Судалгаатай шийдвэр гаргалт /Барилга, үл хөдлөх хөрөнгийн судалгааны тайлан 2016/
Монгол Улсад барилгын салбар үүсч хөгжсөний 90 жилийн ойн баярыг тохиолдуулан Монголд анх удаа “Барилга, үл хөдлөх хөрөнгийн судалгааны тайлан 2016” хэвлэлийг салбарын удирдах ажилтнууд, бизнес эрхлэгчид, хөрөнгө оруулагчдад зориулан гаргалаа.
Тайланд эдийн засаг, салбарын бодлого болон холбогдох тулгамдсан асуудал нэг бүрийг эдийн засагч, судлаач, мэргэжилтнүүд шинжлэн судалж, цаашдын төлөв байдлыг нийтлээд зогсохгүй шийдвэрлэх боломж, гаргалгааг нэг дор цогцлоогоод байна.
Монголын барилгын салбарын өнөөгийн нөхцөл байдал нэг үгээр “Хямарсан” гэж хэлэхэд онох болов уу. “Барилгын салбар нь эдийн засгийн өсөлт өндөр байгаа тохиолдолд төрийн дэмжлэггүй хурдацтай хөгждөг ч өөрөө эдийн засгийн өсөлтийн эх үүсвэр болж чаддаггүй. Хүн амын орлого буурч, гадаадын хөрөнгө оруулалт унаж, ажлын байруудыг олноор цомхотгож байгаа энэ үед түүнд хэчнээн зээл өгөөд ч нэмэргүй, эсрэгээрээ чанаргүй зээл болж хувирна. Улмаар эдийн засаг, банкнуудыг бүгдийг нь доош татах аюултай” /Эдийн засагч, доктор Ч.Хашчулуун/. Ийм нөхцөлийг даван туулахад шинжлэх ухаанчаар, ул суурьтай хандаж, асуудлын мөн чанарыг нарийвчлан судлах, гарцыг оновчтой тодорхойлох шаардлагатай юм.
Монголын барилгын салбар дахь өнөөгийн бодит байдлыг тоймловол,
Барилга, орон сууцны салбарын зээл санхүүжилтийн талаар явуулсан төр засгийн алдаатай бодлогын уршгаар орон сууцны үнийн хэлбэлзэл эрсдэлтэй түвшинд хүрч, дуусаагүй барилгад асар их хөрөнгийг түгжсэнээс банк санхүүгийн системийг эрсдэлд оруулан, хөрөнгө оруулалтын мөнгөн урсгалыг боомилсон. Энэ оны байдлаар нийслэлд борлуулагдаагүй 8200 айлын орон сууц байна. Тэдгээрийг дунджаар 88,0 сая төгрөг гэж тооцвол 765,5 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө барилгын салбарт түгжигджээ. Зөвхөн орон сууцны зах зээлийн өнгөц хэсгийг дурдахад л ийм байна.
Үүнээс гадна барилгын салбарт хамааралтай материал, хөрөнгө оруулалт, хууль эрх зүй, хүн ам, амьжиргааны түвшин, хотын газрын хүртээмж, тусгай зөвшөөрөл гээд олон олон асуудлууд дагаар яригдана. Тэр бүхэн нь бэрхшээлтэй. Одоогоор аж ахуйн нэгж, төрийн байгууллага, олон нийтэд оновчтой шийдвэр гаргах талаар хэн ч зөвлөгөө өгөөгүй, ул суурьтай гаргалгааг хаанаас ч гаргаагүй байна. Энэ нь нэг талаар судалгаа, шинжилгээний ажил их хэмжээний төсөв мөнгө шаарддагтай холбоотой. Иймд өрсөлдөөнт зах зээлд үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэх, төсөл хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай үндсэн суурь судалгааны эхлэл нь “Барилга, үл хөдлөх хөрөнгийн судалгааны тайлан 2016” байх болно.
