- Барилгын салбарт нэвтрүүлж буй Еврокодод ямар төрлийн стандартууд багтаж байна вэ?

- Юуны өмнө Монгол Улсын Засгийн газар 2011 оны 89 дүгээр тогтоолоор "Европын холбооны нийтлэг зарчим, хэм хэмжээ, стандартыг судлан нэвтрүүлэх ажлыг хангах төлөвлөгөө"-г хэрэгжүүлэхээр баталсан бөгөөд энэ ажлын хүрээнд Европын Стандартчиллын байгууллага (CEN)-д Монгол Улсыг төлөөлж, стандартчиллын төрөлжсөн байгууллага болох  Стандартчилал, хэмжил зүйн газар хамтын түншлэлийн гэрээтэйгээр ажиллаж байна.

Европын стандартчиллын байгууллага (CEN)-тай барилга, төмөр зам, усан хангамжийн тогтолцоо гэсэн гурван чиглэлээр хамтран ажиллах юм.  Эдгээр салбарт нэн тэргүүнд Евро стандартуудыг нэвтрүүлэх ажлуудыг эхлээд байна.
Евро стандарт гэдэг нь Европын стандартчиллын байгууллага (CEN), Европын цахилгааны стандартчиллын хороо (CENELEC), Европын мэдээлэл, харилцаа холбооны байгууллага (ETSI) зэрэг стандартчиллын гурван байгууллагын стандартыг хэлнэ. Нэг салбарт энэ гурван байгууллагын стандарт тэгш, хүртээмжтэй нэвтрэх ёстой. ЕВРОКОД нь:
- ЕВРОКОД 1-Барилгын бүтээц
- ЕВРОКОД 2- Барилгын зураг төсөл
- ЕВРОКОД 3- Ган бүтээцийн зураг төсөл
- ЕВРОКОД 4 - Бетон бүтээц болон ган бүтээцийн зураг төсөл
- ЕВРОКОД 5- Модон бүтээцийн зураг төсөл
- ЕВРОКОД 6 -Өргийн бүтээцийн зураг төсөл
- ЕВРОКОД  7- Геотехникийн зураг төсөл
- ЕВРОКОД 8 -Газар хөдлөлтийн бүтээц, зураг төсөл,
- ЕВРОКОД 9 -Хөнгөн цагаан бүтээцийн зураг төсөл гэсэн 9 еврокод байдаг.

Одоо удахгүй CEN/ТС250 дугаар техникийн хорооноос ЕВРОКОД 10 - “Шилэн хийц бүтээцийн зураг төсөл” гэсэн еврокод батлагдан гарах гэж байна. Ингэснээр бид шилэн барилга байгууламжийн зураг төслийн ажлыг иж бүрэн шийдэх бололцоотой болно.
 

- Евро стандартуудыг нэвтрүүлж буйтай холбоотойгоор мэргэжлийн байгууллагуудаас  ямар арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх вэ?

- Эдгээр еврокодыг барилгын салбарт нэвтрүүлэхэд салбарын яам, түүний харъяа агентлаг, газрууд чухал үүрэгтэй. Энэ нь зөвхөн яамны шийдэх асуудал ч биш. Засгийн газар дэмжлэг үзүүлж, Барилга, хот байгуулалтын яам бодлогыг нь зангидан, зохион байгуулах үүрэгтэй. Мөн норматив техникийн баримт бичиг боловсруулах төрөлжсөн байгууллага, хүрээлэн бий байгуулах, техникийн хүчин чадал, хүний нөөцийн чадамжийг мэргэжлийн түвшинд бэлтгэх ёстой. Энэ үйл хэрэгт мэргэжлийн байгууллагууд, их дээд сургуулиудын эрдэмтэн, багш нар, төрийн болон төрийн бус мэргэжлийн байгууллагуудыг татан оролцуулах, сургалт, мэдээлэл, семинарыг үе шаттай, төлөвлөгөөтэйгээр зохион байгуулах ёстой.
 

- Эдгээр стандартыг нэвтрүүлснээр иргэд болон аж ахуйн нэгж байгууллагуудын хувьд ямар ач холбогдолтой вэ?

- Манай улсын зарим аж ахуй нэгж байгууллагын үйл ажиллагаа олон улсын түвшинд хүрсэн. Гаднаас дэвшилтэт инновацийн бүтээгдэхүүн, техник, технологийг аж ахуй нэгж байгууллагууд, хувь хүмүүс олноор нь нэвтрүүлж байна. Тэдний үйл ажиллагаанд дэвшилтэт стандартууд нэвтрээд байхад бид хуучин баримт бичиг, стандартаар тэдний үйл ажиллагааг зохицуулж болохгүй. Еврокод, евро стандарт нь маш уян хатан баримт бичиг, Европын 33 улс орны хууль дүрэмтэй зөрчилдөхгүй тэдгээр улс орнуудад хэрэглэгдсээр байна.

