Манай сэтгүүл өнгөрөгч сард “Барилгын хийц бүтээц ба барилгын чанарт анхаарах нь” сэдвээр редакцын уулзалт хийсэн бөгөөд бидний урилгаар уг асуудлаар мэргэшсэн ахмад инженер |МУ-ын зөвлөх инженер| Ж.Шажинбат болон “Татах хүч” компанийн гүйцэтгэх захирал |МУ-ын зөвлөх инженер| Ц.Оюунбилэг нар оролцон, санал бодлоо илэрхийлсэн юм. Тэд барилгын салбарт тэр дундаа барилгын хийц бүтээцийн инженерүүдэд тулгарах бэрхшээл, мэргэжлийн өндөр чадавхийн зэрэгцээ зайлшгүй байх дадлага туршлагын тухай болон сургалт, туршлага солилцох, зөвлөлдөх семинар хангалтгүй, тийм орчин бүрдүүлэх дэмжлэг санаачлага сул мөн холбогдох стандарт, дүрэм, журам зэрэгт багагүй асуудал байгааг илэн далангүй илэрхийлж байлаа. Эдгээр болон холбогдох зарим ярвигтай сэдвийн талаар хэлэлцсэнийг уншигчиддаа хүргэж байна.

             Барилгын зураг төсөл

Барилгын чанар гэдэг олон хүчин зүйлээс шалтгаалах бөгөөд тэдгээр нь барилгын зураг төслийн чанараас эхлэдэг. Үүнд хүн аюулгүй амьдрах бүхий л нөхцөл бүрдэж холбогдох шаардлагуудыг хангасан байх ёстой. Тиймээс олон үе шаттай үйл ажиллагаа тухай бүрдээ чанар шаарддаг. Нэн түрүүнд хөрсний судалгаа гаргах нь чухал. Хөрсний үе давхарга, хөрсний ус хаана ямар зузаантай байрлах, цэвдэг хөрс \тоосжилт ихтэй, багатай\ зэргийг нарийн судалсаны үндсэн дээр барилгын зураг төсөл явагдана. Төлөвлөж байгаа барилгаа дээрээс нь доош судалдаг. Үүний эцэст барилгын суурь буюу фундамыг тооцдог. Улмаар зураг төслийн дараагийн үе шатны бүх ажил хийгдэж дуусмагц конструктор инженер, дулаан, салхивчийн, цэвэр ус, цахилгааны инженерүүд тус тусынхаа мэргэжилдээ хамаарах зураг төслөө нягтлан хянах үүрэгтэй. Зургийг боловсруулж байгаа хүн эксфертээр заавал шалгуулах, барилга угсралтын явцад зургийг дахин хяналтад оруулах гээд хяналтуудыг шат бүрт хийх шаардлагатай. Харамсалтай нь ийм шаардлагыг хангаж биелүүлдэг байгууллага ховор байна. Өнөөдөр зураг төслийн шинэ боловсон хүчин буюу тогтмол бэлтгэгдэж байгаа мэргэжилтнүүд учир дутагдалтай ажиллаж байна. Төслийн хугацааг зөв тооцоолох, нарийн зохион байгуулалттай, зураг зохиох технологоо төдийлөн мэддэггүй зэрэг алдаа дутагдал олшрох болов.

Өнөөгийн байдлыг ажиглахад захиалагчдийн мэдлэг дутуу, мэргэжлийн бус байдгаас зургийн даалгавар муу хийгдэж байна. Захиалагч байгууллагууд барилгын суурийнх нь зургийг эхлэж гаргахыг шаарддаг. Зураг төсөл гүйцэтгэгч инженер ч энэ заавраар үүргээ гүйцэх нь цөөнгүй ажээ. Дээр дурьдсанчлан төлөвлөж байгаа барилгаа дээрээ нь доош нарийн тооцож, эцэст нь сууриа төлөвлөх шаардлагатай юм.

Барилга барих үндсэн технологид тухайн барилга барих гэж буй газрын онцлогийг заавал судална. Газар хөдлөлтийн ямар хэмжээний идэвхитэй бүс байна тухайн бүсчлэлийн баллын хэмжээнд буюу түүнийг тэсвэрлэх барилга барих ёстой. Монгол Улсын хэмжээнд хуучны бүх барилга, байгууламж 6 болон 7 баллд тэсвэртэй байхаар төлөвлөгдөж хийгдсэн. Харин улсын онцгой бүс Засгийн Газрын ордон, яам, тамгын газрууд 8 балл-д тэсвэртэй байхаар төлөвлөж баригдсан байдаг. Хуучин бол 10 баллд ямар ч барилга барьдаггүй дүрэмтэй байсан.

Өнөөдөр газар хөдлөлтийн идэвхитэй цэг нь яг Улаанбаатар хотын доор байгаа эсэхийг тодорхойлох аргагүй. Саяхан Монголын Геофизикийн Хүрээлэнгээс хотын хэмжээнд газар хөдлөлтийн баллын судалгаа хийсэн. Энэхүү судалгаагаар хотын газар хөдлөлтийн эрчим өссөн үзүүлэлттэй гаржээ. Мэдээж хэрэг балл нэмэгдэх тусам нарийн тооцоо нэмэгдэнэ. Иймд одоогийн хуучны барилгыг бэхлэхээс өөр аргагүй. Эмээлтэд 9 балл буюу хамгийн өндөр хэлбэлзэлтэй байгаа аж. Барилгад орж байгаа арматур бетон гээд шаардлагатай материалууд нэмэгдэж, орон сууцны үнэ дагаж өсөх юм. Үүнийг яам, тамгын газрууд хэрхэн ойлгож, мөрдүүлэх нь эргэлзээтэй. Одоогийн “Шангрила”, “Блю Скай” гээд бүх барилга 7 баллд тэсвэртэй байхаар босч байгаа. Мөн хуучны барилгад 51, 64 см зузаантай хана хийж байсан учраас дулаан алдагдал багагүй. Манайд дулаалгад хөөсөн дулаалгыг ашигладаг. Энэ нь бусад хөгжингүй улс оронд ашиглалтаас гарсан. Дулаалгын материалыг технологийн дарааллаар хийх. Зүгээр чигжиж, орхиод байж болохгүй.