“Хөргөлт сервис” ХХК-ийн Гүйцэтгэх захирал /СЕО/, “JCI” ТББ-ын гишүүн, Хувь хүний хөгжлийн Сургагч Б.Золбадрал

-Өөрийнхөө тухай болон “Хөргөлт сервис” компаниа танилцуулахгүй юу?

Миний бие Мэдээлэл технологийн мэргэжилтэй. “Улаанбаатар шуудан” ХХК-д 2006 оноос ажиллаж эхлээд, 2008 онд захирлаар дэвшиж, гүйцэтгэх удирдлагын ажлыг хийх болсон. Харин 2014 оны есдүгээр сараас “Хөргөлт сервис” ХХК-ийнхаа гүйцэтгэх захирал /СЕО/-аар ажиллаж байна.

Манай компани 2000 онд хөргөлтийн тоног төхөөрөмжийн худалдаа, засвар үйлчилгээний чиглэлээр үйл ажиллагаагаа эхлүүлж байсан бол одоо барилгын хөргөлт, агааржуулалт тоног төхөөрөмжийн худалдаа, системийн угсралт, салхивч агааржуулалтын хоолойн үйлдвэрлэл, сантехник, халаалтын угсралтын ажлыг гүйцэтгэж байна. Харин агааржуулалт, салхивчийн хоолойн үйлдвэрээ 2010 оноос хойш ажиллуулж байна. Гүйцэтгэсэн томоохон төслүүдээсээ дурдвал Улаанбаатар хотын шинэ нисэх онгоцны буудал буюу NUBIA төслийн агааржуулалтын хоолойн үйлдвэрлэл, тоног төхөөрөмжийн угсралт, “Оюу Толгой” төсөл дээр хөргөлтийн тоног төхөөрөмж нийлүүлж, угсралт, засвар үйлчилгээг нь хариуцан ажилласан. Мөн “E-mart” худалдааны төв болон, “Гэрэгэ”, “Галакси”, “Blue Mon” тауэр гээд үйлчилгээ, оффисын барилгуудын хөргөлт, агааржуулалтын системийг гүйцэтгэсэн. Сайн чанарын тоног төхөөрөмж, өндөр түвшний чанартай гүйцэтгэл, үйлчилгээг шаардсан төслүүдэд манайх ажилладаг.

-Шинэ нисэх онгоцны буудлын төсөл дээр гүйцэтгэсэн ажлынхаа тухай дэлгэрэнгүй ярихгүй юу?

Солонгос, Япончууд Америк төвтэй стандартыг баримталж, Азид нэвтрүүлсэн байдаг. Шинэ нисэх онгоцны буудлын төслийн менежментийн Япон, Солонгос компаниуд хийсэн учир тухайн орнуудын дагаж мөрддөг стандартуудын дагуу гүйцэтгэсэн. Инженерийн талаасаа хамгийн хэцүү байгууламжид нисэх онгоцны буудал, цахилгаан станц, эмнэлэг, сургуулийн зориулалттай барилгууд тооцогддог.



Шинэ нисэх онгоцны буудалд АНУ-ын агааржуулалтын хоолой үйлдвэрлэх, угсрах “Смакна” стандартыг нэвтрүүлж хэрэглэсэн. Агааржуулалтын хоолойн битүү шалгах тестээр үзэхэд 10 орчим хувийн алдагдалтай байсан. “Самсунг” компанийн зүгээс агаарын алдагдлыг 5 хувьд хүргэж байж олон улсын төсөл дээр ажилладаг талаар бидэнд зөвлөсөн. Ингээд бид  агааржуулалтын хоолой үйлдвэрлэх, угсрах дотоод стандартаа боловсруулж, өмнө аргачлалаас 3 чухал өөрчлөлтийг хийснээр уг алдагдлын хэмжээг 0-3 хувь хүртэл бууруулж чадсан. Дараа дараагийн төслүүд дээр ч энэ нь маш том давуу тал болж, бидний хувьд томоохон туршлага болсон.

Гадны орнуудад нисэх онгоцны буудал дотор зөөлөн салхи сэвэлзэж байгаа мэт агаар нь сэлгэгдэж, сайхан мэдрэмжийг төрүүлдэг. Өөрөөр хэлбэл, агааржуулалтын хоолой, хөргөлтийн системийг өндөр түвшинд суурилуулсан байдаг. Энэ сайхан орчин, мэдрэмжийг л бий болгохыг зорьсон доо.

