Нийслэлийн Засаг Даргын Дэд бүтэц, гэр хорооллын хөгжлийн асуудал хариуцсан орлогч П.Баярхүүтэй цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.
 
-Энэ жил нийслэлийн хэмжээнд хөрөнгө оруулалт, дэд бүтцийн чиглэлээр ямар ажил хийв? Анхаарал хандуулж буй гол асуудал юу байна вэ?
 
Автозам шинэчлэлийн ажлуудыг эрчимтэй явуулж байна. Өгөөжийн уулзвар, Авто плаза, Зайсангийн Оргил худалдааны төвийн уулзварууд үндсэндээ ашиглалтад орж дууслаа. Мөн Орбит, Баянхошуу чиглэлийн 6,3 км автозамын засварын ажлууд дуусч байна. Түүнчлэн түгжрэлийг бууруулахад чиглэсэн хорооллын дундах автозамыг холбох, өргөтгөхөөр төлөвлөсөн ч энэ чиглэлийн замын тендерийг худалдан авах шатанд компаниуд маргаан үүсгэж, тендерийн явцыг удаашруулаад байгаа. Энэ асуудлыг шүүхээр шийдвэрлүүлнэ.

-Зөвшөөрөлгүй газар барьж байгуулсан объектуудыг буулгах, нүүлгэн шилжүүлэх аян өрнүүлж байгаа. Энэ ажлын явц ямар байна вэ?
 
Нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар уг ажлыг зохион байгуулж байгаа. Газрын тухай хуулийн хэрэгжилтийг хангах, нийслэлд газрын зөрчил арилгах, үйл ажиллагааг эрчимжүүлэх, иргэдийн эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах нөхцөлийг хангах зорилгоор нийтийн эзэмшлийн газар ашиглалтыг сайжруулах, газрын зөрчил арилгах ажлыг зохион байгуулж байна. Эдгээр ажил цаашид дөрвөн жилийн хугацаанд үргэлжлэх болно.
 
Бид өнгөрсөн хугацаанд явган хүний зам гаргах, зам чөлөөлөхөд хүндрэлтэй байгаа зарим байршлуудын талаар Нийслэлийн газрын алба, Нийслэлийн авто замын хөгжлийн газар, Нийслэлийн замын цагдаагийн газартай хамтарч үйл ажиллагаа явуулсан. Үүнд төрийн байгууллагуудаас 950, иргэдээс 1200 гаруй санал хүлээн авч ажиллаж байна. Ингээд Нийслэлийн газрын албанаас нийт 129 байршилд явган хүний зам, авто зам хаасан, орц гарц, автомашины зам хаасан хаалт, хашаа, бусад төрлийн объектууд, тодруулбал, ТҮЦ, контейнер, павильон зэргийг чөлөөлөх ажлыг хийлээ. Хамгийн сүүлийн буюу наймдугаар сарын 28-ны байдлаар 78 байршилд газар чөлөөлөлтийн ажлыг хийж гүйцэтгэсэн. Мөн Газрын зөрчил арилгах арга хэмжээтэй уялдан иргэдийн зүгээс “Зам чөлөөл“ уриалга гаргах аян эхлүүлсэн. Энэ хүрээнд олон нийтийн сүлжээгээр 80 байршилд орц гарц чөлөөлүүлэх хүсэлт ирүүлснээс 37 байршилд газар чөлөөлөөд байна.
 
Нийслэлийн газрын албанаас гаргасан судалгаа болон иргэдийн зүгээс олон нийтийн сүлжээгээр ирүүлсэн нийт 207 зөрчлийн 115 байршилд буюу 55.5 хувьд нь газар чөлөөлөлт хийсэн дүн мэдээтэй байна.
 

-Гадны хотуудтай байгуулсан хамтын ажиллагааны хүрээнд нийслэлд ямар ажлуудыг, хэрэгжүүлэхээр тохиролцсон бэ?

Хамтын ажиллагаа гэдэг хоёр талын хоорондын үйл ажиллагааг хэвийн үргэлжлүүлэх, алдагдсан холбоо харилцааг сэргээх зорилготой. Берлин хотын дарга айлчлах үеэрээ бидэнд томоохон боломжуудын нэгийг нээж өгсөн. Энэ нь төрийн захиргааны албан хаагчдыг бэлдэх, мэргэшүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх явдал юм. Мөн БНХАУ-ын Хөх хот, Бугат хотуудтай гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн чиглэлээр барилгажуулах ажилд маш үр дүнтэй хамтран ажиллаж байна. Үүний хүрээнд МУ-ын Ерөнхий Сайдыг урд хөршид айлчлах үеэр 2 тэрбум юаний буцалтгүй тусламжийг олгохоор болсон.

