АМЖИЛТЫН ЭХЛЭЛ: "Гаргал" ХХК-ийн үүсгэн байгуулагч, Архитектор Б.Мөнхцогт
Ямар ч ажил, мэргэжил өөрийн гэсэн өвөрмөц сонин сайхантай болоод бахархалтай байдаг болов уу? Ажил хийнэ гэдэг ер нь их сайхан. Ажилдаа дуртай байна гэдэг бүр ч сайхан. Энэ удаа “Барилга.МН” онцлох ярилцлагадаа “Гаргал” ХХК-ийн үүсгэн байгуулагчдын нэг, Архитектор Б.Мөнхцогтыг урьж, ярилцсан юм. Түүнтэй манай улсын архитектурын салбарын өнөөгийн түвшин, архитектор хэмээх мэргэжлийнх нь тухайд ярилцсанаа хүргэхэд таатай байна.
Архитектор хүн гэдэг бидний ажиллах, амьдрах орчны тав тух, сэтгэл ханамжийг хангаад зогсохгүй нүд баясгаж, сэтгэл хөдөлгөм шийдлийг гаргадаг уран бүтээлч гэж хэлж болно. “Гаргал” компани нь архитектур, зураг төсөл, интерьер, экстерьерийн чиглэлд шинээр цойлон гарч ирж байгаа компаниудын нэг учраас энэхүү ярилцлагаа “Амжилтын эхлэл” хэмээн онцлох нь зохимжтой санагдлаа.
- Архитектор гэх энэ ховорхон бөгөөд нэр хүнтэй мэргэжлийг хэрхэн сонгох болсон бэ?
- Миний хувьд бага байхаасаа л зураг зурах дуртай байсан. Сүүлд эмч болох гэж тэр чиглэлийн хичээлээ бэлдэж эхэлсэн. 2001 онд 10 жилийн сургуулиа төгсөөд элсэлтийн шалгалт өгөх болоход АУИС бусад сургуулийг бодвол сүүлд элсэлтийн шалгалт авдаг байсан учраас ШУТИС-т давхар шалгалт өгөхөөр шийдсэн. Тэр үед их азтай байж, ШУТИС-ийн элсэлтийн шалгалтад эхний гуравдугаар байранд орсноор Архитектурын ангийг сонгож билээ. Өөрөө бол архитектор мэргэжлийг огт мэддэггүй байсан ч ойр дотны хүмүүс бүгд л барилгын зураг төсөл гаргадаг сайхан мэргэжил гээд ам сайтай байсан нь энэ мэргэжлийг эргэлт буцалтгүй сонгоход нөлөөлсөн дөө.
- Таны ажлын гараа болоод анхны бүтээлийнхээ талаар дурсвал?
- 2006 онд их сургуулиа төгсөөд “Демастер” ХХК-д Архитектороор ажилд орсон нь миний анхны ажил байсан. Анхны уран бүтээлийн тухайд “Тэнгис” кино театрын урд байршилтай “Бишрэлт” худалдааны төвийн гадна экстерьерийн зураг төслийг гаргаж байлаа. Үүнээс хойш “Хар дизайн”, “Тоонот констракшн” ХХК-д ажиллаж, нийт 20 гаруй барилгын зураг төслийг бие даан болон багаар хийж гүйцэтгэсэн.
- Интерьер дизайн гэдэг захиалагч, гүйцэтгэгч хоёрын хамтын бүтээл байдаг байх. Тухайн дизайныг хийхдээ архитектор хүн юун дээр түлхүү анхаарлаа хандуулах шаардлагатай байдаг вэ? Захиалагчийн хүсэлд тааруулж, тэдний бодлыг ойлгох бас мэргэжлийн бүтээлч, уран сайхны санаачлага тусгах нь амаргүй ажил байх.
- Архитектур нь нэг талаасаа инженер техникийн салбар нөгөө талаас урлагийн салбарт ордог өвөрмөц мэргэжил л дээ. Энэ утгаараа маш их зүйл уншиж судлан, сүүлийн үеийн урлаг дизайны чиг хандлага, шинжлэх ухаан техник технологийн ололт амжилтыг барилгад нэвтрүүлэх боломжийг эрж хайж байх хэрэгтэй болдог. Архитектурын зураг төсөл боловсруулахад гол анхаарах зүйл нь тухайн барилгын зориулалтаас хамаараад тэнд ажиллаж, амьдрах хүмүүсийн ая тухтай, эрүүл, аюулгүй орчинг бүрдүүлсэн, гоо зүйн талаасаа хүний хэрэгцээ шаардлагыг бүрэн хангасан байх ёстой. Түүнчлэн гадаад харагдах байдлаасаа илүү дотоод зохион байгуулалт, өрөө тасалгааны уялдаа холбоог нарийн төлөвлөх нь чухал.
