Ц.Атаржаргал: Барилгын эрчим хүчийг 10-20 хувь бууруулах боломжтой
Эрчим хүч хэмнэлтийн хуулийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдуулан баталсан журмуудын хүрээнд ирэх оны эхээр эрчим хүчний хэрэглээ өндөртэй аж ахуйн нэгж, байгууллагууд эрх бүхий аудитор/аудитын байгууллагаар эрчим хүчний аудит хийлгэж, эрчим хүчний үр ашгийг сайжруулах арга хэмжээ авч эхэлнэ. Үүнтэй холбоотойгоор болон батлагдсанаас хойш жил тойрох гэж буй Эрчим хүчний хэмнэлтийн тухай хуулийн хэрэгжилт, үр дүн, холбогдох дүрэм журам, үүрэг хүлээсэн хэрэглэгчид ялангуяа барилгын салбарын хэрэглэгчид ямар үүрэг хүлээх, тэдний уг хуульд хандах хандлага, Эрчим хүчний аудит хийлгэх гэж байгаа аж ахуй нэгж байгууллагуудын анхаарах ёстой зарим зүйлсийн талаар холбогдох мэргэжилтнээс тодруулга авсан юм.
ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ЗОХИЦУУЛАХ ХОРООНЫ ЭРЧИМ ХҮЧ ХЭМНЭЛТИЙН ХЭЛТСИЙН ДАРГА Ц.АТАРЖАРГАЛ
- Эрчим хүчний хэмнэлтийн тухай хууль батлагдаад багагүй хугацаа өнгөрч байна. Энэ хуулийн талаар товч мэдээлэл өгөөч?
Монгол Улс өөрсдөө эрчим хүч үйлдвэрлэж байгаа ч гаднаас өндөр үнээр эрчим худалдаж авдаг. Жилээс жилд эрчим хүчний хэрэгцээ өсөн нэмэгдэж, нэмэгдэж байгаа хэрэгцээгээ дотооддоо үйлдвэрлэхийн тулд бүтээн байгуулалт, хөрөнгө оруулалтын ажлуудыг шат дараатай хийж байна. Гэхдээ эрчим хүчний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэхийн зэрэгцээ үйлдвэрлэсэн эрчим хүчээ хэмнэж, дотоод нөөц бололцоогоо ашиглах зайлшгүй шаардлага тулгарсан. Тиймээс Эрчим хүч хэмнэлтийн тухай хуультай болох талаар олон жилийн өмнөөс ярьж, тооцоо судалгаа хийж, хуулийн төсөл боловсруулж ажилласны үр дүнд өнгөрсөн оны 11-ээр сарын 26-ны өдөр УИХ-аар Эрчим хүч хэмнэлтийн тухай хууль батлагдсан. Энэ дагуу Эрчим хүчний зохицуулах хороон дээр Эрчим хүчний хэмнэлтийн хэлтэс байгуулагдаад ажиллаж байна.
- Эрчим хүч хэмнэлтийн тухай хууль батлагдан мөрдөх болсноор барилгын салбарын хувьд ямар үүрэг хүлээж, юуг анхаарч ажиллах хэрэгтэй болж байгаа вэ?
Барилгын салбар эрчим хүчний томоохон хэрэглэгч. Олон нийтийн зориулалттай барилгын халаалт, дулаан хангамжид тухайн барилгын нийт эрчим хүчний хэрэглээний 40-50 хувийг зарцуулж байна, орон сууцны барилгын хувьд 70-80 хувьд хүрч өсдөг. Тэгэхээр зөвхөн барилгын халаалтад зарцуулагдах эрчим хүчийг хэмнэхэд тухайн барилгад зарцуулах эрчим хүчний нийт зарцуулалт хамгийн багадаа 10-20 хувь буурах боломжтой гэж үзэж байгаа. Барилгыг эрчим хүчний хэмнэлттэй төлөвлөх, эрчим хүч бага зарцуулдаг, бүтээмж өндөртэй халаалт, хөргөлт, агаар сэлгэлтийн тоног төхөөрөмж сонгон төлөвлөх, барилга угсралтын явцад дулаан тусгаарлалтын ажлыг зураг төсөлд заасан, технологийн дагуу гүйцэтгэх зэрэг үндсэн арга хэмжээнд анхаарал хандуулахад л хэмнэлт бий болж болохоор байна.
