“Барилга Эм Эн” ХХК-ийн Судалгааны алба нь урин дулааны улирал ирж буйтай холбоотойгоор Будагны зах зээлийн тойм судалгааг онцлон хүргэж байна. Мөн энэ дашрамд, бид барилгын салбарын бизнес эрхлэгч, удирдах түвшний ажилтнуудад зориулан “Барилга, үл хөдлөх хөрөнгийн судалгаа 2016” тайланг эрхлэн гаргасныг дуулгая. 

     Будгийг барилгын гадна болон дотор засал чимэглэлд түгээмэл ашигладаг. Жилээс жилд нэр төрөл нь нэмэгдэн, хэрэглэх технологи нь сайжирч, будагны зах зээл өргөжсөөр байна. Тухайлбал, будгийн найрлага дахь түүхий эд, чанараас өнгөний тогтворжилт ихээхэн шалтгаалдаг. Будаг найрлагандаа 8-16 төрлийн түүхий эдийг агуулдаг.

     Будгийг химийн зориулалттай хүнд үйлдвэрт хийдэг учир үйлдвэрлэл явуулахад хүндрэлтэй. Тийм ч учраас Монгол улсад сүүлийн 20 гаруй жилийн хугацаанд ажиллаж байсан болон шинээр байгуулагдсан будагны үйлдвэрүүд БНХАУ-ын хямдхан будагтай өрсөлдөж чадахгүй. хаалгаа барьж, импортын будаг дотоодын нийт хэрэглээг хангасаар байна.
 

    Барилгын будгийн зах зээлийн 2014 оны дүнгээс харахад, энэ салбарт Монгол Улсын хэмжээнд 4.9 тэрбум төгрөг эргэлдэж байна. Монгол Улс импортын будгийн зах зээлийн нийлүүлэлтээ 18 улсаас хангадаг ажээ. Үүнээс ОХУ, БНХАУ болон БНСУ-аас хамгийн их хувиар импортлож байна. 2014 оны гаалийн статистик мэдээнээс харахад будгийн импортын нийт мөнгөн дүнгийн 56 хувийг БНХАУ, 22 хувийг ОХУ, 17 хувийг БНСУ, үлдсэн 5 хувийг бусад орноос нийлүүлжээ.

    2015 оны урьдчилсан гүйцэтгэлээр нийт 2.6 сая литр будаг импортоор орж иржээ. Энэ нь өнгөрсөн оны мөн үеэс 58.7 мянган литрээр буюу 2.25 хувиар өссөн дүн юм. 

Зураг 1: Будгийн импорт, улсаар



     Будгийн импортын хэмжээг мөнгөн дүнгээр нь тухайн үеийн Монголбанкны валютын албан ханшаар тооцвол нийт импортын 36 хувийг БНХАУ, 35 хувийг ОХУ, 29 хувийг БНСУ-аас импортлон оруулж ирж буй мөнгөн дүн байна. 

Зураг 2 Барилгын будаг импортлогчдын төрөл



     Улаанбаатар хотын Зуун айл болон Гурвалжин захууд дээр 2016 оны 5-р сарын байдлаар дээрх БНХАУ, ОХУ болон БНСУ-аас импортлон оруулж ирсэн барилгын будаг зонхилон худалдаалагдаж байна.  

     Будгийн савлагааны хувьд импортлогч улсаас шалтгаалан 1л, 3л, 4л, 10л болон 18л-ийн савлагаатай байна. Зах зээл дээр худалдаалагдаж буй гол нэр төрлийн будагны хувьд савлагаа тус бүрээр дараах үнэтэй байна. Харин жижиглэнгээр буюу цөөн тоогоор худалдаалагдах үнэ нь бөөнийхөөс даруй 500-2500 төгрөгөөр илүү байгаа юм.

     Одоогоор зах зээл дээр худалдаалагдаж буй 1 литр будагны хамгийн бага үнэ 2300 төгрөг /БНХАУ/ байгаа бол хамгийн өндөр үнэ 9000 төгрөг /БНСУ/ байна. Нийлүүлж буй улс болон бүтээгдэхүүний чанараас шалтгаалсан үнийн зөрүү өндөр байна. 

Зураг 3 Будагны дундаж бөөний үнэ, савлагаагаар



     Дээр дурдсанчлан Улаанбаатар хотын барилгын материалын томоохон хоёр худалдааны төв дээр борлуулагдаж буй барилгын будагны үнэ нь экспортлогч улсаас шалтгаалан ихээхэн зөрүүтэй байгаа юм.

     Өөрөөр хэлбэл, БНХАУ-аас нийлүүлж буй 1 литр будагны үнэ БНСУ-аас нийлүүлж буй будагнаас 3 дахин, ОХУ-аас нийлүүлж буй будагнаас даруй 2 дахин бага үнэтэй байна. БНСУ-аас нийлүүлж буй будаг Зураг 4-т харуулсан зах зээлийн дундаж үнээс 25-80 хувиар өндөр үнэтэй байгаа бол, ОХУ-аас импортолж буй барилгын будаг 10 гаруй хувиар өндөр үнэтэй байна. 

Зураг 4 Барилгын будагны дундаж үнэ, импортлуулагч орон тус бүрээр




Та дэлгэрэнгүй мэдээлэл авахыг хүсвэл “Барилга үл хөдлөх хөрөнгийн судалгаа 2016” тайлангаас харах боломжтой.
 
“Барилга Эм Эн” ХХК, Судалгааны алба
www.sudalgaa.barilga.mn