-Энэ санхүүжилт хэзээ орж ирэх вэ? Хэрхэн хуваарилах вэ?

НЗДТГ болон БХБЯ хамтарч уг санхүүжилтийг хаана, ямар төсөл, хөтөлбөрт төсөвлөхөө нарийн төлөвлөсөн. Голчлон гэр хорооллыг авто замжуулах, тохижуулах, барилгажуулахад түлхүү чиглэнэ. Одоогоор Ерөнхийлөгчийн сонгуультай холбоотойгоор БНХАУ-ын хөрөнгө оруулалт удаашралтай байна. Энэ асуудал цэгцэрчихвэл ажил эхлэхэд бэлэн.


-Дамбадаржаад тавигдаж байгаа дэд бүтцийн ажил юу болж байна?

Азийн хөгжлийн банкны дэд төвийн хүрээнд хоёр дахь шатны гэрээ хэлэлцээр хийгдэж байна. Дамбадаржаагийн хэсэгчилсэн төлөвлөгөөний дагуу шат дараалалтай ажлууд хийгдэнэ.
Ер нь дэд бүтэцгүйгээр орон сууцны хорооллуудыг барьж байгуулах боломжгүй. Тиймээс бид Улаанбаатар хотын авто замын мастер төлөвлөгөөг анх удаа боловсруулан баталлаа. Энэ жил Улаанбаатар хотод  нийт 3050 метр урттай гүүр, 60 гаруй км замыг шинээр барьж байгуулахаар төлөвлөөд ажиллаж байна. Ийнхүү хот өргөжин тэлэхийн хэрээр авто замын сүлжээ ч жилээс жилд уртасч буй.
 
-“Пүрэвээгийн Баярхүү Ажлын Алба” гэсэн фэйсбүүк хаягаа та өөрөө хөтөлдөг үү? Үүгээр дамжуулан иргэдийн санал хүсэлтийг шийдвэрлэж байгаа харагддаг.

Аль болох өөрөө хөтлөхийг хичээдэг. Анхаарах шаардлагатай газар, зам чөлөөлөлт, нийтийн тээврийн асуудал гээд мундахгүй олон санал, хүсэлт ирдэг. Энэ нь бидний ажилд маш том дэмжлэг болдог. Аль болох их л хүсэлт ирүүлж байвал сайн. Зарим үед тэр болгонд нь хариулт өгөөд байж чаддаггүй ч бүгдийг нь уншиж, харж байдаг шүү.

-Сeрвис цeнтр байгуулах, жижиг амины орон сууц барих ажлыг дэмжсэн бодлого явуулахаар болсон нь олон нийтийн дунд хүлээлт үүсгээд байгаа. Энэ хөтөлбөр хэзээнээс хэрэгжих вэ?

Улаанбаатар хотод гэр хорооллыг орон сууцжуулах 7 бодлогыг баримталж байна. Эхнийх нь Гэр хорооллыг дэд бүтэцжүүлэхэд чиглэсэн “Сервис центр” гэж нэрлэсэн төвийн магистрал шугам очих боломжгүй газруудад хийгдэх хөтөлбөр юм. Эхний ээлжинд долоон газарт хийхээр товлож, одоогоор зургийн шатандаа явж байна. Уг зургийн дагуу 200-300 айлыг автозамтай болгох, хашааг засах, доторх сууц руу дэд бүтэц татахад хэдий хэмжээний хөрөнгө оруулалт шаардлагатай тухайд тооцоо судалгаа болон техник, эдийн засгийн үндэслэл нь хийгдэж дуусч буй. Үүнийг Гэр хорооллын дэд бүтцийн хөгжлийн газар хариуцна.

Нөгөө төсөл нь “Түрээсийн орон сууц” хөтөлбөр юм. Залуусыг орон сууцтай болгох энэ хөтөлбөрийн санхүүжилтийг Монгол Улсын Хөгжлийн банк болон Хятадын Хөгжлийн банкнаас хүсч материалаа өгсөн. Хөтөлбөр хэрэгжсэнээр түрээсийн төлбөрт сард 300-350 мянган төгрөгийг төлөөд, 15-20 жилийн хугацаанд тухайн байрны үнийг төлж дуусгаж, улмаар өмчлөх юм. Энэ төслийг хэрэгжүүлэхээр газраа товлож, зураг төсөл, техник эдийн засгийн судалгаа хийгдсэн.

