Өнөө цагийн цуутай архитектор Заха Хадид
Энэ цагийн Английн алдартай архитекторуудын нэг Заха Хадид 1950 оны 10 дугаар сарын 31-ний өдөр Иракийн нийслэл Багдад хотноо мэндэлжээ. Тэрээр Бейрут дэх Америкийн Их Сургуулийг (American University of Beirut) матемакикч мэргэжлээр дүүргэсний дараа Лондонд байрлах Английн Барилгачдын Холбооны барилгын сургуулийг (“AA School of Architecture”) төгсөж, улмаар Метрополитан Барилгын оффист (OMA) өөрийн багш асан Рем Коолхасын удирдлаганд ажиллаж эхэлсэн байна. Ийнхүү ажиллах үедээ Рем Коолхасын таницуулснаар тухайн үед нэр алдар нь мандан байсан Ирландын архитектор Петр Райсын сайшаалыг хүртжээ.
1980 онд тэрээр өөрийн барилгын компанийг нээхийн зэрэгцээ Лондонгийн Барилгачдын холбооны дэргэдэх барилгын сургуульд багшилж, Харвардын Их Сургуулийн Дизайны сургуулийн профессор Кензо Танге, Чикаго дахь Иллинойнсийн Их сургуулийн барилгын сургуулийн профессор Салливан нартай хамтран ажиллаж, сургалт, боловсролын олон байгууллагад барилга, архитектурын чиглэлээр хичээл зааж байжээ.
Мөн Германы Хамбургийн Урлагийн Их Сургууль, Ялегийн Их Сургуульд ахлах профессор, Америкийн Охайон Ноултн Архитектурын Их Сургууль, Колумбын их сургуулийн Магистрийн оюутнуудад хичээл зааж байлаа. АНУ-ын Хүмүүнлэгийн нийгэмлэгийн хүндэт гишүүн, Барилга, архитектурын төвийн хүндэт судлаач тэрээр өдгөө Австри улсад Хэрэглээний урлагийн Венийн их сургуульд багшилж байна.
Заха Хадид бол дэлхийн тэргүүлэгч архитекторуудын нэг бөгөөд дэлхийн олон орны барилга, архитектурын салбарт бүтээлүүд нь асар их нөлөөтэй болж, өндөр нэр хүндтэйгээр амжилтад хүрсэн эмэгтэй юм.
2002 онд Сингапурын Уон Норт бизнес хүрээлэнгийн Олон улсын хөгжлийн төлөвлөгөөний газар, 2005 онд Щвейцарын Базель хотод шинэ үеийн казиногийн барилгын зураг төслийг гаргасныхаа төлөө шагнал хүртэж, 2004 онд олон улсын архитектурын “Прицкер” шагналыг хүртсэн дэлхийн анхны эмэгтэй архитектор болсон. Тэрээр мөн Английн нэвтэрхий толийг (Encyclopжdia Britannica) засварлан гаргасан гишүүдийн нэг билээ.
Урьд өмнө үзэгдээгүй содон шинэлэг хэв загвар, дизайнтай барилга сүндэрлүүлэн байгуулдгаараа тэр дэлхийд нэн алдартай. Түүний хийсэн бүтээлүүдээс сонирхуулахад:
1. Түндэмүний дизайны төв-Хүрээлэн (Dongdaemun Design Plaza & Park)
2007 онд БНСУ-ын Сөүл хотын Түндэмүн дүүрэг дэх спортын ордны суурин дээр баригдах Түндэмүний дизайны төв-Хүрээлэнгийн барилгын зураг төслийн уралдаанд урилгаар оролцсон архитекторуудаас “Нийгэм, түүх соёл, хот болон эдийн засгийн хүчин зүйлсийг нэгтгэн зохицолдуулж, орчин үеийн нэгдмэл орчныг бий болгох” гэсэн сэдэвт бүтээлээр оролцон тэргүүлжээ.
62,962м² талбайд байрлах аварга, содон энэхүү цогцолбор нь төрөл бүрийн арга хэмжээ явуулах зориулалттай, нийт таван байгууламжаас бүрдэнэ. Үүнд хуримын ордон, үзэсгэлэн яармаг, хувцас загварын шоу, тоглолтын танхим, олон улсын хурал зөвлөгөөн зохион байгуулах томоохон ордонгууд багтжээ. Мөн оршин суугчид гэр бүлээрээ чөлөөт цагаа тохь тухтай өнгөрүүлэхэд зориулагдсан музей, дизайны болон уран зургийн галерей зэргийг төлөвлөсөн байна.