- Эрчим хүчний хэмнэлтийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэх журмуудыг Засгийн газар баталсан. Яг ямар журмууд батлагдсан бэ?
Эрчим хүч хэмнэлтийн тухай хууль батлагдсантай холбогдуулан Эрчим хүчний зохицуулах хорооноос тодорхой журмуудыг боловсруулж Засгийн газрын тогтоолоор батлуулсан байгаа. Тодруулбал, "Эрчим хүчний аудит хийх”, "Эрчим хүчний аудитын байгууллага болон эрчим хүчний мэргэжлийн байгууллагад тавих шаардлага, тэдгээрийг магадлан итгэмжлэх”, "Эрчим хүчний аудитор, эрчим хүч хэмнэлтийн менежер бэлтгэх сургалтыг зохион байгуулах, гэрчилгээ олгох, хүчингүй болгох”, "Үүрэг хүлээсэн хэрэглэгчийг тодорхойлох, үүрэг хүлээсэн хэрэглэгчийн эрчим хүч хэмнэх хөтөлбөр, төлөвлөгөө, тэдгээрийг боловсруулах аргачлал, хэрэгжилтийг тайлагнах” гэсэн дөрвөн журмыг Засгийн газар баталсан.
- Дээрх хууль журмуудыг хэрэгжүүлэх ажлын явц хэр байна. Урьдчилсан тооцоогоор хэчнээн аж ахуй нэгж үүрэг хүлээж ажиллах вэ?
Засгийн газраас батлагдсан дээрх журмуудыг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай нарийвчилсан заавар, бусад баримт бичиг боловсруулж байна. Журмын дагуу аж ахуй нэгж байгууллагын эрчим хүчний хэрэглээнээс хамаарч үүрэг хүлээх үү, үгүй юу гэдгийг тогтооно. Өөрөөр хэлбэл Засгийн газраас босго хэмжээг тогтоож өгсөн. Тухайлбал, жилдээ 5 сая кВт.ц болон түүнээс дээш хэмжээний эрчим хүч хэрэглэж байгаа уул уурхайн компани, 2 сая кВт.ц болон түүнээс дээш хэрэглээтэй үйлчилгээний газрууд үүрэг хүлээж, эрчим хүчийг үр ашигтай хэрэглэх төсөл арга хэмжээнүүдийн компани дээрээ хэрэгжүүлж ажиллах юм. Одоогоор 120 орчим томоохон аж ахуй нэгж үүрэг хүлээж ажиллахаар байна.
- Үнэнийг хэлэхэд манайхан ямар нэг хариуцлагаас их айдаг, болгоомжилдог хүмүүс. Үүрэг хүлээсэн хэрэглэгч гэхээр бас л дарамт шахалт үзүүлэх гэж байна гэж зарим хүмүүс ойлгож магадгүй юм?
Нэг талдаа үүрэг, нөгөө талдаа ашиг гэж харж болно. Тухайн байгууллага үүрэг хүлээж байгаа мэт боловч, эрчим хүчээ хэмнэх төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлснээр цахилгаан дулаанд төлдөг мөнгөө хэмнэх боломжтой болно. Аж ахуй нэгж байгууллага "Гэрлээ унтраа. Цахилгаан эрчим хүчээ хэмнэцгээе” гэсэн сануулга, уриа лоозон бичиж ханан дээрээ наахаас өөрөөр эрчим хүчийг бодитойгоор хэмнэх ажлууд зохион байгуулдаггүй шүү дээ. Тэгвэл үүрэг хүлээсэн хэрэглэгч бүрээс тодорхой үр дүн гаргахыг энэ хууль маань шаардаж байгаа. Эцсийн үр дүн нь тухайн байгууллагад хэмнэлт болж үлдэнэ. Эрчим хүчний хэмнэлт бол дан ганц мөнгө санхүүтэй холбоотой асуудал биш. Үүний цаана байгаль орчин, уур амьсгалын өөрчлөлт, нүүрсний хэрэглээ, нийгмийн хариуцлага гээд олон асуудал бий.
- Ямар байгууллагууд үүрэг хүлээсэн хэрэглэгч болох вэ?
