Барилга угсралтын ажлын ба нурангын хаягдалд /цаашид Б ба Н гэх/  барилга, барилгын засвар, зам, гүүрийн засвар, байгалийн болон хүний ​​буруутай үйлдлээс үүдсэн нурангын хаягдлууд орно.

Ердийн барилгын ажил ба нурангийн хаягдлын бүтэц нь бетон, асфальт, мод, металл, гипсэн хана, тоосго, дээврийн хаягдал зэрэг багтана. Ерөнхийдөө, Б баН хаягдал нь  40-50 хувь нь хог шороо (бетон, асфальт, тоосго, блок, шороо), 20- 30 хувь нь мод болон модон бүтээгдэхүүн (модон суурь, бэлтгэсэн мод, янз бүрийн хүрээ, боловсруулсан банз болон дээврийн банз, мод), 20-30 хувь нь холимог хаягдал (будсан эсвэл бохирдсон мод, металл, давирхай, гипс, шохой, шил, электрон барааны хаягдал, асбест, бусад дулаан тусгаарлах материал, сантехникийн ба дулааны цахилгааны материалууд) байна.             
                                                     
          Барилгын хог хаягдалыг эх үүсвэр дээр нь ангилан хадгалж байгаа нь

Б ба Н хог хаягдлыг менежмент  эх үүсвэр дээр багасгах, дахин ашиглах, дахин боловсруулах, ландфилдэж устгах гэсэн ерөнхий дөрвөн сонголт байна. Үүний эхний гурван сонголтыг  хэрэглэх нь илүү тохиромжтой.

Эх үүсвэр дээр нь багасгах. Энэ нь хог хаягдлын хэмжээг багасгахын тулд материалыг хэмнэлттэй, анхааралтай, тооцоотой, удирдлага зохион байгуулалттайгаар хэрэглэснээр хаягдах материалын хэмжээг бууруулах явдал юм. Б ба Н хог хаягдлыг ландфилдэж устгах, үнийг нэмэгдүүлэх шинэ хууль журам гарснаар ийм төрлийн хог хаягдлын хэмжээ буурахад чухал нөлөө үзүүлнэ.

Дахин ашиглах. Ямар ч барилгын ажил дээр дахин ашиглаж боломжтой болон ашиглах боломжгүй олон материалууд гардаг. Тухайлбал, Төрөл бүрийн хэмжээтэй бэлтгэсэн мод, фанер, асфальтан материал буюу хар цаас, тусгаарлагч, будаг, халаалтын материал,  агааржуулах хоолой, эвдэрсэн бетон блок, тоосго зэргийг дүүргэгч материал болгон өргөн ашигладаг. Гипсэн хананы богино хэсгийг бусад хэрэглээнд хадгалах ба жижиг хэсэг шаардлагатай үед дахин ашиглаж болно. Дашрамд дурьдахад, АНУ-ын дийлэнх мужид дахин ашиглах рициклийн материалын солилцооны хөтөлбөр боловсруулдаг аж.

Дахин боловсруулах. Б ба Н хог хаягдлын дахин ашиглах, дахин боловсруулах боломж нь хог хаягдлын бүрдүүлж буй материалын зах зээлээс хамаарах ба тухайн материалыг тусад нь ялгасан эсвэл холимог хаягдлыг боловсруулах уу гэдгээс хамаарна.  Б ба Н хог хаягдлын боловсруулж байгаа үндсэн материал нь бетон, мод, хар цаас (asphalt shingles), гипсэн хана,металл ба хөрс шороо юм .

Дахин ашиглах, дахин боловсруулах энгийн аргыг Хүснэгт 1-д үзүүлэв. Эдгээр аргууд нь харьцангуй энгийн. Жишээ нь:

1 Мод, бетон блок, тоосго, метал зэргийг гараар ялгаж болно;
2) Бетоныг цохих, бутлах, нунтаглах, шигших;
3) Альфалтыг  бутлах, нунтаглах ;
4) Модыг  бутлах, нунтаглах ба шигших (Зураг 1);
5) Соронзон ялгах ба хөрс шороог олон шатаар шигших  (Зураг 2)