2.Хятадын Шанхай хотын “Скай Сохо”
86,000м² талбайд байрлах, 342,500м² ашигтай талбайтай, 12 давхар энэхүү байгууламж 2014 онд ашиглалтад оржээ.
3.БНХАУ-ын Бээжин хотын “Галакси Сохо” төв
Холоос харахад хотын төвд харь гаригийн хөлөг буусан мэт сэтгэгдэл төрүүлэх, Бээжингийн хамгийн том байгууламж “Галакси Сохо” дотор худалдааны төв, оффисийн хэсэг, концертын танхимууд байрладаг.
Зураг төслийн явцаас нь эхлээд хэтэрхий хэлбэр хөөсөн төсөл хэмээн шүүмжлэл дагуулж байсан Галакси Сохо төв Бээжин хотын нарийн гудамжтай хуучин дүүрэг, дээр үеийн уламжлалаараа амьдарч буй хэсэг бүлэг хүмүүсийн жижиг тосгон Хүтунтай зэрэгцэн оршдог аж. 2008 онд энэ тосгоныг дахин шинэчилж, оршин суугчдыг бетон ханатай орон сууцанд нүүлгэн амьдруулахад хүчтэй эсэргүүцэлтэй тулгарч байсан гэнэ.
Эзэмшил газрын хэмжээ 50,000м², оффисийн хэсэг нь газрын түвшнээс доош таван давхарт байрлана. Энэхүү байгууламж 18 давхар, 60м өндөр бөгөөд 2012 онд баригджээ.
4. Шотландын Зам тээврийн музей
1980 онд тэрээр өөрийн барилгын компанийг нээхийн зэрэгцээ Лондонгийн Барилгачдын холбооны дэргэдэх барилгын сургуульд багшилж, Харвардын Их Сургуулийн Дизайны сургуулийн профессор Кензо Танге, Чикаго дахь Иллинойнсийн Их сургуулийн барилгын сургуулийн профессор Салливан нартай хамтран ажиллаж, сургалт, боловсролын олон байгууллагад барилга, архитектурын чиглэлээр хичээл зааж байжээ.
Мөн Германы Хамбургийн Урлагийн Их Сургууль, Ялегийн Их Сургуульд ахлах профессор, Америкийн Охайон Ноултн Архитектурын Их Сургууль, Колумбын их сургуулийн Магистрийн оюутнуудад хичээл зааж байлаа. АНУ-ын Хүмүүнлэгийн нийгэмлэгийн хүндэт гишүүн, Барилга, архитектурын төвийн хүндэт судлаач тэрээр өдгөө Австри улсад Хэрэглээний урлагийн Венийн их сургуульд багшилж байна.
Заха Хадид бол дэлхийн тэргүүлэгч архитекторуудын нэг бөгөөд дэлхийн олон орны барилга, архитектурын салбарт бүтээлүүд нь асар их нөлөөтэй болж, өндөр нэр хүндтэйгээр амжилтад хүрсэн эмэгтэй юм.
2002 онд Сингапурын Уон Норт бизнес хүрээлэнгийн Олон улсын хөгжлийн төлөвлөгөөний газар, 2005 онд Щвейцарын Базель хотод шинэ үеийн казиногийн барилгын зураг төслийг гаргасныхаа төлөө шагнал хүртэж, 2004 онд олон улсын архитектурын “Прицкер” шагналыг хүртсэн дэлхийн анхны эмэгтэй архитектор болсон. Тэрээр мөн Английн нэвтэрхий толийг (Encyclopжdia Britannica) засварлан гаргасан гишүүдийн нэг билээ.
Урьд өмнө үзэгдээгүй содон шинэлэг хэв загвар, дизайнтай барилга сүндэрлүүлэн байгуулдгаараа тэр дэлхийд нэн алдартай. Түүний хийсэн бүтээлүүдээс сонирхуулахад:
1. Түндэмүний дизайны төв-Хүрээлэн (Dongdaemun Design Plaza & Park)
2007 онд БНСУ-ын Сөүл хотын Түндэмүн дүүрэг дэх спортын ордны суурин дээр баригдах Түндэмүний дизайны төв-Хүрээлэнгийн барилгын зураг төслийн уралдаанд урилгаар оролцсон архитекторуудаас “Нийгэм, түүх соёл, хот болон эдийн засгийн хүчин зүйлсийг нэгтгэн зохицолдуулж, орчин үеийн нэгдмэл орчныг бий болгох” гэсэн сэдэвт бүтээлээр оролцон тэргүүлжээ.