- Архитектур, интерьер, экстерьерийн салбарт шинээр орж ирж буй танай компанийн талаар ярилцъя гэж бодож байна. Нэн түрүүнд “Гаргал” нэрийн тухайд асуумаар байна. Тун өвөрмөц нэр юм.
- Оюутан цагаасаа эхлээд танилцсан найзуудтайгаа хамтран “Гаргал” компанийг байгуулсан. Тиймээс бүтээл дээрээ нягт хамтарч, ойлголцоход дөхөм байдаг. Бие биенээ сайн мэддэг, хоорондоо маш сайн гар нийлж, хамтран ажилладаг нь давуу тал болж байгаа юм.
Архитектор хүн гэдэг бидний ажиллах, амьдрах орчны тав тух, сэтгэл ханамжийг хангаад зогсохгүй нүд баясгаж, сэтгэл хөдөлгөм шийдлийг гаргадаг уран бүтээлч гэж хэлж болно. “Гаргал” компани нь архитектур, зураг төсөл, интерьер, экстерьерийн чиглэлд шинээр цойлон гарч ирж байгаа компаниудын нэг учраас энэхүү ярилцлагаа “Амжилтын эхлэл” хэмээн онцлох нь зохимжтой санагдлаа.
- Архитектор гэх энэ ховорхон бөгөөд нэр хүнтэй мэргэжлийг хэрхэн сонгох болсон бэ?
- Миний хувьд бага байхаасаа л зураг зурах дуртай байсан. Сүүлд эмч болох гэж тэр чиглэлийн хичээлээ бэлдэж эхэлсэн. 2001 онд 10 жилийн сургуулиа төгсөөд элсэлтийн шалгалт өгөх болоход АУИС бусад сургуулийг бодвол сүүлд элсэлтийн шалгалт авдаг байсан учраас ШУТИС-т давхар шалгалт өгөхөөр шийдсэн. Тэр үед их азтай байж, ШУТИС-ийн элсэлтийн шалгалтад эхний гуравдугаар байранд орсноор Архитектурын ангийг сонгож билээ. Өөрөө бол архитектор мэргэжлийг огт мэддэггүй байсан ч ойр дотны хүмүүс бүгд л барилгын зураг төсөл гаргадаг сайхан мэргэжил гээд ам сайтай байсан нь энэ мэргэжлийг эргэлт буцалтгүй сонгоход нөлөөлсөн дөө.
- Таны ажлын гараа болоод анхны бүтээлийнхээ талаар дурсвал?
- 2006 онд их сургуулиа төгсөөд “Демастер” ХХК-д Архитектороор ажилд орсон нь миний анхны ажил байсан. Анхны уран бүтээлийн тухайд “Тэнгис” кино театрын урд байршилтай “Бишрэлт” худалдааны төвийн гадна экстерьерийн зураг төслийг гаргаж байлаа. Үүнээс хойш “Хар дизайн”, “Тоонот констракшн” ХХК-д ажиллаж, нийт 20 гаруй барилгын зураг төслийг бие даан болон багаар хийж гүйцэтгэсэн.
- Интерьер дизайн гэдэг захиалагч, гүйцэтгэгч хоёрын хамтын бүтээл байдаг байх. Тухайн дизайныг хийхдээ архитектор хүн юун дээр түлхүү анхаарлаа хандуулах шаардлагатай байдаг вэ? Захиалагчийн хүсэлд тааруулж, тэдний бодлыг ойлгох бас мэргэжлийн бүтээлч, уран сайхны санаачлага тусгах нь амаргүй ажил байх.