-Хөтөлбөр ирэх оны хавар эхэлж чадах уу?

Чадна. Бүрэн боломжтой.

-Өвөлжилтийн бэлтгэл ажлын тухайд?

Улаанбаатар хотод өвөлжилтийн бэлтгэл 60 гаруй хувьтай явагдаж байна. Дулааны II цахилгаан станцын бэлтгэл 60, III цахилгаан станц 70, IV цахилгаан станц 76, Амгалан дулааны станц 87 хувьтай гээд дулааны эх үүсвэрүүдийн бэлтгэл ажил нийтдээ 75 хувьтай байна. Улаанбаатар дулааны сүлжээ, Улаанбаатар цахилгаан түгээх сүлжээ, Цахилгаан дамжуулах агаарын шугам, Мэдээлэл холбооны сүлжээ зэрэг байгууллагууд дунджаар 77 хувьтай, Нийслэлийн засаг даргын хэрэгжүүлэгч харьяа байгууллагууд мөн ижил 77 хувь, дүүргүүдийн бэлтгэл 68 хувьтай хангагдсан.

Одоогоор 1295.8 тонн давсны нөөц, бодис 751.7 тонн байгаагаас нэмж 1500 тонн давс, 1000 тонн бодис нэмж нөөцлөх шаардлагатай.

Хүндрэлтэй дөрвөн асуудал бий. III эмнэлэг, X хороолол, “UB palace” орчмын хэрэглэгчдийг хангадаг дулааны 8А төв магистрал болон Нисэх, Сонсголон, Цэргийн хотхон, Толгойт орчмын 9А магистрал шугам хуучирч муудсанаас өвлийн оргил ачааллын үед гэмтэл гарч болзошгүй гэсэн дүгнэлтэд хүрсэн. Мөн улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдэж буй Дүнжингарав хорооллоос Зайсан руу явах дулааны 12А магистрал солигдоогүй үлдсэн. Үүн дээр Дүнжингарав хорооллын иргэд 2 тал болчихсон, шугам татуулахгүй 2 жил гацаанд оруулаад байгаа юм. Нийтийн эрх ашгийн төлөөх энэ ажилд иргэд маань өөрсдөө ухамсартай хандмаар байна.

Гэр хорооллын айл өрхийн шөнийн хэрэглээг өнгөрсөн жил тэглэсэн. Энэ жил бас тэглэнэ. Үүний тулд тогны ачааллыг тэнцвэржүүлэхэд 110 квт-ын дэд станцуудаас бага тойруугийн шугамын ажил зураг төсөл дээр гацсан, яаравчлуулах шаардлагатай. Мөн Богд уулын Хүүшийн зоорь хэсэгт шугам татах шаардлагатай ч  газар эзэмшсэн компаниуд нь саад болсоор байна. Энэ мэт асуудалд иргэд, компаниуд маань ухамсартай хандаасай.

-Өнгөрсөн өвөл давсны нөөц эрт дууссан.

Халтиргаа гулгаа хэр байхыг олон жилийн дунджаар тооцоолж, давсаа нөөцөлдөг. Дунджаар 10 удаа хур орно гэж тооцсоноос 14 орсон тал бий. Түүнийг энэ жил нөхөн бэлтгэж байгаа. Нөгөөтээгүүр холбогдох ажилтнууд давсыг стандартын дагуу цацахгүй байгаагаас дутсан тал бий. Энэ нь хяналт, шалгалт хийх, үүрэг даалгавар өгч буй удирдлагуудын буруугаас үүдсэн.

-“Автомашингүй гудамж” төслийн тухайд асуухгүй өнгөрч боломгүй санагдана. Иргэд болон төслийг хэрэгжүүлэгч компанийн зөрчилдөөний тухайд?