“Хүмүүс намайг халуун, хүйтний аль алинд нь санана.”

-Өнөөгийн баригдаж буй барилгуудад агааржуулалтын системийг зөв, зохистой суурилуулж чадаж байна уу?

Агааржуулалтын хоолойг хийхэд манай улсад тодорхой стандарт байдаггүйгээс хэн дуртай нь энэ салбарт хөлж тавьж байна. Хоолой суурилуулж, дамжих замдаа агаарын 70, 80 хувийг алдаж, төгсгөлдөө агаар хүрэхгүй, улмаар өндөр хүчин чадалтай төхөөрөмж бүрэн хүчин чадлаар ажиллаж, эрчим хүчний үргүй зардал гарах шалтгаан болдог. Захиалагч нь аль болох хямд төсөр зардал гаргахыг хүснэ. Зураг төслийнхөн түүнийх нь дагуу нормтой уялдуулж хямд байдлаар төлөвлөдөг.

Стандартын дагуу зөвхөн үйлчилгээний барилгын тухайд Монголын нормд 5 м²-д 1 хүн, Солонгос улсад 1м²-д 4 хүн гэж тооцдог. 20 дахин их зөрүү гэсэн үг. Монголд тамхины өрөөнд агаар нь цагт 10 удаа сэлгэгддэг бол, Солонгост 40 удаа байхаар нормчлогдсон. Тиймээс цаг үетэйгээ нийцсэн, бусад оронтой харьцуулж, нормоо шинэчлэх шаардлагатай нь харагддаг. 2010 оноос өмнө баригдсан оффисын зориулалттай ихэнх барилгуудад агааржуулалтын систем байдаггүй.

“Одоогийн компаниуд амьд үлдэх төдийхнөөр цалингаа тавих хэмжээний ажил эрхэлж байгаа нь ажлыг чанаргүй гүйцэтгэх нөхцөлийг бий болгож байгаа юм. Барилга нь өөрөө хурдан менежментийг хийж гүйцэтгэсэн ч хурдан сэргэдэг салбар биш. Эхний ээлжинд ядаж сайн стандарт, тогтолцоо, менежмент нэвтрүүлж, ОУ-ын төсөл дээр ажиллах хэмжээнд хүргэх хэрэгтэй.”

-Монголд тусгайлсан хөргөлт, халаалт, агаар сэлгэлтийн инженер бэлтгэдэг биз дээ?

Халаалт, агаар сэлгэлтийн инженер төгсгөдөг. Харин хөргөлтийн чиглэлээр барилгын хөргөлт биш, хүнсний хөргөлт талаасаа мэргэжилтэн бэлтгэдэг. 

-Тэгвэл танайх ажилтнуудаа ямар шалгуураар авдаг юм бэ?

Халаалт агааржуулалтын инженер, цахилгаан, автоматжуулалтын, хөргөлтийн зэрэг тусгайлсан инженерүүд авдаг. Зан чанарыг ажилд ав, ур чадварыг эзэмшүүл гэдэг шиг инженерүүдээ хөгжүүлэхээр дотооддоо байнгын сургалт, хөгжүүлэлтийн ажил арга хэмжээ зохион байгуулдаг.

-Танайх үйлчилгээндээ хэдэн жилийн баталгаа өгч чадах вэ?

Хуульд заасны дагуу 3 жилийн баталгаа өгдөг. Бидний хувьд тоног төхөөрөмжийг ганц суурилуулаад орхих биш, хуваарьт үзлэг төлөвлөн, хяналт хийн, засвар үйлчилгээг тогтмол хийдэг.
“Яг үүн шиг манай улсын эдийн засаг өсөлттэй байх үед барилгыг хурдтай, ихээр нь барихад анхаарч байснаас компанийг хөгжүүлэх, өрсөлдөх давуу талуудыг тодорхойлох, тогтвортой урт хугацаанд ашигтай ажиллах менежмент хийхэд хэн ч анхаарлаа хандуулаагүйд ихээхэн асуудал бий.”