62,962м² талбайд байрлах аварга, содон энэхүү цогцолбор нь төрөл бүрийн арга хэмжээ явуулах зориулалттай, нийт таван байгууламжаас бүрдэнэ. Үүнд хуримын ордон, үзэсгэлэн яармаг, хувцас загварын шоу, тоглолтын танхим, олон улсын хурал зөвлөгөөн зохион байгуулах томоохон ордонгууд багтжээ. Мөн оршин суугчид гэр бүлээрээ чөлөөт цагаа тохь тухтай өнгөрүүлэхэд зориулагдсан музей, дизайны болон уран зургийн галерей зэргийг төлөвлөсөн байна.
2.Хятадын Шанхай хотын “Скай Сохо”
86,000м² талбайд байрлах, 342,500м² ашигтай талбайтай, 12 давхар энэхүү байгууламж 2014 онд ашиглалтад оржээ.
3.БНХАУ-ын Бээжин хотын “Галакси Сохо” төв
Холоос харахад хотын төвд харь гаригийн хөлөг буусан мэт сэтгэгдэл төрүүлэх, Бээжингийн хамгийн том байгууламж “Галакси Сохо” дотор худалдааны төв, оффисийн хэсэг, концертын танхимууд байрладаг.
Зураг төслийн явцаас нь эхлээд хэтэрхий хэлбэр хөөсөн төсөл хэмээн шүүмжлэл дагуулж байсан Галакси Сохо төв Бээжин хотын нарийн гудамжтай хуучин дүүрэг, дээр үеийн уламжлалаараа амьдарч буй хэсэг бүлэг хүмүүсийн жижиг тосгон Хүтунтай зэрэгцэн оршдог аж. 2008 онд энэ тосгоныг дахин шинэчилж, оршин суугчдыг бетон ханатай орон сууцанд нүүлгэн амьдруулахад хүчтэй эсэргүүцэлтэй тулгарч байсан гэнэ.
Эзэмшил газрын хэмжээ 50,000м², оффисийн хэсэг нь газрын түвшнээс доош таван давхарт байрлана. Энэхүү байгууламж 18 давхар, 60м өндөр бөгөөд 2012 онд баригджээ.
4. Шотландын Зам тээврийн музей
5. Хонконгийн “Викториа Пик” Клуб
“Викториа Пик” Клуб Хонконгийн шөнийн цагаар хөгжилдөж болох газруудаас хамгийн өндөрт оршдогоороо онцлогтой. Энэ нь Пик цамхаг, Пик галерей, Лионс ажиглалтын оргил зэргээс бүрддэг.
6. Ройс ба Ричард орчин цагийн урлагийн төв
АНУ-ын Шиншиннэтийн Охайод байдаг, Заха Хадидын төслөөр 2003 онд баригдсан “Ройс ба Ричард орчин цагийн урлагийн төв” гайхалтай дүр зургаараа олныг бишрүүлэн сүндэрлэж байна. “Ларри Флинт” төвийн суурин дээр баригдсан уг байгууламж харьцангуй богино буюу хоёрхон жилд босчээ.
Барилгын хоёр тал зэрэг харагдаж болох иймэрхүү байршилд урлагийн бүтээл байгуулахад тийм ч тохиромжтой бус байжээ. Харин Хадидын энэ бүтээлийн гол санаа нь “жижиг орон зайд томыг багтаах” явдал байлаа.
Барилгын дээд хэсэг нь хүмүүст бат бөх, найдвартай мэт сэтгэгдэл төрүүлэх авч, 1-р давхар нь бүхэлдээ шилэн ханаар бүрэгджээ. Гадаад орчин тэр чигээрээ харагдах нэг давхрын үүдний хэсэг нь гадна авто замын үргэлжлэл мэт харагдана. Барилга нэлэнхүйдээ саарал өнгөтэй, зарим хэсэг нь бусад элементүүдийнхээ завсраар хавчуулагдсан мэт цайвар өнгийн том хайрцгууд тодрон харагдана.
Архитектор Г.Очирдорж