- Архитектур нь нэг талаасаа инженер техникийн салбар нөгөө талаас урлагийн салбарт ордог өвөрмөц мэргэжил л дээ. Энэ утгаараа маш их зүйл уншиж судлан, сүүлийн үеийн урлаг дизайны чиг хандлага, шинжлэх ухаан техник технологийн ололт амжилтыг барилгад нэвтрүүлэх боломжийг эрж хайж байх хэрэгтэй болдог. Архитектурын зураг төсөл боловсруулахад гол анхаарах зүйл нь тухайн барилгын зориулалтаас хамаараад тэнд ажиллаж, амьдрах хүмүүсийн ая тухтай, эрүүл, аюулгүй орчинг бүрдүүлсэн, гоо зүйн талаасаа хүний хэрэгцээ шаардлагыг бүрэн хангасан байх ёстой. Түүнчлэн гадаад харагдах байдлаасаа илүү дотоод зохион байгуулалт, өрөө тасалгааны уялдаа холбоог нарийн төлөвлөх нь чухал.
Өнөө үеийн барилга социалист нийгмийн ачаар эрчимтэй хөгжиж ирсэн ч ардчилсан хувсгалын дараа үндсэндээ зогсонги байдалд орж, 2000-аад оноос эхлээд барилгын салбар сэргэж эхлэхтэй хамт өнөөдөр хотын өнгө төрх 20-иод жилийн өмнөхөөс танигдахын аргагүй өөрчлөгдсөн нь хэн бүхний нүдний өмнө тодорхой харагдаж байгаа байх. Энэ их бүтээн байгуулалтыг эргээд харахад манай архитекторуудын мэдлэг, ур чадвар дэлхийд хаана ч гологдохгүйг харуулж байна гэж боддог.
- Архитектур, интерьер, экстерьерийн салбарт шинээр орж ирж буй танай компанийн талаар ярилцъя гэж бодож байна. Нэн түрүүнд “Гаргал” нэрийн тухайд асуумаар байна. Тун өвөрмөц нэр юм.
- Оюутан цагаасаа эхлээд танилцсан найзуудтайгаа хамтран “Гаргал” компанийг байгуулсан. Тиймээс бүтээл дээрээ нягт хамтарч, ойлголцоход дөхөм байдаг. Бие биенээ сайн мэддэг, хоорондоо маш сайн гар нийлж, хамтран ажилладаг нь давуу тал болж байгаа юм.
Манай нэрийн тухайд “Гаргалгаа” гэсэн үгийг үндэс болгож аливаа юмны зөв тайлбар, оновчтой шийдлийг гаргах гэсэн утгатай. Архитектурын зураг төслийн компани нь төсөл боловсруулахдаа юуны өмнө тухайн төсөлтэй холбоотой бүхий л судалгаа, тооцоог нарийн гаргаж, түүн дээрээ үндэслэн эскиз зургаа боловсруулдаг. Эскиз зураг боловсруулах явцад хэд хэдэн хувилбар гаргаж, тэндээсээ хамгийн оновчтой шийдлийг сонгох нь чухал. Үүнд л “Гаргал” нэрийн гол утга учир нь оршиж байгаа юм даа.
- Ижил, төстэй чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж буй компаниудаас танайх юугаараа онцлог, ямар давуу талтай юм бэ?
- Манай компани хэдийгээр байгуулагдаад удаагүй ч архитектор, инженерүүд нь энэ салбартаа 5-10 жил ажилласан, хэд хэдэн төсөл боловсруулж, багагүй туршлага хуримтлуулсан хамт олон. Бид судалгаан дээр үндэслэн санаагаа гаргаж, түүнийгээ сүүлийн үеийн техник, компьютер дээр хүчирхэг программ ашиглан зураг төслийг өндөр түвшинд гүйцэтгэдгээрээ давуу талтай гэж хэлж болох юм.
- Сүүлийн жилүүдэд дэлхийд архитектур гэдэг нэн тэргүүнд тавигдах, нэр хүндтэй, эрэлттэй салбарын нэг болсон. Энэ үүднээс улсынхаа барилгын хөгжлийг тэр дундаа архитектур талаас нь мэргэжлийн хүний нүдээр хэрхэн харж, дүгнэж байна вэ?
- Ижил, төстэй чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж буй компаниудаас танайх юугаараа онцлог, ямар давуу талтай юм бэ?
- Манай компани хэдийгээр байгуулагдаад удаагүй ч архитектор, инженерүүд нь энэ салбартаа 5-10 жил ажилласан, хэд хэдэн төсөл боловсруулж, багагүй туршлага хуримтлуулсан хамт олон. Бид судалгаан дээр үндэслэн санаагаа гаргаж, түүнийгээ сүүлийн үеийн техник, компьютер дээр хүчирхэг программ ашиглан зураг төслийг өндөр түвшинд гүйцэтгэдгээрээ давуу талтай гэж хэлж болох юм.
