Барилгын салбарт алсын хараатай хөрөнгө оруулалт хэрэгтэй
Өнөөдөр бизнесийн бүх салбарын хувьд 2016 оны үйл ажиллагааг дүгнэх, дараа жилийн ажлаа төлөвлөх мөч ирээд байна. Хэн бүхний мэдэж байгаачлан манай улсын эдийн засгийн нөхцөл байдал сайнгүй байгаа энэ үед одоогийн нөхцөл байдал, түүнд нөлөөлөгч хүчин зүйлсийг харгалзан үзэж, өмнөх өсөлт, өнөөгийн уналтын шалтгаан, цаашдын хандлагыг тодорхойлж байж үйл ажиллагаагаа төлөвлөх нь чухал юм. Тиймээс барилгын салбар дахь өнөөгийн байдал болон цаашдын чиг хандлага, 2017 оны нөхцөл байдлын талаар тодорхой дүр зураг гаргахыг хичээлээ.
Дөрөвхөн жилийн өмнө 80 хувийн өсөлттэй гарч, Монгол Улсын дотоодын нийт бүтээгдэхүүний өсөлтөд томоохон байр суурь эзэлж байсан салбар маань өнөөдөр яагаад ийм байдалд хүрэв ээ.
Ийнхүү салбарын компаниуд хүнд байдалд орж, гадаадын хөрөнгө оруулалт буурч, орон сууцны зах зээлд илүүдэл үүсч, оффис, ажлын байрны зах зээлд хүндрэл гарсны шалтгаан нь дараах хэд хэдэн хүчин зүйлсээс хамаарсан байх боломжтой.
Ипотекийн зээл:
Ипотекийн зээл нь салбарын эрэлтийг нэмэгдүүлэхийн зэрэгцээ барилгын үнийн өсөлтийг бий болгосон. Гэсэн ч Засгийн газар өнгөрсөн 3 жилийн хугацаанд урт хугацаат санхүүжилтийн тогтвортой тогтолцоог үүсгэж чадсангүй. Иргэд энэ хөтөлбөрт хамрагдах магадлал зүүн дээр будаа тогтохтой адил гэж хэлж болох юм.
Үнэ тогтворжуулах хөтөлбөр:
Өмнөх засгийн газрын хэрэгжүүлсэн олон бодлогын нэг нь барилгын салбарыг дэмжих бодлого байсан. Үүний хүрээнд “Барилгын салбарыг дэмжих, улмаар орон сууцны үнийг тогтворжуулах” дэд хөтөлбөрийг 2013 оноос хэрэгжүүлж эхэлсэн байдаг. Мөн ижил уг хөтөлбөрийн үндсэн зорилгыг бүрэн хэрэгжүүлж, барилгын материалын үнэ буурах нөхцөлийг бүрдүүлж, шинэ суурьшлын бүсийн асуудлыг шийдвэрлэж чадаагүй.
Эдгээр хөтөлбөрүүдийн үр дүнд орон сууцны зах зээлд түр зуурын үнийн өсөлт, салбарын тэлэлт бий болгосноос бус салбарын тогтвортой хөгжлийн хангах суурь нөхцөл нь болж чадаагүй нь өнөөгийн салбарын уналтад хамгийн гол нөлөөг үзүүлсэн.
Манай улсын эдийн засаг 2011 онд 17 хувь өсч байсан бол өсөлтийн хурд саарсаар 2016 оны эхний хагаст 1.4 хувь, 3-р улирлын мэдээгээр -1.6 хувийн бууралттай гарсан нь 2009 оны дэлхийн эдийн засгийн хямралын нөлөөгөөр -1.3 хувь гарч байснаас ч доогуур үзүүлэлт болоод байна. Барилгын салбар ч мөн хасах үзүүлэлттэй байгаа бөгөөд дээрх хөтөлбөрүүдийн хүрээнд орон сууцны урт хугацаат санхүүжилтийн найдвартай тогтолцоо бүрдсэн, барилгын материалын үйлдвэрлэл, нийлүүлэлтийн нөхцөлийг бүрдүүлж чадсан бол өнөөгийн салбарын дүр зураг арай өөр байх боломжтой байсан. Үүний шалтгаан нь эдийн засгийн суурь нөхцөл байдлыг тодорхойлолгүй судалгаа шинжилгээгүй, эдийн засгийг үндэслэл муутай шийдвэр, төрийн зохисгүй оролцоо, төрийн бодлогын алдаанаас шууд үүдэлтэй.