Бид  асуудлыг сайн судалсан. Иргэд болон тухайн захиалагч компаниас хоёр талын мэдээлэл авсан. Уг асуудлыг Захиргааны зөвлөлийн хурал дээр ярилцсан, цаашид үл ойлголцол гарахгүй байх гэж найдаж байна. Энэхүү ажлыг гүйцэтгэж байгаа Монголын барилгын үндэсний ассиоциаци Б.Цэрэндоржийн гудамжны өнгө төрхийг хэвээр хадгалж, газар доорх бүтээн байгуулалтын ажлыг гүйцэтгэх үүрэгтэй. Хүн амын механик өсөлт, замын хөдөлгөөний нягтрал эрс нэмэгдэж байгаа нийслэл хотын хувьд газар доорх орон зайгаа ашиглаж, барилга байгууламж барих нь зөв шийдэл. Ийм жишиг дэлхийн бүх том хотуудад бий.
 
-Улаанбаатар хотын дэд бүтцийг цаашдаа хэрхэн сайжруулж, хөгжүүлэх вэ?
 
Нийслэлийн Засаг даргын мөрийн хөтөлбөрт нийслэлийн ирээдүйн хөгжлийг хангасан дэд бүтцийг хөгжүүлж, иргэдийн ажиллаж амьдрах таатай орчныг бүрдүүлэхэд хот байгуулалтын үйл ажиллагааг чиглүүлэх зорилтууд тусгагдсан. Энэ хүрээнд бид хот байгуулалт, дэд бүтцийн эрх зүйн орчныг шинэчлэх, ухаалаг төлөвлөлтийг ил тод газар зохион байгуулалттай хослуулахыг эрхэм зорилгоо болгож байна. Мөн тохь тухтай амьдралын үндэс болсон тохилог орон сууцыг олноор барьж байгуулах ажлыг хэд хэдэн чиглэлээр хийхээр төлөвлөн ажлаа эхэлсэн.
 
Нийслэлийн дагуул, хаяа хот, дэд төвүүд, шинэ суурьшлын бүсүүдийг цогцоор хөгжүүлж, залуу гэр бүлийг орон сууцаар хангах чиглэлээр төсөл, хөтөлбөрүүдийг амжилттай хэрэгжүүлэн ажиллаж байна. Шинээр орон сууц барихын зэрэгцээ хуучин угсармал орон сууцнуудыг дулаалах, гадна фасадыг нь шинэчлэн тохижуулах, ашиглалтын хугацаа өндөр, газар хөдлөлтөд тэсвэр багатай болсон барилгуудын газрыг дахин төлөвлөж барилгажуулахаар ажиллаж байна.
 
-Нийслэл хотын цаашдын өнгө төрхийг хэрхэн төсөөлж байна вэ?

Би Улаанбаатар хотынхоо өнгө төрхийг өөдрөгөөр төсөөлдөг. Нийслэл маань хурдтай хөгжиж байна. Мэдээж дэлхийн хотуудтай хөл нийлүүлэн хөгжихийн тулд улам сайн хичээж ажиллах хэрэгтэй. Зарим үед амралтгүй ажиллах хэрэгтэй. Аливаа бүтээн байгуулалтыг хийхэд хөрөнгө мөнгө шаардлагатай. Энэ хөрөнгө мөнгийг оновчтой аргаар төвлөрүүлж, ирээдүйтэй бүтээн байгуулалтад зарцуулбал Улаанбаатар хот дэлхийн жишигт хүрч чадна. Метро, давхар зам барих, мөн дэлхийн хаана ч байхгүй “гэр хороолол” гэсэн өвөрмөц соёл, амьдралын хэв маягаа хадгалсан орчин үеийн хорооллыг бий болгох хэрэгтэй. Яг одоогийн нөхцөлд галд өртөх өндөр магадлалтай, бие биенээ дэрлээд барьчихсан модон хашаа асуудал болж байна. Нэг газраасаа гал авалцвал унтраахад бэрх гээд бодох зүйл их бий. Нийслэлийн хөгжлийг гэр хороолол руу чиглүүлэх том бодлогууд ирэх жилээс хөрсөн дээр бууж эхэлнэ. Бид цаашдаа орон сууцыг нэг, хоёр блокоор нь бус хотхон, хорооллоор нь төлөвлөхөд анхаарч байна. Хоёр байшин барьчихаад “хотхон”, гурван байшин барьчихаад “хороолол” гэж нэрлэдгийг болиулна.

-Цаг зав гарган ярилцсанд баярлалаа.

Бидний хийж хэрэгжүүлж буй ажлуудыг олон нийтийн сонорт хүргэж байгаа явдалд маш их баярлалаа.