- Сүүлийн жилүүдэд дэлхийд архитектур гэдэг нэн тэргүүнд тавигдах, нэр хүндтэй, эрэлттэй салбарын нэг болсон. Энэ үүднээс улсынхаа барилгын хөгжлийг тэр дундаа архитектур талаас нь мэргэжлийн хүний нүдээр хэрхэн харж, дүгнэж байна вэ?
Зүүн Азийн орнууд, Ойрх Дорнодын бүс нутгийн орнууд, Иран, Энэтхэг гэх мэт улс эртнээс соёл уламжлалаа барилгад гүн тусгаж архитектурын өөрийн гэсэн өнгө төрхийг шингээсэн барилга, байгууламжийг барьж байгуулсаар өнөөг хүрсэн. Энэ нь тус орнуудад аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхэд чухал хувь нэмэр оруулж байна. Эндээс дүгнэхэд цаашид төр засаг, хувийн хэвшилийнхэн энэ тал дээр анхаарах нь чухал болох нь харагдаж байна л даа.
Архитектор мэргэжил нь хамгийн эртний мэргэжлүүдийн нэг гэж хэлэхэд болно. Учир нь хүн төрөлхтөн анх үүссэн цагаасаа эхлээд байгаль цаг уурын янз бүрийн нөхцөл, гадны ямар нэг аюулаас өөрсдийгөө хамгаалсан тав тухтай амьдрах орон байр барьж, байгуулахын төлөө тэмцэж, хөдөлмөрлөж ирсэн. Он цагийн уртад хүний ахуй нөхцөл өөрчлөгдөж хөдөлмөрийн багаж зэвсэг хөгжиж сайжрахын хэрээр тэдний орон байр ч дагаад хөгжиж ирсэн. Улмаар зохион байгуулалтад орж төрт улс байгуулан хаад ноёдын орд харш, бунхан, олон нийтийн зориулалттай барилга, байгууламж, шашны сүм дуган барих шаардлага урган гарч, энэ бүгдийг архитекторуудын нарийн ур ухаан шингэсэн зураг төслийн ачаар барьж, байгуулснаар өнөөг хүрсэн. Эртний Маяа, Египетийн соёл иргэншлийн үед архитектор нь хааны бунхны бүхий л нууц төслүүдийг боловсруулдаг байснаараа хаад, хатдын дараа орохуйц өндөр нэр хүндтэй, хариуцлагатай албан тушаалд тооцогдож байсан байдаг.
Монголчууд бидний хувьд эртнээс нүүдэлчин ахуй амьдралдаа зохицуулан ашиглаж ирсэн гэр 3000 орчим жилийн тэртээгээс өнөөг хүртэл хэв шинж нь бүрэлдэн тогтож, хүний амьдралын үндсэн хэрэгцээ болсоор байна. Өнөө үеийн барилга социалист нийгмийн ачаар эрчимтэй хөгжиж ирсэн ч ардчилсан хувьсгалын дараа үндсэндээ зогсонги байдалд орж, 2000-аад оноос барилгын салбар сэргэж эхлэхтэй хамт өнөөдөр хотын өнгө төрх 20-иод жилийн өмнөхөөс танигдахын аргагүй өөрчлөгдсөн нь хэн бүхний нүдний өмнө тодорхой харагдаж байгаа байх. Энэ их бүтээн байгуулалтыг эргээд харахад манай архитекторуудын мэдлэг, ур чадвар дэлхийд хаана ч гологдохгүйг харуулж байна гэж боддог.
- Өнөө цагт барилга эрчимтэй хөгжиж байгаа нь хэн бүхэнд ил байна. Гэсэн ч социализмын үед байшин, барилгад үндэсний хэв маягийг бага ч болов шингээдэг байсан. Энэ нь дахин давтагдашгүй, өвөрмөц гэдгээрээ тухайн барилгын үнэ цэнийг өсгөж байдаг. Харин сүүлийн үеийн барилгад шилэн фасад, давхрын тоо нэмэгдсэнээс биш, үндэсний архитектурын өв уламжлал байхгүй болсон мэт санагддаг. Энэ талаарх таны бодол?