Мөн энд анхаарах ёстой чухал асуудлуудын нэг нь сүүлийн жилүүдэд төрийн зүгээс хэрэгжүүлсэн бүтээн байгуулалт, төсвийн хөрөнгө оруулалтаар олон ажил хэрэгжүүлсэн боловч, гүйцэтгэсэн ажлын санхүүжилтээ авч чадахгүй олон аж ахуйн нэгж бий юм.
Улсын төсөв, Монгол банкны мөнгөний бодлогын хүрээнд барилгын салбарын хувьд эерэг хүлээлт харамсалтай нь бараг байхгүй л болов уу.
Саяхан батлагдсан 2017 оны төсвийн тухайд 2.3 их наяд орчим буюу ДНБ-ний хэмжээ 9.1 хувийн алдагдалтай батлагдсан. Барилгын салбарт хамаарах бодлогын хувьд шинэ хөрөнгө оруулалтыг хязгаарлах, өмнөх онуудад эхэлсэн ажлуудыг боломжийн түвшинд үргэлжлүүлэх гэсэн үндсэн зарчмыг агуулсан төсөв болсон. Эерэг тал нь өмнөх жилийн хөрөнгө оруулалтын ажлын гүйцэтгэлийг үргэлжлүүлэхээс гадна, төсвийн хөрөнгө оруулалтаар гүйцэтгэсэн ажлуудын санхүүжилт шийдвэрлэгдэх магадлалтай.
Харин мөнгөний бодлогын хүрээнд Монгол банкны зүгээс мөнгөний хатуу, валютын ханшийн уян хатан бодлогыг үргэлжлүүлэх байр суурьтай байх нь тодорхой. Үүнээс гадна төв банкны зүгээс бодлого хөтөлбөрийн хүрээнд мөнгөний нийлүүлэлтийг нэмэгдүүлэхгүй бөгөөд эдийн засгийн нөхцөл байдал эерэг болсон тохиолдолд мөнгөний нийлүүлэлтийг тодорхой чиглэлд нэмэгдүүлэх байр суурийг баримтлах хандлагатай байна. Өөрөөр хэлбэл, өмнөх жилүүдэд хийж байсантай адил хөтөлбөрийн гэсэн тодотголтой мөнгөн урсгалын дэмжлэг байхгүй. Энэ нь макро эдийн засгийн хувьд зөв боловч аль ч салбар төв банкны зүгээс дэмжлэггүй болж байна гэсэн үг юм. Иймээс төсөв мөнгөний бодлогын хүрээнд барилгын салбарын хувьд эерэг хүлээлт харамсалтай нь бараг байхгүй л болов уу.
Энэ мэтчилэн бэрхийг дурдвал хэтэрхий олон. Одоо барилгын салбар маань хүлээж болох гол эерэг хүлээлт нь одоо УИХ-аар хэлэлцэгдэж буй эдийн засгийн хямралаас гарах төлөвлөгөө юм. Уг төлөвлөгөө хэрхэн батлагдах, түүнд тусгагдсан гол ажлуудыг хэрхэн хэрэгжүүлэхээс Монгол Улсын 2017 оны эдийн засгийн байдал төдийгүй цаашдын хандлага ихээхэн хамаарна.
Эцэст нь хэлэхэд эдийн засгийн хямралаас гарах нь нэн тэргүүний зорилт боловч ямар ч хөтөлбөр хэрэгжүүлсэн эдийн засаг 2017 онд харьцангуй өнөөгийн дорой байдлаас өндийж болох боловч өргөс авсан мэт огцом сайжрахгүй гэдэг нь ойлгомжтой. Иймд ямар ч салбарт хөрөнгө оруулалт хийхдээ зөвхөн төрийн бодлого, түүний дэмжлэгт найдахаас илүү өөрсдөө тооцоо судалгаатай, алсын хараатай зөв хөрөнгө оруулалт, төслийг хэрэгжүүлэх хэрэгтэй.
Эх сурвалж: Барилга.МН сэтгүүлийн зөвлөх, эдийн засагч Ж.Дэлгэрсайхан
