Төлөвлөлт, зураг төслийн чанар, стандарт
/Шүүмж/

      2016 онд иргэний зориулалттай зарим барилгын зураг төсөлд хяналт тавьж, дүгнэлт гаргасны үндсэн дээр мэргэжлийн бидэнд хойшид анхаарах хэрэгтэй олон хүчин зүйл байгааг харгалзан дараах зүйлийг бичих нь зүйтэй гэж бодлоо. Архитектурын шилдэг төлөвлөлтийг ашиглан Москва болон Орос улсыг дэлхийн түвшинд хүргэж хөгжүүлэх төсөл хэрэгжүүлэх болсон тухай гадаадын мэдээлэлийн хэрэгслээр мэдээлж байна. Казакстан, Бакуд ийм төрлийн төсөл аль хэдий нь эхэлснийг бид мэднэ.

        Барилга угсралтын ажил өргөжих тусам орчин үеийн хийц загвартай олон арван барилга баригдаж, хотын нүүр царай өөрчлөгдөн өнгө төрхөө засаж, барилгад орчин үеийн дэвшилтэт шинэ технологи, машин механизм, тоног төхөөрөмж, цоо шинэ нэр төрлийн материалуудыг ашиглах болсон нь сайшаалтай боловч зураг төслийн компаниуд, түүний удирдлага, мэргэжилтэй боловсон хүчин, түүний дотор архитекторуудын ур чадвар, хариуцлага, нийгмийн ухамсрын асуудал нэн чухал билээ.


Баку хотын дүүрэг Азербэйжан. Хайдер Алиев төв

     Ард түмний амьдрал, улс орны хөгжилд нөлөөтэй хэдэн тэрбумаар тоологдох хөрөнгийн асуудлыг шийдэхдээ зүгээр ширээний ард суун хөгжим сонсож, интернэтэд орон гаран байж хийх ажил биш л дээ. Бид нухацтай бодож, сэтгэлээ шингээж бүтээлч ажиллах ёстой. Зураг, төсөл гэж нэрлэгдэх уран бүтээлийг төлөвлөгчид нь нийгмийн төлөө, бас өөрсдийнхөө төлөө хийдэг. Төлөвлөгчдийн баримталдаг гол гурван зарчим байдаг.

     Манай ахмад хүндтэй нэгэн уран бүтээлч барилгын нүүр талын хувилбарыг 108 янзаар хийж байсан түүх байдаг. Ийм төрлийн сонгодог төлөвлөлт хийх нь урт удаан хугацааны хүнд хэцүү бүтээлч үйл ажиллагаа бөгөөд мэргэжлийн өндөр ур чадвар, дадлага туршлага шаардаж, архитектурын форм ба агуулга зориулалтын нэгдлийг зохистой шийдэх явдал билээ. Урлаг, уран сайхан, хот байгуулалтын хэрэгцээ шаардлага, байгаль цаг уур, тухайн газар нутгийн онцлог, геологийн тогтолцоо болон бусад бүхэл бүтэн архитектур, техник-эдийн засгийн шаардлагад тохирсон нэгдмэл цогц зохиомж, шийдлийг олох нь чухал юм.

     Төлөвлөгчид бид ганц хариулттай бодлого боддог хүмүүс биш, магадгүй хэдэн арван хувилбараас байж болох ганцыг нь сонгоно. Түүнийг төгс сайн уу, муу юу гэдгийг амьдрал, нийгэм дүгнэдэг. Яагаад мянган жилийн тэртээ бүтээгдсэн архитектурын гайхамшигт уран бүтээлүүд цаг улирах тусам улам тодоор гялалзаж байна вэ гэхээр түүнийг бүтээгчид нь төгс төгөлдөр болгоход анхаарч чаддаг байж. Зөвхөн өнөө маргаашийг бодож амиа аргацаан хийсэн ажил үйл нас муутай, үнэ цэнэгүй болно.