- Социалист нийгмийн үед нам, төрийн бодлогоор барилгын салбарыг системтэйгээр хөгжүүлж байсны ачаар үндэсний хэв шинжийг шингээсэн олон сайхан барилга баригдаж байсан болов уу. Өнөө үед архитекторууд хувь хүн, аж ахуй нэгжүүдийн хүсэл сонирхол, хөрөнгө бололцоонд нийцүүлэн төслөө боловсруулдаг. Сүүлийн үед үндэсний хэв шинжийг агуулсан барилга цөөн баригдаж байгаа нь үндэсний хэв шинжтэй барилга барья гэсэн эрэлт, захиалга тэр бүр гарахгүй байгаатай холбоотой. Нөгөө талаас бид өөрсдөө захиалагч, хөрөнгө оруулагч нарт үндэсний хэв шинж, өнгө төрхийг агуулсан сайн төсөл санал болгодоггүй. Энэ тал дээр бусад орны жишээг ярихад, Зүүн Азийн орнууд, Ойрх Дорнодын бүс нутгийн орнууд, Иран, Энэтхэг гэх мэт улс эртнээс соёл уламжлалаа барилгад гүн тусгаж архитектурын өөрийн гэсэн өнгө төрхийг шингээсэн барилга, байгууламжийг барьж байгуулсаар өнөөг хүрсэн. Энэ нь тус орнуудад аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхэд чухал хувь нэмэр оруулж байна. Эндээс дүгнэхэд цаашид төр засаг, хувийн хэвшилийнхэн энэ тал дээр анхаарах нь чухал болох нь харагдаж байна л даа.
-Тухайлбал, танай компанид уламжлалт өнгө төрхийг шингээсэн гэх барилга эсвэл гадна тохижилтын загвар бий юу?
Цаашид дэлхийн зураг төсөл, угсралтын шинэ хандлага болох BIM (Building Information Modeling) системд шилжин, зураг төслийн чанар, гүйцэтгэлийг дэлхийн жишигт хүргэх, олон улсын стандартуудыг зураг төсөлдөө тусгах, тэдэнд хүлээн зөвшөөрөгдсөн өндөр ур чадвартай баг хамт олон бүрдүүлэх зорилго тавин ажиллаж байна.
Манай компанийн уран бүтээлийн санд Төв аймгийн нутаг дэвсгэрт дэх Бясалгал мөргөлийн цогцолбор төв болон Монголын хаадын музей, зочид буудлын цогцолбор зэрэг үндэсний хэв шинжийг тусгасан хэд хэдэн зураг төслүүд бий.
- Барилгыг бүтээн байгуулалтаас гадна бас нэгэн төрлийн “Уран бүтээл” гэж ярих нь зүйтэй болов уу. “Гаргал” компанийн цаашдын зорилго, уран бүтээлийн талаар?
- Бид "ТӨСӨӨЛЛӨӨС БОДИТ...” гэсэн уриатайгаар энэ чиглэлд архитектурын өөрийн гэсэн арга барил, өнгө төрхийг бий болгож, улс орныхоо хөгжил дэвшилд хувь нэмрээ оруулахаар хичээн ажилладаг. Цаашид дэлхийн зураг төсөл, угсралтын шинэ хандлага болох BIM (Building Information Modeling) системд шилжин, зураг төслийн чанар, гүйцэтгэлийг дэлхийн жишигт хүргэх, олон улсын стандартуудыг зураг төсөлдөө тусгах, тэдэнд хүлээн зөвшөөрөгдсөн өндөр ур чадвартай баг хамт олон бүрдүүлэх зорилго тавин ажиллаж байна.
- Бид "ТӨСӨӨЛЛӨӨС БОДИТ...” гэсэн уриатайгаар энэ чиглэлд архитектурын өөрийн гэсэн арга барил, өнгө төрхийг бий болгож, улс орныхоо хөгжил дэвшилд хувь нэмрээ оруулахаар хичээн ажилладаг. Цаашид дэлхийн зураг төсөл, угсралтын шинэ хандлага болох BIM (Building Information Modeling) системд шилжин, зураг төслийн чанар, гүйцэтгэлийг дэлхийн жишигт хүргэх, олон улсын стандартуудыг зураг төсөлдөө тусгах, тэдэнд хүлээн зөвшөөрөгдсөн өндөр ур чадвартай баг хамт олон бүрдүүлэх зорилго тавин ажиллаж байна.
Ярилцсан: С.Баярмаа