         Хүснэгт 1. Б ба Н хаягдлын ердийн боловсруулах, дахин ашиглах боломж

Материал	Боловсруулах	Дахин ашиглах боломж
Мод	Гараар ангилж, туб буюу бусад худалдаанд байгаа  модны хөрөө, бутлуураар  хэрчиж жижиглэн, хүрдэн шигшүүрээр оруулж том хэсгийг нь ялгаж авна. Төмөр металлыг нь соронзонгоор ялгаж, жижиг хэсгийг нь (ялгасан жижиг хэсгийг бордоо буюу хөрсний нэмэлт болгохоор худалдана) шигшүүрээр ялгана.	Модны жижиглэсэн хэсэг мөн үртэсийг орчны тохижилтонд бордоонд болон амьтны дэвсгэр, бойлорын түлшний эх үүсвэр, барилгын бүтээгдэхүүн, ландфилын дундын хучаас материалаар хэрэглэж болно.
Бетон	Бетоны хаягдлыг цохиж бутлаад, арматур төмрийг салган авч, үлдсэн хэсгийг нь төрөл бүрийн хэрэглээнд зориулж тохиромжтой хэмжээгээр шигшинэ.	Буталсан, жижиглэж ялгасан бетоныг шинэ барилгын хэрэглээнд бетон зуурах хольц болгоно. Энэ нь стандартын шаардлагыг хангасан байх шаардлагатай. Мөн замын хоёрдох суурь дэвсгэр болгож хэрэглэх, том материалуудыг нь замын нарийн хайрга, үерийн хамгаалалтад дүүргэгч болгож ашиглана.
Асфальт материал-хар цаас	Асфальт материалыг хэрчиж, алхан тээрмээр хэмжээг нь багасган, хадаас, бусад төмөр материалыг соронзоноор ялгана. Сүүлийн материалыг шигшинэ.	Жижиглэсэн асфальт материалыг 1.Шинэ дээврийн материал хийхэд нэмж болно. 2.Шинэ зам хийхэд халуун ба хүйтэнээр асфалттай хольж хэрэглэнэ 3.Замын хотгорыг нөхөх засахад хэрэглэнэ.
Гипсэн хана  (гипс)	Дотор гипсийг нунтаглаж, цаасыг нь дахин зуурмаг болгон бэлдэж цаас хийнэ.	Нунтагласан гипсийг 1.Шинэ гипстэй хольж дахин үйлдвэрлэнэ. 2.Амьтны хэвтэр суурь, хөрсний нэмэлт (зүлгэнд шохойг зайлуулах бодисоор)  мөн амьтны дэвсгэрээр хэрэглэнэ. Зуурмаг цаасыг шинэ ханын цаас дахиж хийнэ.
Металл	Металлыг төрөлжүүлэн тус тусад нь ангилна. (төмөр, хөнгөн цагаан, зэс, гууль)	Металл боловсруулах үйлдвэрт хэрэглэнэ.
Хөрс шороо	Мод, төмөр, чулуу бусад төрөл бүрийн материалыг ялгахын тулд шигшинэ.	Шигшсэн шороог хөдөө аж ахуй болон тухайн газрыг дүүргэж орчны тохижилтонд мөн ландфилын хучаасаар хэрэглэнэ.

 
 

Зураг 1. Туб хэлбэрийн бутлагч. Боловсруулалтад оруулахын тулд ердийн модны хаягдлыг ялгана. Дахин боловсруулсан бүтээгдэхүүнийг бойлорын түлш болгоно.
 

Зураг 2. Хоёр үе шаттай чичиргээт шигшүүр. Эхлээд бетон, тоосго болон мод зэргийг  шорооноос шигшиж ялгана. Эхний шигшүүрээс гарсан хэсгийг хоёрдох руу нь зөөж дараагийн шигшүүрээр шигшинэ. Сүүлийн шигшүүрээс гарсан бүтээгдэхүүнийг дахин ашиглахаар нөөцөлнө.

Ландфилдэх. Б ба Н хаягдлын ландфил нь ахуйн хатуу хог хаягдалтай хамгаалах түвшинтэй адил байх шаардлагагүй. Цөөн тооны хамгаалалт хийдэг учраас ландфилд орох Б ба Н хаягдлын өртөг нь харьцангуй бага байдаг. Хэдийгээр хаягдлын ихэнх нь инертний материал байдаг боловч орон сууцны хог хаягдалтай холилдоход сөрөг асуудал үүсдэг. Жишээ нь, ахуйн хог хаягдалтай гипсэн хана холилдох эсвэл чийг орох үед Б ба Н хаягдал нь бүхлээрээ инертний байх боломжгүй болох ба анаэроб задралын дүнд хүхэрт устөрөгч хий үүснэ.

Б ба Н хаягдлын органик материал нь харьцангуй бага чийгтэй учраас инертний гэж үздэг. Гэвч чийгийн хэмжээ 14-16 хувь болж өсөхөд биологийн идэвх эхэлнэ. Энэ үед хаягдлын органик материалын ихэнх нь биологийн задралд орно. Зарим тохиолдолд хаягдлын органик материалын биологийн задралын дүнд тунамал бохир ус үүсэх бөгөөд энэ нь тухайн нутгийн гүний усыг бохирдуулах бодис үүсгэх юм. Иймд Б ба Н хаягдлыг ландфилд тусад нь устгах тухай хуульд оруулах шаардлагатай.
 
Барилгын ба нурангаас үүссэн хаягдлыг дахин боловсруулах үйлдвэрийн схем