     Уран бүтээлийн урсгал, чиглэл, уламжлалын хаана явна? Зүгээр хольж хутгаж байна уу? Энэ чиглэлийн сургалт, боловсролын түвшин ямар хэмжээнд байна? Яагаад шүүлтүүр муутай бүтээлүүд гарч байна вэ?

     Өнөөгийн байдлаар авч үзэхэд, Төлөвлөлт, зохион байгуулалт муу, харанхуй чийгтэй жижиг өрөөтэй, давхрын өндөр нам, дуу чимээ ихтэй, үүдний хэсэг, орц гарц, хонгил, шат орчмын төлөвлөлт оновчтой бус, ерөнхий төлөвлөгөөнд орчны тохижилт, хүүхэд-настнуудын салхилах орчин, засмал зам талбай, ногоон байгууламжийг зохих хэмжээнд хүрч зураг төсөлд тусгаагүй орон сууцны хороолол, өнгө үзэмж тааруу олон нийтийн барилгууд манайд ашиглалтад орсоор л байна.


Aстана хотын байдал. Казакстан. Шинжлэх ухааны төв

     Гэтэл гадаадын өндөр хөгжилтэй орнуудад барилга байгууламжийн хувьд илүү тав тухтай, шинэлэг содон, сонин  орон зайн эрэл үргэлжилсээр байгаа. Бид цэлгэр саруул том, зөв зохистой, иж бүрэн тохижилттой эко, гоёмсог байгууламжуудаа хойч үедээ үлдээх ёстой.

     Дээр дурдсан зүйлтэй холбогдуулан сүүлийн үеийн зураг төслүүдэд олон дахин давтагдах хэвийн үзэгдэл болсон алдаануудын талаар дурдъя. Хамгийн гол нь залуу төлөвлөгчид БНбДүрэм болон бусад зайлшгүй шаардлагатай материалуудыг уншиж судлахгүй, алдаагаа залруулах дургүй байдаг. Бидний багш, Москвагийн Архитектурын Институтийн доктор профессор А.Й.Урбах ”Архитектор хүн алдаж болно харин алдаагаа засаж чаддаг байх хэрэгтэй” гэсэн юм даа.


Шанхай хот. БНХАУ

     Зургийн иж бүрдэл дутуу, зургийн дэс дараалал алдагдсан, үг, үсэг найруулгын алдаа алхам тутамд тохиолдох нь хэвийн үзэгдэл болжээ. Зургийн гүйцэтгэл дутуу, стандарт мөрддөггүй, урьд хийсэн зургаа шууд өөрчлөлтгүй ”сору” хийх зэрэг алдаанууд голчлох бөгөөд рельеф, акцент, доминант, откос, съёмка, улаан шугам, хатуу цэг, створ, хөрсний хатуулаг, газар хөдлөл, техник эдийн засгийн үзүүлэлт, харьцангуй түвшин-0.000-ын тухай ойлголт багатай байдаг. Энэ цаг мөчид гар дамжсан хоёрдох, гуравдах ахлах мэргэжилтний шалгалт зайлшгүй шаардлагатай байна.


Бээжин хотын үндэсний цэнгэлдэх хүрээлэн. БНХАУ

     Ингээд архитектур төлөвлөлтийн үйл ажиллагааны салшгүй нэгэн хэсэг зураг төслийн чанар ямар түвшинд байгаад дүгнэлт хийх үүднээс сүүлийн үед зураг төсөл шалгах явцад тохиолдсон алдаа, сануулгыг дүгнэлтийн хуудсанд бичсэнээр нь, өөрчлөлтгүйгээр толилуулья.

 
     Эдгээр алдаанууд “Ойн бирж” ХХК-ийн шатахуун түгээх станц, “Эм Эм Инженеринг” ХХК-д хийгдсэн нэг айлын орон сууцны 2 жижиг зураг төсөлд илэрсэн байна.
                                                                                                                                                                        

Г.Очирдорж