“Ногоон хөгжил, ногоон барилга, байгаль орчинд ээлтэй барилгын технологи” сэдвийн дагуу энэ чиглэлээр тодорхой ажил хийж, шийдвэр гаргах түвшинд ажиллаж буй мэргэжилтнүүдтэй уулзаж ярилцлаа.

УИХ-ЫН ГИШҮҮН, НҮБ-ЫН БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ АССАМБЛЕЙН ЕРӨНХИЙЛӨГЧ, МОНГОЛЫН НОГООН БАРИЛГЫН ХҮРЭЭЛЭНГИЙН УДИРДАХ ЗӨВЛӨЛИЙН ГИШҮҮН  С.ОЮУН

-Засгийн газар ногоон барилгын асуудалд хангалттай анхаарал хандуулж чадаж байна уу?

Манай орны хүйтэн улирал урт. Гэтэл халаалтаа зөвхөн нүүрсээр шийддэг учраас Ногоон хөгжлийн бодлогын баримт бичигт одоогийн барилгын дулаан алдагдлыг 2020 онд 30 хувь, 2030 онд 40 хувь багасгах ерөнхий зорилгыг тусгасан. Үүнийг хэрэгжүүлэхийн тулд нэгдүгээрт, ногоон барилгыг түлхүү барих хэрэгтэй. Ногоон барилга нь дулаан алдагдал хамгийн багатай, дотор нь амьдардаг хүмүүсийн эрүүл ахуй, ая тухтай амьдрах боломжийг дээд зэргээр хангасан, бүх төрлийн нөөцийг зөв, ухаалгаар ашигласан байдаг. Хоёрдугаарт, одоо байгаа хуучин барилгуудыг нэмж дулаалах замаар дулаан алдагдлыг бууруулах юм. Энэ талаар Нийслэл хот тодорхой ажил санаачлан хийж эхэлж байгаад талархалтай хандаж байна.
Ногоон барилгыг бүх талаас нь дэмжих арга хэмжээ авч эхлээгүй ч, холбогдох тодорхой хэдэн чиглэлийг хөгжүүлэхэд анхаарч ажиллаж байна. Ногоон барилгыг бүхэлд нь хөгжүүлэхийн тулд нэн түрүүнд ногоон барилгын үнэлгээний системийг гаргах ёстой. Энэ үнэлгээний анхны төслийг “Монголын Ногоон барилгын хүрээлэн”-гээс боловсруулж, цаашид сайжруулан албажуулах шатандаа байгаа. Үүний дараа л цаашид авах арга хэмжээнүүд хийгдэх ёстой. Одоогоор энэ чиглэлийн салшгүй хэсэг болсон сэргээгдэх эрчим хүчийг дэмжих бодлогыг хэрэгжүүлж эхэлсэн нь ахицтай яваа. Тухайлбал, Эрчим хүчний хэмнэлтийн хуулинд, барилгын дулаан алдагдлыг бууруулах, түүнийг хэрхэн хэмжих, аудитор хийх талаар дурдсан байгаа. Үүнтэй холбоотой хэд хэдэн журам гаргахаар Эрчим хүчний зохицуулах хороонд  шинээр байгуулагдсан нэгж ажиллаж байгаа нь сайшаалтай. Мөн Засгийн газрын 303 дугаар тогтоолд “Бохирын тоног төхөөрөмжийг ашгийн татвараас чөлөөлнө” гэсэн зүйл заалт орсон. Манай “Ультрасоник”, “Азийн зөн” зэрэг үндэсний компаниуд Америк, Германы бага оврын  биологийн цэвэрлэх байгууламжуудыг оруулж ирж байгаа нь Ногоон барилгын нэг гол элемент болохоос гадна ус, хөрсний бохирдлыг бууруулахад чухал хувь нэмэр болно гэдэгт итгэж байна.

-Таны үзэж буйгаар ногоон барилгыг хувийн компаниуд хэрхэн дэмжин ажиллаж байна вэ?

Ногоон барилгын чиглэлээр хийгдэж буй хэд хэдэн сайн жишээг дурдаж болно. Тухайлбал, 2013 онд Япон улстай байгуулсан “JCM” хэмээх хүлэмжийн хийг бууруулах кредит тооцох механизмын гэрээнд нүүрстөрөгчийг бууруулсан аливаа хөрөнгө оруулалтад Японы Засгийн газраас 50 хүртэлх хувийн нөхөн санхүүжилтийг олгохоор заасан. “Анун”  компани Яармаг, Бор Нуурын сургуулийн нам даралтын зуухыг эрчим хүчинд хэмнэлттэй зуухаар сольсноор нөхөн урамшуулал авах эрхтэй болсон жишээтэй. Үүний тулд эхлээд зураг төслөө гарган, хүлэмжийн хийг бууруулсан хувь хэмжээг тооцож, түүнийгээ баталгаажуулах ёстой. Мөн “Салхит” цахилгаан станц нь хүлэмжийн хийг бууруулсан хэмжээнийхээ тодорхой хувийн санхүүгийн дэмжлэг авах гэрээг байгуулсан нь уур амьсгалын сөрөг өөрчлөлтийг бууруулах санхүүжилтээс хүртэж болох хэлбэрүүдийн нэг хувилбар юм. 

