“Түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын хууль”-ийн тухай зарим зүйлийг МУ-ын Зөвлөх инженер Ч.Баатарсүрэнгээс тодруулсныг хүргэж байна.


-Хуулийн ач холбогдолын талаар.

Нэгдүгээрт, Түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын хуулийг уул уурхайн ашиглалттай холбогдсон ерөнхий хуульд живүүлж уусгахгүйгээр түгээмэл тархацтай, ашигт малтмалын тухай бие даасан хууль гарч буй нь дэвшил бөгөөд тэр хэмжээгээр ач холбогдол нь илэрхийлэгдэж байгаа юм. Хоёрдугаарт, Ашигт малтмалын тухай Ерөнхий хуульд тусгагдсан хар болон өнгөт металлын хүдэр олборлолт, ашиглалт мөн шатдаг материалын ашиглалтад тавигддаг шаардлага, ялангуяа холбогдох татварын хэмжээ зэрэгтэй түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын татварыг адил түвшинд бус нилээд бага байхаар зохицуулж тусгасан.

-Хуулийн давуу болон сул тал.

Зам, барилга байгууламжийн зориулалттай хэрэглэгддэг элс, хайрга, тоосгоны шавар, галт уулын хүрмэн чулуу, барилгын чулууны дайргыг “Түгээмэл тархацтай ашигт малтмал”-д хамруулсан боловч шохойн чулууг /шохойн болон цементийн үйлдвэрийн үндсэн түүхий эд/, гөлтгөнө зэрэг өргөн хэрэглэгддэг эрдэс түүхий эдийг түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын хуулийн хүрээнээс орхисон нь томоохон сул тал юм.

Мэргэжлийн хүний нөөц одоо хомс байгаа, салбар эрхэлсэн яамны удирдлагын түвшинд ч адил. Гэтэл хайгуул хийх шаардлага, хэрэгцээ, бодлого барилгын салбар эрхэлсэн яаманд, тэдгээр түүхий эдийг боловсруулдаг, үйлдвэрлэл явуулж бүтээгдэхүүн болгодог бүхий л асуудал дээрх яаманд байхад, хайгуулын тайлан хамгаалах, бүртгүүлэх асуудал өөр яманд харъяалагддаг. Тэр нь зөвхөн нийслэлд байрлаж байна. Ер нь дэмжих, боловсронгуй болгон хөгжүүлэх асуудал нь хоёр яаманд хуваагдсан.

Мөн урт нэртэй хуультай сайтар уялдаагүй. Ялангуяа Улаанбаатар хотын газар нутаг, Туул голын ай сав газарт элс, хайргын олборлолтыг шийдэх гарц боломжийг олоход дээрх хууль эрхзүйн оновчтой орчин бүрдүүлээгүй. Энд байгаль сүйдсэн хэвээр, тэнд олборлолт явуулагчдын чирэгдэл, алдагдал, маргаан үргэлжилсээр байгаа.

Харин түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын тухай нийслэл болон аймаг, орон нутгийн Засаг даргад давуу эрх олгосон нь сайшаалтай.