжилт нь маш удаан байлаа. Харин одоогийн засгийн газар, Барилга, Хот Байгуулалтын Яам болон Сайд Г.Мөнхбаяр энэ ажлын эхний алхмыг хийж, мэргэжлийн тасралтгүй давтан сургалт явуулах зарим чиг үүргийг мэргэжлийн байгууллагуудад шилжүүлж эхэллээ. Монголын архитекторуудын эвлэлд энэ эрхийг нь өгч, дараа нь манай холбоонд барилгын бүтээцийн чиглэлээр зураг төслийг, барилга байгууламжийн угсралт, ашиглалтын чиглэлийн тасралтгүй мэргэжлийн тогтолцоог хэрэгжүүлэх боломжийг олголоо. Энэ нь цаашид хэрэгжүүлэх шат дараалсан арга хэмжээ, томоохон өөрчлөлтийн эхлэл. Эндээс мэргэжлийн холбоодын хөгжих, дэвших, үйл ажиллагаа нь зөв голдиролд орох боломж нээгдэж байгаа юм.

Ихэнх үйл ажиллагаа төрд хэт төвлөрчихсөн, бусдын чадаж байгаа зүйлийг төр өмнүүр нь орж хийдэг нь тогтолцооны гажуудал. Төр мэргэжлийн холбоодын хийж чадаж байгаа зүйлийг өөрсдөд нь даатгаад, чадахгүй байгаад нь зохицуулалт хийгээд ажиллах ёстой шүү дээ.

Монголын барилгын инженерүүдийн холбооны зүгээс сургалтын тогтолцоогоо тодорхойлж, эрэлтэд нийцсэн сургалтуудыг явуулж, мэдээлэл өгөх, дэвшилтэт техник технологийг нь нэвтрүүлэх тал дээр анхаарч ажиллана. Барилгын салбар нь өөрөө өргөн хүрээнд даяарчлагдсан салбар учраас олон улсад хэрэглэгдэж байгаа техник технологийг цаг алдалгүй танин мэдүүлэх, зөв эзэмшүүлэх, туршлага суулгах гэсэн чиглэлийг баримтална.

Ер нь Барилга, Хот Байгуулалтын Яамнаас зарим чиг үүргийг шилжүүлэн өгсөн нь бидэнд ихээхэн итгэл хүлээлгэсэн явдал. Тиймээс холбооны зүгээс цаг үедээ нийцсэн, шаардлагатай сургалтуудыг явуулж, ирэх хоёр жилд сургалтын оновчтой тогтолцоог бий болгох бодлогыг баримталж ажиллана. Инженерүүдэд зориулах учраас тэд маань хүний мэдэж байгаа зүйлсийг заахаас илүүтэй, шийдэж чадахгүй тулгамдаж буй асуудлуудад хариулт өгч, зөв мэдээллийг хүргэх юм. Тэгэхээр инженерүүдийн оролцоо, санал хүсэлт их чухал, тиймээс инженерүүд маань мэдэхийг хүссэн, шаардлагатай мэдээллээ бидэнд ирүүлж, санал хүсэлтээ ирүүлэхийг хүсэж байна.

Олон улсын жишгийн дагуу, салбарын хэрэгцээ шаардлагын үүднээс хяналт тавих, баталгаажуулах, тусгай зөвшөөрөл олгох гэх мэт төрийн зарим чиг үүргийг мэргэжлийн холбоодод нь шилжүүлэх шаардлага бий, төр засгаас ч үүнийг хүлээж байна. Юутай ч холбооны зүгээс хүлээж авсан эхний чиг үүргээ хариуцлагатайгаар гүйцэтгээд, дараа дараагийн эрх үүргээ нэр төртэйгөөр хүлээж авахаар хичээн ажиллаж байна.

- Ингэхийн тулд олон улсын хэмжээнд хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэх хэрэгтэй байх. Холбооны гадаад харилцаа хэр өргөжин тэлж байна вэ?