НИЙСЛЭЛИЙН ЗАСАГ ДАРГЫН ЭКОЛОГИ, НОГООН ХӨГЖЛИЙН АСУУДАЛ ХАРИУЦСАН ОРЛОГЧ Т.БАТ-ЭРДЭНЭ

-Нийслэл хотод ногоон хөгжлийн төлөө хэрэгжүүлж буй ажил болон төлөвлөсөн төсөл, хөтөлбөрүүдийн талаар?

Нийслэлд одоогийн байдлаар гэрийн зуухны мэдээллийн санг бий болгох, сайжруулсан түлш болон зуухны ерөнхий шаардлага, агаарын чанарын ухаалаг хяналтын систем, мэргэжлийн тоног төхөөрөмжийг нэвтрүүлэх, хяналтын чиглэлээр холбогдох албан тушаалтнуудын мэргэжил дээшлүүлэх, агаарын хорт утааг хэмжих лаборатори байгуулах зэрэг ажлууд хийгдсэн. Цаашлаад нийтийн эзэмшлийн ногоон байгууламжийн хэмжээг 63,6 га-аар нэмэгдүүлж 376,07 га болсон. Орон сууцны нийтийн эзэмшлийн зарим талбайг ногоон байгууламж бүхий тохижилттой болгосон. Одоогоор Жайкагийн төсөл, Дэлхийн банкны Цэвэр агаар төслийг хэрэгжүүлж байна. Нарангийн энгэр, Цагаан давааны хогийн төвлөрсөн цэгт “Эко парк” байгуулах ажлын ерөнхий төлөвлөгөөг Нийслэлийн Зураг төслийн хүрээлэнгээс боловсруулж байгаа.
Мөн Улаанбаатар хотын ногоон хөгжлийн стратеги төлөвлөгөөг батлан гаргахаар ажиллаж байна. Энэ ажлын хүрээнд  2015 оны 9 сарын 21, 22-нд Улаанбаатар хотноо Зүүн Хойд Азийн хотын дарга нарын форумыг зохион байгуулж, бусад улс орнуудын туршлагатай танилцан, санал солилцож, амжилттай зохион байгууллаа.
Эрчим хүчний хэмнэлттэй загвар, бүтэн дулаалгыг нэвтрүүлэх, хотын өнгө үзэмжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор Барилгын дулаалгын төслийг эхлүүлсэн. Мөн НИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн 2013 оны тогтоолоор батлагдсан Ахмадын орон сууц хөтөлбөр хэрэгжүүлж эхэлсэн. Энэ мэтчилэн хэд хэдэн ажлыг төлөвлөгөөний дагуу хийж байна.

БОНХАЖЯ-НЫ НОГООН ХӨГЖИЛ, СТРАГТЕГИ ТӨЛӨВЛӨЛТИЙН ГАЗРЫН ЦЭВЭР ТЕХНОЛОГИ ХЭЛТСИЙН ДАРГА Г.НЯМДАВАА
 
-Монгол Улсын ногоон хөгжлийн бодлогын тухайд ямар ажлуудыг хэрэгжүүлж байна вэ?
 
Эхний ээлжинд эрхзүйн орчныг шинэчлэх, зөвхөн манай яам төдийгүй бүхий л салбар хоорондын ажлыг ногоон хөгжлийн бодлоготой уялдуулах ажил хийгдэж байна. УИХ-ын 2014 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн “Ногоон хөгжлийн бодлого батлах тухай” 43 дугаар тогтоолоор улс орон маань шинэ бодлоготой болсон. Түүнээс хойш олон улсын төсөл, хөтөлбөрүүдийн хүрээнд хамтран ажиллаж, олон удаагийн сургалт, сурталчилгааг явуулж, мэргэжилтнүүдээ бэлтгэж байна. Тухайлбал, Ногоон эдийн засгийн төлөөх түншлэл-PAGE, Япон улсын Нүүрс төрөгч багатай хөгжлийн түншлэл, Даян дэлхийн ногоон өсөлтийн хүрээлэн GGGI зэрэг байгууллагуудтай хамтран ажиллаж байна. Эхлүүлсэн зарим ажлаас дурдвал, ногоон худалдан авалт, сургууль, цэцэрлэгийн ногоон барилгын зураг төсөл бэлтгэх, ногоон эдийн засгийн бодлогын дүн шинжилгээ хийж, тайлан боловсруулах, ногоон эдийн засгийн боловсрол олгох ажлыг эхлүүлсэн. Түүнчлэн Архангай, Ховд, Булган, Хэнтий, Өвөрхангай гэсэн 5 аймгийг ногоон хөгжлийн загвар болгох хөтөлбөр, төлөвлөгөөгөө боловсруулах, ажилтнуудыг нь сургах зэрэгт бодит туслалцаа үзүүлэж байна.