Хамгийн товчхондоо эрчим хүчний хэрэглээ өндөртэй байгууллагууд үүрэг хүлээж ажиллана. Засгийн газраас тогтоосон босго хэмжээг эрчим хүчний хэрэглээтэй нь харьцуулж үзэхэд төр болон хувийн хэвшлийн томоохон үйлдвэрийн газрууд, эрчим хүчний компаниуд, зарим их дээд сургууль, эмнэлгүүд, барилгын салбарын хувьд зарим барилгын материалыг үйлдвэр багтаж байгаа.
- Энэ хуулийн дагуу эрчим хүчний аудит, аудитор гэсэн шинэ нэр томьёо гарч ирж байгаа. Ямар хүн, ямар байгууллага эрчим хүчний аудит хийх эрхтэй вэ?
Эрчим хүч хэмнэлтийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай гол хүний нөөц нь эрх, үүрэг бүхий Эрчим хүчний аудиторууд байх юм. Эрчим хүчний аудитор нь бидний мэдэх санхүүгийн аудитороос ялгаатай. Тэд тухайн хэрэглэгчийн эрчим хүчний хэрэглээнд дүн шинжилгээ хийж, халаалтад яагаад их мөнгө төлөөд байна, цахилгааны хэрэглээ яагаад өндөр байна, энэ хэрэглээг бууруулах ямар боломж байна вэ гэдгийг судалж, зардлын тооцоо судалгаа гаргаж, үйлчлүүлэгчид зөвлөгөө өгч ажиллана. Өөрөөр хэлбэл эрчим хүчний зардлыг бууруулах арга замыг олж, хэрэглэгчдэд зөвлөх үйлчилгээ үзүүлж ажиллах ёстой. Аудиторуудыг Эрчим хүчний зохицуулах хороо болон бусад мэргэжлийн сургалтын байгууллагууд хамтран сургаж, дадлагажуулж, үнэмлэх олгох юм.
- Үүрэг хүлээсэн хэрэглэгчид эрчим хүчний аудит хийлгээгүй, хууль тогтоомжийг дагаж мөрдөж ажиллаагүй бол ямар хариуцлага хүлээх вэ?
Журмын хүрээнд үүрэг хүлээсэн хэрэглэгч болсон аж ахуйн нэгж, байгууллага нь 18 сарын дотор өөрийн эрчим хүчний хэрэглээнд эхний аудит хийлгэх үүрэгтэй. Ямар аудитороор аудит хийлгэхээ байгууллага өөрөө сонгож, гэрээ байгуулан ажиллах эрхтэй. Мэдээж хууль, тогтоомжийг мөрдөөгүй тохиолдолд тооцох хариуцлага бий. Энэ хариуцлага хүлээлгэх асуудлыг Эрчим хүч хэмнэлтийн тухай хуулийн 5 дугаар бүлэгт тодорхой тусгасан байгаа.
- Эрчим хүчний аудит хийлгэх гэж байгаа аж ахуй нэгж байгууллагууд юуг анхаарах ёстой вэ?
Эрчим хүчний хэрэглээ их гараад яахаа мэдэхгүй байгууллагууд хэрэглээндээ аудит хийлгэх боломжтой болж байна. Гэхдээ аудитороо сонгохдоо Эрчим хүчний зохицуулах хорооноос эрх авсан эсэхийг нягталж үзэх хэрэгтэй. Учир нь аудитын ажлын чанар, аудиторын хариуцлага хөндөгдөх учир эрх бүхий этгээдээр аудитоо хийлгэх нь тухайн аж ахуйн нэгж байгууллагад ашигтай юм. Хэрэв таны хэрэглээ Засгийн газрын тогтоосон хэмжээнээс давж, үүрэг хүлээсэн хэрэглэгч болсон бол та заавал Эрчим хүчний зохицуулах хорооноос эрх авсан аудитороор аудитаа хийлгэх үүрэгтэйг анхаарах хэрэгтэй.
- Хууль тогтоомж хэрэгжиж эхэллээ. Энэ хууль хэрэгжиж эхэлснээр эдийн засгийн ямар үр дүнд хүрэх вэ?