- Монголын барилгын инженерүүдийн холбоо нь АНУ, Япон, Австрали, БНСУ, Непал, Индонез, Энэтхэг, Бангладеш, Пакистан, Вьетнам, БНХАУ, Филиппин гэсэн 13 орны гишүүн байгууллагыг эгнээндээ нэгтгэсэн Азийн барилгын инженерүүдийн зохицуулах зөвлөлийн гишүүн юм. Эдгээр холбоод нь хоорондоо мэдээлэл, мэдлэг туршлагаа солилцох, олон улсын чиг хандлагад нийцсэн бодлогын олон зорилттой. Зорилтынхоо хүрээнд үйл ажиллагаагаа цэгцлэх, ойлголцох үүднээс Зохицуулах зөвлөлийн гүйцэтгэх хорооны хурлыг жилд хоёр удаа зохион байгуулдаг.

Энэ оны хурал нь 9-р сарын 21, 22-ны өдрүүдэд Улаанбаатар хотноо болох гэж байна. Барилгын салбарт олон улсын түвшинд идэвхтэй ажиллаж байгаа байгууллагаас явуулж буй томоохон хурал учраас бид энэ уулзалтыг “Барилгачдын АСЕМ” гэж нэрлээд байгаа. Өмнө нь 2007 онд энэ хурлыг Улаанбаатар хотдоо зохион байгуулж байлаа.

Хуралд Азийн барилгын салбарын тэргүүлэх мэргэжилтнүүд, туршлагатай, мэргэжлийн өндөр мэдлэг чадвартай инженерүүд оролцдог учраас эх орондоо зохион явуулах нь бидэнд олон талын давуу боломжуудыг олгоно. Энэ ажлын хүрээнд 22-ны өдөр оролцогч байгууллагуудынхаа төлөөлөлтэй хамтраад “Хөгжиж буй орнуудын хотжилтын бэрхшээл ба туршлага” сэдвээр олон улсын семинарыг зохион байгуулж байна. АНУ, Пакистан, Индонези зэрэг улсаас өөрсдийн барилга, дэд бүтцийн чиглэлээр хэрэгжүүлсэн томоохон төсөл хөтөлбөрүүдээ танилцуулах юм. Мөн манай улсад тулгамдаж буй асуудлууд, тэдгээрийн талаарх мэдээллийг авах боломжтой.



- Энэ хуралд манай инженерүүд оролцох боломжтой юу?

- Барилгын инженер гэдэг маш өргөн ойлголттой мэргэжил. Архитектур, бүтээцийн инженер, халаалт-агаар сэлгэлт, ус хангамж цэвэрлэгээ, байгууламж, холбоо дохиолол, цахилгааны инженерүүд иргэний барилгын инженер гэдэгт хамаарагддаг. Тэгэхээр энэ бүх мэргэжлийнхэн маань олон улсын семинарт хүрэлцэн ирж, оролцож болно.

Ер нь мэдлэг гэдэг хүнд тэр тусмаа инженерүүдэд хамгийн том хөрөнгө оруулалт байдаг. “Явснаас үг сонс” зүйр үг байдаг даа. Мэдээлэл их чухал болсон энэ цаг үед инженерүүд маань ийм мэргэжлийн чиглэлийн хурал, семинарт идэвхтэй оролцож байх хэрэгтэй.

- Азийн барилгын инженерүүдийн зохицуулах зөвлөлийн хурлаас бидэнд үлдэх ач холбогдлын тухайд...

Цаашид мэргэжлийн холбоодын чиг үүргийг илүү өргөн цар хүрээтэй болгож, өндөр түвшинд хүргэх шаардлагатай. Олон улсын бусад мэргэжлийн холбоод барилгын салбарын эрх зүйн бичиг баримтуудыг боловсруулахад идэвхтэй оролцдог. ACECC-ийн хэрэгжүүлж буй ажилд бодлогын баримт бичгүүдийг боловсруулах ажил ихээхэн уялдаа холбоотой байдаг.