Энэхүү тайлан нь 230 хуудастай бөгөөд “Барилга Эм Эн” ХХК-ийн төв байр болон номын худалдааны төвүүдээс авах боломжтой. Барилгын салбарт хүчин зүтгэгчид та бүхний “Судалгаатай шийдвэр гаргалт”-нд тус нэмэр болохуйц үнэ цэнэтэй санал, зөвлөмж, бодит мэдээлэл дутмаг орон зайг нөхөж чадна гэдэгт итгэж байна.
Тайланд эдийн засаг, салбарын бодлого болон холбогдох тулгамдсан асуудал нэг бүрийг эдийн засагч, судлаач, мэргэжилтнүүд шинжлэн судалж, цаашдын төлөв байдлыг нийтлээд зогсохгүй шийдвэрлэх боломж, гаргалгааг нэг дор цогцлоогоод байна.
Монголын барилгын салбарын өнөөгийн нөхцөл байдал нэг үгээр “Хямарсан” гэж хэлэхэд онох болов уу. “Барилгын салбар нь эдийн засгийн өсөлт өндөр байгаа тохиолдолд төрийн дэмжлэггүй хурдацтай хөгждөг ч өөрөө эдийн засгийн өсөлтийн эх үүсвэр болж чаддаггүй. Хүн амын орлого буурч, гадаадын хөрөнгө оруулалт унаж, ажлын байруудыг олноор цомхотгож байгаа энэ үед түүнд хэчнээн зээл өгөөд ч нэмэргүй, эсрэгээрээ чанаргүй зээл болж хувирна. Улмаар эдийн засаг, банкнуудыг бүгдийг нь доош татах аюултай” /Эдийн засагч, доктор Ч.Хашчулуун/. Ийм нөхцөлийг даван туулахад шинжлэх ухаанчаар, ул суурьтай хандаж, асуудлын мөн чанарыг нарийвчлан судлах, гарцыг оновчтой тодорхойлох шаардлагатай юм.
Монголын барилгын салбар дахь өнөөгийн бодит байдлыг тоймловол,
Барилга, орон сууцны салбарын зээл санхүүжилтийн талаар явуулсан төр засгийн алдаатай бодлогын уршгаар орон сууцны үнийн хэлбэлзэл эрсдэлтэй түвшинд хүрч, дуусаагүй барилгад асар их хөрөнгийг түгжсэнээс банк санхүүгийн системийг эрсдэлд оруулан, хөрөнгө оруулалтын мөнгөн урсгалыг боомилсон. Энэ оны байдлаар нийслэлд борлуулагдаагүй 8200 айлын орон сууц байна. Тэдгээрийг дунджаар 88,0 сая төгрөг гэж тооцвол 765,5 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө барилгын салбарт түгжигджээ. Зөвхөн орон сууцны зах зээлийн өнгөц хэсгийг дурдахад л ийм байна.
Үүнээс гадна барилгын салбарт хамааралтай материал, хөрөнгө оруулалт, хууль эрх зүй, хүн ам, амьжиргааны түвшин, хотын газрын хүртээмж, тусгай зөвшөөрөл гээд олон олон асуудлууд дагаар яригдана. Тэр бүхэн нь бэрхшээлтэй. Одоогоор аж ахуйн нэгж, төрийн байгууллага, олон нийтэд оновчтой шийдвэр гаргах талаар хэн ч зөвлөгөө өгөөгүй, ул суурьтай гаргалгааг хаанаас ч гаргаагүй байна. Энэ нь нэг талаар судалгаа, шинжилгээний ажил их хэмжээний төсөв мөнгө шаарддагтай холбоотой. Иймд өрсөлдөөнт зах зээлд үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэх, төсөл хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай үндсэн суурь судалгааны эхлэл нь “Барилга, үл хөдлөх хөрөнгийн судалгааны тайлан 2016” байх болно.
Энэхүү тайлан нь 230 хуудастай бөгөөд “Барилга Эм Эн” ХХК-ийн төв байр болон номын худалдааны төвүүдээс авах боломжтой. Барилгын салбарт хүчин зүтгэгчид та бүхний “Судалгаатай шийдвэр гаргалт”-нд тус нэмэр болохуйц үнэ цэнэтэй санал, зөвлөмж, бодит мэдээлэл дутмаг орон зайг нөхөж чадна гэдэгт итгэж байна.