-Цаашид ногоон барилгын чиглэлээр хэрэгжүүлэх ажлын тухайд?

Ногоон хөгжлийн бодлогыг хэрэгжүүлэх хамгийн гол салбарын нэг нь барилгын салбар юм. Барилга бол хүн оршин амьдрах үндсэн орчин. Энд хүн амын эрүүл мэндэд халгүй, материалын хэмнэлттэй, дулаан алдагдал багатай, сэргээгдэх эрчим хүчээр өөрийн цахилгаан, дулааныг хангадаг, хүрээлэн буй нөхцөл нь мод, сөөг, ойн төгөл, зүлэг ногоо, хүн амынхаа ажиллах, амрах таатай нөхцлийг бүрдүүлсэн, хог болон бусад хаягдал бага, түүнийг дахин боловсруулан ашиглах боломжтой гэх мэт шаардлагыг хангасан байх ёстой. Наад зах нь дээвэр дээрх борооны усаа хуримтлуулж, ашиглахаас эхэлнэ. Мэдээж үүнд шинэ барилга барих зураг төсөл, төлөвлөгөө гаргахаас гадна хуучин барилгуудаа шинэчлэн засварлах ажлууд ч хамаарна. Иймд эхний ээлжинд хүн ам, хүүхэд олноороо байдаг сургууль, цэцэрлэгийн ногоон барилгын загвар, зургуудыг боловсрууллаа. Нэн түрүүнд ногоон барилгын стандарт, шаардлагуудыг боловсруулах нь чухал. Цаашдаа бүх шатанд хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулна.
 
-Төрийн бодлого тодорхойлогчид, барилгын компаниуд, энгийн иргэд тус бүр юун дээр анхаарах ёстой вэ?

Төрийн бодлого тодорхойлогчид, салбарын яамдын бодлого хариуцсан хүмүүст хэд хэдэн удаа сургалт зохион байгууллаа. Харин ийм сургалтыг барилгын компаниудын удирдлага, инженер техникийн ажилтнуудад салбарын яам нь зохион байгуулахаар төлөвлөсөн. Хамтран зохион байгуулахад манай яамнаас идэвхтэй оролцоно. Ер нь үйлдвэрлэл дээр гардан зохион байгуулдаг хүмүүс зураг төсвөө гаргахаас эхлээд барилгын материалаа сонгож захиалах, барилгын бүхий л шатанд ногоон барилгын шаардлагыг онцгойлон анхаарч ажиллавал амьдралд бодитоор хэрэгжих боломж бүрдэнэ.
Ногоон хөгжил, ногоон барилга гэдгийн гол учир утга нь хуучин амьдралын хэв маягаа өөрчлөхөд оршино. Хоол унд, усны хэрэглээний хэмнэлт гаргахаас эхлээд хүний хөгжлийн ирээдүйгээ харсан чухал, нэн тулгамдсан асуудал гэдгийг бүх хүн ойлгож, өдөр тутмын амьдралд хэвшүүлэх, хамгийн энгийн жишээнээс л эхлүүлэх хэрэгтэй юм шүү дээ. Шүдээ угаахдаа крантаа нээгээд угааж дуустал хаахгүй бол 9 литр хүртэл ус гоождог. Гэтэл 200 грамм багтаамжтай шилэн аягатай усаар угааж болдог. Үүнээс эхлээд цахилгаан, дулаан, хоол ундны алдагдал, илүү зарцуулалтыг багасгах асар их боломж амьдралд бий. Тэр бүхнийг бүтээж хийхэд зарцуулагдах нүүрс, түлш эд баялгийг хэмнэхээс гадна эдийн засгийн хувьд ч үр ашигтай. Энэ бүхнээс үзэхэд ногоон хөгжил гэдэг нь ногоон мод тарих, цэцэрлэгжүүлэх гэдэг энгийн ойлголтоос илүү өргөн хүрээтэй, олон талт чухал асуудал болсныг иргэд маань ойлгох байх аа.