ACECC-ийн гүйцэтгэх хорооны энэ удаагийн хурал Барилга, Хот Байгуулалтын Сайд Г.Мөнхбаярын ивээл дор явагдаж байгаа. Салбар мэргэжлийн сайдтай байна гэдэг аливаа шийдвэр мэдрэмжтэй, мэдлэгтэйгээр гаргадаг сайн талтай юм. Энэ дашрамд, Төрийн зарим чиг үүргийг төрийн бус мэргэжлийн байгууллагуудад шилжүүлсэн, ACECC-ийн гүйцэтгэх хорооны хурлыг дэмжиж буй Барилга, Хот Байгуулалтын Яамд талархлаа илэрхийлье.

ACECC-ийн гишүүн болсон шалтгаанаа дээр хэлсэнчлэн бид олон улсын барилгын салбарт толгой цохисон хөгжингүй орнуудын мэргэжилтнүүд, чадварлаг инженерүүд, томоохон их, дээд сургуулийн профессоруудаас мэргэжлийн зөвлөмж, дэмжлэг авч хичээл заалгах боломжууд бий. Энэ нь ч ACECC-ийн гишүүн байгууллагуудын нэг чиг үүрэгт хамаардаг.

- Сургуулиа дөнгөж төгссөн залуу инженерүүдийн мэргэжлийн ур чадвар ямар байна вэ? Манай сургалтын тогтолцоо тэднийг хангалттай бэлтгэж, сургаж чадаж байна уу?

- Улсын их сургуулиудын тогтолцоо харьцангуй олон улсын жишигт дөхөж очсон, хувийн сургуулиудад ч энэ талын оролдлого бий. Гэхдээ оюутнуудад өгч буй мэдлэг мэдээлэл, сургалтын хөтөлбөр харилцан адилгүй, хангалтгүй байдаг. Өнгөрсөн жил барилгын ажилчдын тасралтгүй мэргэжлийн сургалтын тогтолцоог шинэчлэх саналыг БХБЯ-д хүргүүлж байсан. Диплом бол их, дээд сургууль төгссөнийг баталж буй баримт бичиг, харин төгсөгч нь барилгын инженерийн мэргэжлийн түвшинд хүрч чадаж байгаа эсэхийг заавал шалгаж, сургадаг байх хэрэгтэй. Мөн шаардлагатай сургалтын хөтөлбөрүүд нь өөр учраас зайлшгүй суух ёстой хичээлүүдийг үзсэн эсэх дээр зөрүүтэй байгаад байна. Энэ тогтолцооноос, бүр сууриас нь эхлээд шинэчлэлийг хийе гэдэг санаачилгыг хүргүүлж байлаа.

Сургуулийг нь төгссөн ч талбай дээр шууд ажил үүрэг гүйцэтгээд явах чадваргүй, боломжгүй боловсон хүчнүүд их бий. Бид ч гэсэн сургуулиа дөнгөж төгссөн, дадлага туршлагагүй шинэхэн инженер байж үзсэн шүү дээ. Туршлагатай инженерүүд ч хэлж байдаг, танай төгсгөсөн боловсон хүчнүүд шаардлага хангахгүй байна гэж. Тиймээс энэ бүгдийг нэг мөр болгох үүднээс сургууль төгссөнийх нь дараа талбай дээр ажиллах шалгуур, өөрөөр хэлбэл дипломыг бататгах үнэлэх шаардлага байгаа.

Монголын барилгын инженерүүдийн холбооноос цаг үедээ нийцүүлэн шинэ инженерүүдэд зориулсан сургалтыг мөн зохион байгуулдаг, энэ нь ч нэлээд үр дүнтэй сургалт болдог. Харин цаашид сургалтын суурь тогтолцоог нэг мөр шинэчилж, өөрчлөхгүй бол болохгүй нь. Гэхдээ тогтолцоогоор нь өөрчилнө гэдэг амархан хийгдчихдэг ажил биш, цаг хугацаа болоод зоригтой шийдлүүд шаардлагатай. Бид цоо шинэ зүйл сэдчихээд байгаа юм биш, олон улсын жишгийн дагуу хэрэгжүүлсэн системийг нэвтрүүлэх зорилгыг л тавиад байна.