-Амжилттай яваа компанидаа хийж хэрэгжүүлж буй менежментийн аргыг тань сонирхмоор байна. Уншигчдад маань бас сонин байх болов уу.

2014 онд ажлаа аваад компанийнхаа стратеги чиглэлээ шинэчлэн, цаашид өрсөлдөх давуу талыг бий болгохыг шинэчлэн тодорхойлон, бүтэц зохион байгуулалт, процесс, чанар, дотоод соёлын гээд томоохон шинэчлэлийг хийж эхэлсэн. Ингэхдээ эрхэм зорилгын хүрээнд дөрвөн зүйлийг чухалчилж, баримтлан ажилласан. Нэгдүгээрт, Чанар. Салбартаа манайх ISO 9001 Чанарын удирдлагын тогтолцоог дотооддоо анхлан нэвтрүүлсэн. Хоёрдугаарт, Инженерийн оновчтой шийдэл. Хэрэглэгчийн хүсэл сонирхолд нийцсэн оновчтой шийдлийг санал болгодог. Манай чиглэл өөрөө Монголд дөнгөж хөгжиж буйн зэрэгцээ манай орны уур амьсгал, нөхцөл байдлаас хамааран тэр бүр гадны шийдлийг хуулаад тавих боломжгүй байдаг. Тиймээс бид оновчтой шийдэл гаргагч байхыг зорьдог. Гуравдугаарт, Дэвшилтэт технологи. Дэлхийд гарч буй бүтээмж, ажиллагаа сайтай тоног төхөөрөмжийг бид нутагшуулахыг зорьдог. Дөрөвдүгээрт, Аюулгүй ажиллагаа. Ажилтнууд, захиалагч, гүйцэтгэгч, хамтран ажиллагч хэн бүхэн аюулгүй ажиллагааг хүсдэг. Тэр дундаа томоохон төслүүдэд аюулгүй ажиллагаа нь хамгийн том шалгуурын нэг болдог. Инженерийн оновчтой шийдэл, чанар, дэвшилтэт технологи, аюулгүй ажиллагаа гэсэн энэхүү дөрвөн цогц давуу талыг бид хэрэглэгчдэд санал болгон ажиллаж байна. 



-Барилгын салбарт менежментийн тухай ойлголт үнэхээр дутмаг санагддаг...

Тийм шүү. Барилгын салбарыг ерөнхийд нь харвал хөгжлийн түвшингээрээ маш доогуур үзүүлэлттэй. АНУ II-р дайны өмнө чанартай бүтээгдэхүүнээрээ алдартай байсан ч дайнд ялсны дараа тэд “чанар”-ыг ойшоон үзэхгүйгээр зөвхөн олныг үйлдвэрлэхэд л бүх анхаарлаа төвлөрүүлсэн байдаг. Энэ нь 1970, 1980-д оноос илт сөрөг үр дагавар гаргаж, бүтээгдэхүүний чанараар муу нэртэй болж эхэлсэн байдаг. Яг үүн шиг манай улсын эдийн засаг өсөлттэй байх үед барилгыг хурдтай, ихээр нь барихад анхаарч байснаас компанийг хөгжүүлэх, өрсөлдөх давуу талуудыг тодорхойлох, тогтвортой урт хугацаанд ашигтай ажиллах менежмент хийхэд хэн ч анхаарлаа хандуулаагүйд ихээхэн асуудал бий. Нэг хэсэг бүгд ашигтай ажиллаж байсан бол одоо  дийлэнх нь ажилгүй болж, өр төлбөр, зээлэндээ даруулж зарим нь хаалгаа барих болсон. Үүнээс үүдэн салбарын хөгжил ихээхэн хоцрогдсон. Барилгын компаниуд маань шинэчлэл хийх цаг нь ирсэн. Энэ хэвээр бол 2019 он гэхэд одоогийн барилгын компаниудын 70-80 хувь нь хаалгаа барина. Цаашдаа ч барилгын салбарын хөрөнгө оруулалт, зах зээл хэмжээ багасах нь ч үүнд их нөлөөлнө.