- Англи хэлнээс шууд орчуулан ашиглахад тохиолдох хүндрэлийг багасгахын тулд ямар зохицуулалт хийх вэ?

- Еврокод, евро стандартыг ISO/IEC Guide 1,  ISO/IEC Guide 2, ISO Guide 21- 1, ISO/IEC Guide 21-2 стандартуудын дагуу хэрэглэнэ. Гэхдээ бид CEN байгууллагын өмнө чухал үүрэг хүлээсний дагуу “copyright” буюу боловсруулагч байгууллага болох CEN-ийн эрхийг зөрчихгүй байх үүрэгтэй. Англи хэлнээс шууд орчуулахад бэрхшээл гарна. Еврокод, евро стандарт нь техникийн, төвөгшилтэй баримт бичиг учраас нарийн мэргэжлийн хүмүүс л нэр, томъёо, тодорхойлолтыг зөв томьёолж, нутагшуулах үүрэгтэй. Тиймээс төрийн байгууллагууд нь зөв зохион байгуулах үүрэгтэй.

- Ашиглах явцад орчуулгын алдаа гарах асуудлын тухайд...

- Орчуулах, ашиглах явцад орчуулгын алдаа гарна, түүнийг мэргэжлийн түвшинд зөв томъёолж, залруулах ёстой.

- Эдгээр стандартыг Монгол болгон нутагшуулах, хэрэглэж заншуулахад ямар арга илүү оновчтой вэ?
 
- Ер нь өндөр хөгжилтэй улс орон гол төлөв олон улсын болон “CEN/CENELEC”-ийн норматив техникийн баримт бичгийг шууд хэрэглэсэн байдаг. Ингэж байж Монгол Улс маань техник, технологийн дэвшил рүү явах ёстой. Бид өөрийн орны эрс тэс уур амьсгал, цаг агаарын хүчин зүйлсийг тооцоолох ёстой. Үүнийг хэрхэн хэрэглэж, зохицуулахыг Еврокод, евро стандарт дээр тусгасан. Үндэсний хавсралтаар эдгээр асуудлыг зохицууж болохыг тодорхой заасан байдаг.
 
- Барилгын зураг төслийн ажлыг чанаржуулах болон зураг төсөл зохиогчдын хувьд ямар ач холбогдолтой стандартууд багтсан бэ?

- Эдгээр 9 Еврокод, евро стандарт нь барилгын бүтээгдэхүүн ажлын зураг төслийн стандартууд юм. Бид эдгээрийг хэрэглэж сурснаар Европын орнуудтай эн зэрэгцэж, нэг түвшинд зураг төсөл зохиож, төлөвлөх болно. Энд зураг төслийн ажлын чанарын асуудал аяндаа цэгцрэх болно. Магадгүй олон дамжлага ч хумигдах байх.

- Евро стандартуудыг хангасан орон сууц, амины орон сууц зэрэгт үзүүлэх хөнгөлөлт, зээлийн тусгай нөхцөл боломжоор хангах зэрэг арга хэмжээ авах болов уу?

- Бид эхлээд барилгын салбарт нэвтрүүлээд, дараа нь гарах үр дүн нь ойлгомжтой болох байх аа.

- Стандартуудыг дагаж мөрдөх, түүний хэрэгжилтийг хянах тогтолцоо нь ямар байх вэ?

- Барилгын салбарт Еврокод, евро стандартуудыг нэвтрүүлээд эхлэхэд түүнийг дагаад хяналтын тогтолцоо, чанарын дэд бүтцийн асуудал аяндаа өөрөө нэвтэрч, шаардагдаж, зохицуулагдах болно.

- Евро стандартад шилжсэнээр өмнө нь баригдсан барилга байгууламжид тавигдах шаардлагад өөрчлөлт гарах уу?

- Еврокод, евро стандартуудыг нэвтрүүлсэн зүүн европын орнуудын (Чех, Польш улсад)  туршлагыг судалж, газар дээр нь үзлээ. Чанарын дэд бүтцийн асуудал хамт дагалддаг, орон сууцны эко шийдлүүдийг нэвтрүүлж байна. Олон жил болсон орон сууцны ашиглалтын хугацаа, эрчим хүч хэмнэсэн байдал зэргээс нь хамаарч, байрны үнэ тарифийн асуудлыг зохицуулан, шийдэж байна. Еврокод, евро стандартууд нэвтэрч байна гээд өмнө нь баригдсан барилга байгууламжийн хийц бүтээцийг бид өөрчилж чадахгүй, гагцхүү түүний ашиглалт, үйлчилгээ, эдэлгээний хугацаа зэрэгт тавигдах шаардлагууд нь өөрчлөгдөнө.