- Стандарт, норм дүрмүүдийн шинэчлэл, тэдгээрийг инженерүүдэд танилцуулах, ашиглуулах сургалт хангалттай явагдаж чадаж байна уу?

- Маш хангалтгүй. Манайд барилга байгууламжуудын чанар, гүйцэтгэл ямар түвшинд байгааг бид бүгд мэднэ. Орон сууцанд орж байгаа айл бүр байрандаа ямар нэгэн доголдлыг нь засах нэмэлт ажлуудыг хийж байна. Энэ нь нэгдүгээрт технологийг мөрдөхгүй, хоёрдугаарт чанаргүй материал ашиглаж байгаатай холбоотой.

Барилгын материалын захуудаар яваад чанарын сертификаттай барилгын материал олоход маш хэцүү. Ер нь норм стандартыг хангуулах ажил хангалтгүй байгааг харуулж байгаа юм. Төрийн байгууллагын хяналт ихэнхдээ барилга баригдаж дууссаны дараа л очдог. Энэ бүхэн нь хариуцлага тооцох хяналтын тогтолцоо сул байгаагийн илрэл. Хяналтын тогтолцоог Төр хэрэгжүүлж өөртөө хариуцлага тооцож чадахгүй байна. Тиймээс тэр эрх үүргийг мэргэжлийн холбоод, төрийн бус байгууллагуудад нь шилжүүлэх ёстой.

Монголын барилгын инженерүүдийн холбоо хяналтын тогтолцоог бүхий л шатанд нь сайжруулах тал дээр системтэйгээр санал өгч, тэргүүлэх гишүүдийн зарим нь энэ үйл ажиллагаанд оролцоод явж байгаа. Тухайлбал, барилгын зураг төсөл, угсралт, ашиглалтын шатанд нь “бүртгэлийн хуудас – check list”-ийг ашиглах гэх мэт хэрэгжүүлэх, нэвтрүүлэх шаардлагатай олон ажил бий.

Барилгын салбарын норм, норматив баримт бичгийн тогтолцоонд мэргэжлийн байгууллагуудын оролцоог хангах асуудлыг нэлээд тавьдаг ч чадавхгүй гэсэн тайлбарыг төрийн байгууллагын зүгээс хэлдэг. Гэтэл нарийн мэргэжлийн чиглэлийн үйл ажиллагаанууд, норм норматив боловсруулах асуудлыг нөгөө л хэдэн зөвлөх инженерүүд, мэргэжлийнхэн л хийж байгаа шүү дээ. Түүнээс биш төрийн байгууллага хийдэггүй. Тэгэхээр энэ системээ өөрчилж, төр хувийн хэвшлийн хийж чадаж байгаа ажилд оролцох биш, чадахгүй байгааг нь бодлогоор зохицуулж, хариуцлагыг тооцоод явах шаардлагатай. Тогтолцоог зөв голдирлоор нь явуулаад өгвөл мэргэжлийн холбоод нь Яам, мэргэжлийн байгууллагууд, инженерүүдийг хооронд нь холбож өгөх гол гүүр нь болох юм. Нэг жижиг компани дээр асуудал гарлаа гэхэд хэзээ ч яаман дээр очоод асуудлаа шийдүүлдэггүй. Тэдгээр нарийн деталь асуудлыг мэргэжлийн холбоод олж харж, өөрчлөлт хийх, сайжруулах санаачилгыг нь гаргаж байдаг юм шүү дээ.

Шинэ норм дүрэм, стандартуудыг танилцуулах сургалтыг манай холбооны зүгээс инженерүүддээ зориулж байнга хийдэг бөгөөд цаашид ч илүү өргөн хүрээнд хийгдэнэ.


Цаг гарган ярилцсан танд баярлалаа. Та бүхний ажилд амжилт хүсье.