Одоогийн компаниуд амьд үлдэх төдийхнөөр цалингаа тавих хэмжээний ажил эрхэлж байгаа нь ажлыг чанаргүй гүйцэтгэх нөхцөлийг бий болгож байгаа юм. Барилга нь өөрөө хурдан менежментийг хийж гүйцэтгэсэн ч хурдан сэргэдэг салбар биш. Эхний ээлжинд ядаж сайн стандарт, тогтолцоо, менежмент нэвтрүүлж, ОУ-ын төсөл дээр ажиллах хэмжээнд хүргэх хэрэгтэй.

“Салбар уналтад орсон учраас “Банк” зээл олгох итгэлгүй байна.”

-Салбарын санхүүжилт хөрөнгө оруулалтын тухайд?

Ойрын хэдэн жилдээ гаднаас хөрөнгө оруулалт орж ирэхгүй л болов уу. Харин бусад салбаруудад хөрөнгө оруулалт орж ирэхэд дагаад түүнд чиглэсэн бүтээн байгуулалт нь бидэнд их дэм болно. Өнөөдөр барилгын салбар нь өөрөө хүнд байгаагаас ААНэгжүүд зээл авахад маш их бэрхшээлтэй тулгарч байна. Банк зээл олгох итгэлгүй байна. Өмнө өндөр дүнтэй зээлтэй байгаад өнгөрсөн хугацаанд тогтвортойгоор төлж байсан ч, салбарын уналтаас шалтгаалан дахин зээл олгохгүй байгаа жишээ ч байна.

-ААН-үүд төрөөс ямар дэмжлэг хүсч байна вэ?

Яг манай хөргөлт, халаалт, агаар сэлгэлтийн салбарт бол стандарт тогтоох хэрэгтэй байна. Хэн дуртай нь “би чадна” гээд чанаргүй ажил хийж, мэргэжлийнхний нэр хүндийг унагаад байж болохгүй биз дээ. Европын стандартуудыг шууд нэвтрүүлэх, хэрэгжүүлэхийг 2015 онд Барилгын яам баталсан ч буцаад цуцлагдсан сураг байна лээ. Уг нь стандартгүй сууж байхаар жишиг стандартыг нэвтрүүлэх байсан юм. Мөн өмнө хэлж байсан норм байна. Бүр өндөр хөгжилтэй орнуудыг түвшинд хүргэхгүй ч гэлээ одоо нэмэгдүүлэх цаг нь болсон.



-Агааржуулалтгүй газар хүний эрүүл мэндэд ямар сөрөг үр дагавартай юм бэ?

Би энэ тухайд нэг бүрчлэн тодорхой хэлж чадахгүй. Европт бохир агаараар дамжиж амьсгалын замын өвчин дэгдэхээс сэргийлж, барилга байгууламжийн агаарт нь шинжилгээ хийж, шаардлагатай бол хоолойг цэвэрлэж, бүр мөсөн сольдог. Шинжилгээний хариу муу гарвал тухайн барилгыг амьдрахад аюултай гээд хаадаг, засварлаж, сольсныхоо дараа л хүн оруулдаг юм билээ.

-Төрөөс орон сууцанд нэг удаа их засвар үйлчилгээ хийдэг. Үүнд агааржуулалтын хоолойг засдаггүй. Энэ талаар..

Тийм. Орхигдсон салбар л даа. Энэ салбарын мөн чанар нь хүнд тав тух өгөх явдал. Хуучин барилгад дийлэнхдээ хана нурааж засдаг учраас ажил хийхэд хүндрэлтэй, өртөг өндөр, аюултай ажил. Харин олон нийтийн барилгуудад бол агаар сэлгэлтийн системийг зайлшгүй суурилуулах хэрэгтэй. Жишээ нь, хуучны хөргөлт, агааржуулалтын системгүй барилгад хүн бүгчимдэж, халууцаж ямар ч идэвхгүй болдог. Дэлгүүр бол хүмүүс хурдан гарахыг хүсдэг, оффис бол ажлын бүтээмж мууддаг. Тэгэхээр хийлгэх, эсвэл системээ шинэчлэх шаардлагатай л гэсэн үг.

- Сэдвээ өөрчилье. Барилгын салбарт орох болсон гол шалтгаан тань юу байв?

Өөрийгөө өөр салбарт сорихыг зорьсон. “Хөргөлт сервис” компаниас санал ирж, үйл ажиллагааг нь цаашид хэвийн авч явахын тулд менежментийг зөв хийж, түүнийгээ хэрэгжүүлэх хүн хэрэгтэй байна гэсэн. Би ч энэ үүрэг, хариуцлагаа биелүүлэхийн тулд бүх хүч, боломж, бололцоогоо дайчилж байна.