Манай улсын эдийн засагт томоохон үүрэгтэй оролцдог барилга, уул уурхай, аж үйлдвэрлэл, үйлчилгээний салбарын компаниуд урсгал зардлынхаа нэлээдгүй хувийг эрчим хүчний зардалд зарцуулдаг. Дээр дурдсан 120 орчим томоохон аж ахуйн нэгжийн цахилгаан эрчим хүчний хэрэглээ нь манай улсын нийт хэрэглээний 50 орчим хувийг эзэлж байгаа. Хэрэв тухайн аж ахуйн нэгжүүд үр ашиггүй хэрэглэж буй эрчим хүчнийхээ 10 хувийг хэмнэж чадвал жилдээ 42.9 тэрбум төгрөгийн хэмнэлт хийх бололцоотой гэсэн тооцоо гарсан. Энэ хэрээр тухайн компанийн зардал буурч санхүүгийн хувьд давуу талыг бий болгосноор улс орны эдийн засагт ч чухал нөлөө үзүүлж чадна.
ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ЗОХИЦУУЛАХ ХОРООНЫ ЭРЧИМ ХҮЧ ХЭМНЭЛТИЙН ХЭЛТСИЙН ДАРГА Ц.АТАРЖАРГАЛ
- Эрчим хүчний хэмнэлтийн тухай хууль батлагдаад багагүй хугацаа өнгөрч байна. Энэ хуулийн талаар товч мэдээлэл өгөөч?
Монгол Улс өөрсдөө эрчим хүч үйлдвэрлэж байгаа ч гаднаас өндөр үнээр эрчим худалдаж авдаг. Жилээс жилд эрчим хүчний хэрэгцээ өсөн нэмэгдэж, нэмэгдэж байгаа хэрэгцээгээ дотооддоо үйлдвэрлэхийн тулд бүтээн байгуулалт, хөрөнгө оруулалтын ажлуудыг шат дараатай хийж байна. Гэхдээ эрчим хүчний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэхийн зэрэгцээ үйлдвэрлэсэн эрчим хүчээ хэмнэж, дотоод нөөц бололцоогоо ашиглах зайлшгүй шаардлага тулгарсан. Тиймээс Эрчим хүч хэмнэлтийн тухай хуультай болох талаар олон жилийн өмнөөс ярьж, тооцоо судалгаа хийж, хуулийн төсөл боловсруулж ажилласны үр дүнд өнгөрсөн оны 11-ээр сарын 26-ны өдөр УИХ-аар Эрчим хүч хэмнэлтийн тухай хууль батлагдсан. Энэ дагуу Эрчим хүчний зохицуулах хороон дээр Эрчим хүчний хэмнэлтийн хэлтэс байгуулагдаад ажиллаж байна.
- Эрчим хүч хэмнэлтийн тухай хууль батлагдан мөрдөх болсноор барилгын салбарын хувьд ямар үүрэг хүлээж, юуг анхаарч ажиллах хэрэгтэй болж байгаа вэ?
Барилгын салбар эрчим хүчний томоохон хэрэглэгч. Олон нийтийн зориулалттай барилгын халаалт, дулаан хангамжид тухайн барилгын нийт эрчим хүчний хэрэглээний 40-50 хувийг зарцуулж байна, орон сууцны барилгын хувьд 70-80 хувьд хүрч өсдөг. Тэгэхээр зөвхөн барилгын халаалтад зарцуулагдах эрчим хүчийг хэмнэхэд тухайн барилгад зарцуулах эрчим хүчний нийт зарцуулалт хамгийн багадаа 10-20 хувь буурах боломжтой гэж үзэж байгаа. Барилгыг эрчим хүчний хэмнэлттэй төлөвлөх, эрчим хүч бага зарцуулдаг, бүтээмж өндөртэй халаалт, хөргөлт, агаар сэлгэлтийн тоног төхөөрөмж сонгон төлөвлөх, барилга угсралтын явцад дулаан тусгаарлалтын ажлыг зураг төсөлд заасан, технологийн дагуу гүйцэтгэх зэрэг үндсэн арга хэмжээнд анхаарал хандуулахад л хэмнэлт бий болж болохоор байна.
- Эрчим хүчний хэмнэлтийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэх журмуудыг Засгийн газар баталсан. Яг ямар журмууд батлагдсан бэ?
Эрчим хүч хэмнэлтийн тухай хууль батлагдсантай холбогдуулан Эрчим хүчний зохицуулах хорооноос тодорхой журмуудыг боловсруулж Засгийн газрын тогтоолоор батлуулсан байгаа. Тодруулбал, "Эрчим хүчний аудит хийх”, "Эрчим хүчний аудитын байгууллага болон эрчим хүчний мэргэжлийн байгууллагад тавих шаардлага, тэдгээрийг магадлан итгэмжлэх”, "Эрчим хүчний аудитор, эрчим хүч хэмнэлтийн менежер бэлтгэх сургалтыг зохион байгуулах, гэрчилгээ олгох, хүчингүй болгох”, "Үүрэг хүлээсэн хэрэглэгчийг тодорхойлох, үүрэг хүлээсэн хэрэглэгчийн эрчим хүч хэмнэх хөтөлбөр, төлөвлөгөө, тэдгээрийг боловсруулах аргачлал, хэрэгжилтийг тайлагнах” гэсэн дөрвөн журмыг Засгийн газар баталсан.
- Дээрх хууль журмуудыг хэрэгжүүлэх ажлын явц хэр байна. Урьдчилсан тооцоогоор хэчнээн аж ахуй нэгж үүрэг хүлээж ажиллах вэ?
Засгийн газраас батлагдсан дээрх журмуудыг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай нарийвчилсан заавар, бусад баримт бичиг боловсруулж байна. Журмын дагуу аж ахуй нэгж байгууллагын эрчим хүчний хэрэглээнээс хамаарч үүрэг хүлээх үү, үгүй юу гэдгийг тогтооно. Өөрөөр хэлбэл Засгийн газраас босго хэмжээг тогтоож өгсөн. Тухайлбал, жилдээ 5 сая кВт.ц болон түүнээс дээш хэмжээний эрчим хүч хэрэглэж байгаа уул уурхайн компани, 2 сая кВт.ц болон түүнээс дээш хэрэглээтэй үйлчилгээний газрууд үүрэг хүлээж, эрчим хүчийг үр ашигтай хэрэглэх төсөл арга хэмжээнүүдийн компани дээрээ хэрэгжүүлж ажиллах юм. Одоогоор 120 орчим томоохон аж ахуй нэгж үүрэг хүлээж ажиллахаар байна.
- Үнэнийг хэлэхэд манайхан ямар нэг хариуцлагаас их айдаг, болгоомжилдог хүмүүс. Үүрэг хүлээсэн хэрэглэгч гэхээр бас л дарамт шахалт үзүүлэх гэж байна гэж зарим хүмүүс ойлгож магадгүй юм?
Нэг талдаа үүрэг, нөгөө талдаа ашиг гэж харж болно. Тухайн байгууллага үүрэг хүлээж байгаа мэт боловч, эрчим хүчээ хэмнэх төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлснээр цахилгаан дулаанд төлдөг мөнгөө хэмнэх боломжтой болно. Аж ахуй нэгж байгууллага "Гэрлээ унтраа. Цахилгаан эрчим хүчээ хэмнэцгээе” гэсэн сануулга, уриа лоозон бичиж ханан дээрээ наахаас өөрөөр эрчим хүчийг бодитойгоор хэмнэх ажлууд зохион байгуулдаггүй шүү дээ. Тэгвэл үүрэг хүлээсэн хэрэглэгч бүрээс тодорхой үр дүн гаргахыг энэ хууль маань шаардаж байгаа. Эцсийн үр дүн нь тухайн байгууллагад хэмнэлт болж үлдэнэ. Эрчим хүчний хэмнэлт бол дан ганц мөнгө санхүүтэй холбоотой асуудал биш. Үүний цаана байгаль орчин, уур амьсгалын өөрчлөлт, нүүрсний хэрэглээ, нийгмийн хариуцлага гээд олон асуудал бий.
- Ямар байгууллагууд үүрэг хүлээсэн хэрэглэгч болох вэ?
Хамгийн товчхондоо эрчим хүчний хэрэглээ өндөртэй байгууллагууд үүрэг хүлээж ажиллана. Засгийн газраас тогтоосон босго хэмжээг эрчим хүчний хэрэглээтэй нь харьцуулж үзэхэд төр болон хувийн хэвшлийн томоохон үйлдвэрийн газрууд, эрчим хүчний компаниуд, зарим их дээд сургууль, эмнэлгүүд, барилгын салбарын хувьд зарим барилгын материалыг үйлдвэр багтаж байгаа.
- Энэ хуулийн дагуу эрчим хүчний аудит, аудитор гэсэн шинэ нэр томьёо гарч ирж байгаа. Ямар хүн, ямар байгууллага эрчим хүчний аудит хийх эрхтэй вэ?
Эрчим хүч хэмнэлтийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай гол хүний нөөц нь эрх, үүрэг бүхий Эрчим хүчний аудиторууд байх юм. Эрчим хүчний аудитор нь бидний мэдэх санхүүгийн аудитороос ялгаатай. Тэд тухайн хэрэглэгчийн эрчим хүчний хэрэглээнд дүн шинжилгээ хийж, халаалтад яагаад их мөнгө төлөөд байна, цахилгааны хэрэглээ яагаад өндөр байна, энэ хэрэглээг бууруулах ямар боломж байна вэ гэдгийг судалж, зардлын тооцоо судалгаа гаргаж, үйлчлүүлэгчид зөвлөгөө өгч ажиллана. Өөрөөр хэлбэл эрчим хүчний зардлыг бууруулах арга замыг олж, хэрэглэгчдэд зөвлөх үйлчилгээ үзүүлж ажиллах ёстой. Аудиторуудыг Эрчим хүчний зохицуулах хороо болон бусад мэргэжлийн сургалтын байгууллагууд хамтран сургаж, дадлагажуулж, үнэмлэх олгох юм.
- Үүрэг хүлээсэн хэрэглэгчид эрчим хүчний аудит хийлгээгүй, хууль тогтоомжийг дагаж мөрдөж ажиллаагүй бол ямар хариуцлага хүлээх вэ?
Журмын хүрээнд үүрэг хүлээсэн хэрэглэгч болсон аж ахуйн нэгж, байгууллага нь 18 сарын дотор өөрийн эрчим хүчний хэрэглээнд эхний аудит хийлгэх үүрэгтэй. Ямар аудитороор аудит хийлгэхээ байгууллага өөрөө сонгож, гэрээ байгуулан ажиллах эрхтэй. Мэдээж хууль, тогтоомжийг мөрдөөгүй тохиолдолд тооцох хариуцлага бий. Энэ хариуцлага хүлээлгэх асуудлыг Эрчим хүч хэмнэлтийн тухай хуулийн 5 дугаар бүлэгт тодорхой тусгасан байгаа.
- Эрчим хүчний аудит хийлгэх гэж байгаа аж ахуй нэгж байгууллагууд юуг анхаарах ёстой вэ?
Эрчим хүчний хэрэглээ их гараад яахаа мэдэхгүй байгууллагууд хэрэглээндээ аудит хийлгэх боломжтой болж байна. Гэхдээ аудитороо сонгохдоо Эрчим хүчний зохицуулах хорооноос эрх авсан эсэхийг нягталж үзэх хэрэгтэй. Учир нь аудитын ажлын чанар, аудиторын хариуцлага хөндөгдөх учир эрх бүхий этгээдээр аудитоо хийлгэх нь тухайн аж ахуйн нэгж байгууллагад ашигтай юм. Хэрэв таны хэрэглээ Засгийн газрын тогтоосон хэмжээнээс давж, үүрэг хүлээсэн хэрэглэгч болсон бол та заавал Эрчим хүчний зохицуулах хорооноос эрх авсан аудитороор аудитаа хийлгэх үүрэгтэйг анхаарах хэрэгтэй.
- Хууль тогтоомж хэрэгжиж эхэллээ. Энэ хууль хэрэгжиж эхэлснээр эдийн засгийн ямар үр дүнд хүрэх вэ?
Манай улсын эдийн засагт томоохон үүрэгтэй оролцдог барилга, уул уурхай, аж үйлдвэрлэл, үйлчилгээний салбарын компаниуд урсгал зардлынхаа нэлээдгүй хувийг эрчим хүчний зардалд зарцуулдаг. Дээр дурдсан 120 орчим томоохон аж ахуйн нэгжийн цахилгаан эрчим хүчний хэрэглээ нь манай улсын нийт хэрэглээний 50 орчим хувийг эзэлж байгаа. Хэрэв тухайн аж ахуйн нэгжүүд үр ашиггүй хэрэглэж буй эрчим хүчнийхээ 10 хувийг хэмнэж чадвал жилдээ 42.9 тэрбум төгрөгийн хэмнэлт хийх бололцоотой гэсэн тооцоо гарсан. Энэ хэрээр тухайн компанийн зардал буурч санхүүгийн хувьд давуу талыг бий болгосноор улс орны эдийн засагт ч чухал нөлөө үзүүлж чадна.