-Та нийгмийн үйл ажиллагаанд хэр идэвхтэй хүн бэ?

Хувь хүний хөгжлийн чиглэлээр сургалт явуулдаг, лекц уншдаг. Миний хийдэг сургалтыг Канадын их сургуулийн шалгалтандаа унасан хүүхдүүдэд өгдөг юм билээ. Учир нь тэдгээр хүүхдийг амьдралын идэвхгүй, зорилгогүй, цагийн менежментгүй байна гэж үздэг. Энэхүү сургалтыг анхлан МУИС-ийн Эдийн засгийн сургуульд явуулсан. Амжилттай болж өндөрлөсөн шүү. Түүнээс хойш олон сургууль дээр сайн дураар лекц уншсан. Компаниудад төлбөртэй хийдэг байсан ч сургалтын чиглэлийг бизнес болгох гэж хичээгээгүй.

Сонирхуулахад, 2016 онд дэлхийн шилдэг 100 СЕО, гүйцэтгэгч захирлыг шалгаруулахад 24 нь бизнесийн чиглэлээр магистр хамгаалсан, мөн 24 нь “инженер”-үүд байсан. Инженер хүний сэтгэх чадвар өндөр байдаг тул сайн удирдагч байх магадлалтай. Нөгөөтэйгүүр, манай инженерүүд аль ч чиглэлээр ажилласан амжилт гаргах боломж бий гэдгийг харуулж байгаа юм.

-Та олон нийтийн сүлжээнд идэвхтэй оролцдог, и-маркетингийг маш сайн ашигладаг хүн байна даа гэсэн бодол төрсөн шүү.

Хааяа хүнд хэрэг болж магад гэж бодсон зүйлээ бичдэг байсан. Мөн олон нийтийн сүлжээг хувийн орон зай шигээ боддог байсан ч үгүй юм билээ. Саяхан “СЕО ба брэндинг” гэсэн лекцэнд сууж байхдаа олон нийтийн сүлжээг сайн ашиглаж чадсан хүн аль нэг компанид ажиллахад тухайн байгууллагын нэр хүндэд 50 хувь нөлөөлдөг тухай сонссон. “Apple”-ийн Стив Жоб, Монголын “Lhamour”-ийн Хулан, “Хас”-ын Ганхуяг зэрэг хүн нь өөрөө маш том нөлөө үзүүлсэн компаниуд цөөнгүй. Үүнийг дагаад борлуулалт нь 30 хувиар өсдөг гэсэн. Тэгэхээр нийгмийн сүлжээндээ илүү идэвхтэй, тэр дундаа ажилтайгаа холбож байх ёстой юм билээ.

-Та өөрийн бизнесийг ямар нэг гоё үгээр тодорхойлооч гэвэл..

Хөгжилтэйгээр хэлбэл, “Хүмүүс намайг халуун, хүйтний аль алинд нь санана” /инээв/

-Миний асуулт үүгээр өндөрлөж байна? Танд хэлэхийг хүссэн, миний асууж чадаагүй зүйл үлдсэн үү?

Ярихыг хүсч байсан зүйлийг маань бүгдийг нь та асуучихлаа /инээв/. Хамгийн тогтмол зүйл бол өөрчлөлт гэдэг дээ. Компанидаа шат дараалсан өөрчлөлт, шинэчлэлтүүдийг хийж байна. Бусад барилгынхныг ч мөн хийгээсэй гэж хүсч байна. Гэхдээ зөвхөн удирдлага нь тэгэж зүтгэх биш, хамт олноо байнгын шинэлэл, өөрчлөлт рүү тэмүүлсэн тийм “стартап” сэтгэхүйтэй хамт олон болгохыг хүсч, үүнийг бүр компанийн соёл, үнэт зүйлс болгож, төлөвшүүлэхээр ажиллаж байна. Хэрвээ ийм болчихвол надтай, надгүй ажилтнууд маань алхам тутам амжилт дүүрэн ажиллах болно доо.

-Цаг гарган бидэнтэй ярилцсанд баярлалаа. Таны ажил, амьдралд сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе.