Сүүлийн үед өндөр хөгжилтэй орнуудад үнэ өртөг ихтэй, олон зуун км бохирын шугам хоолойг ашиглан, хэрэглэхэд төвөгтэй, доголдол гарсан нөхцөлд бүхэлд нь сольж шинэчлэх хэрэгтэй болдог зардал ихээхэн шаарддаг, нүсэр төвлөрсөн төв цэвэрлэх байгууламжаас татгалзах болсон. Түүний оронд инженерийн шугам хоолой, холболт шаарддаггүй, хямд төсөр, бага оврын, бохирыг шууд цэвэршүүлж байгальд шингээдэг төвлөрсөн бус системийг нэвтрүүлж байна.

     Манай улсад ч мөн амины орон сууц, жижиг сууцанд зориулсан бага оврын цэвэрлэх байгууламжийн ач холбогдлыг ойлгож, хэрэглээнд нэвтрүүлэх нь эрс нэмэгдсэн. Хямд төсөр, авсаархан, хэрэглэхэд хялбар гээд олон давуу талтай бөгөөд манай улсад нэвтрүүлж буй, ахуйн бохир усыг цэвэршүүлэх жижиг байгууламжийг танилцуулъя.

     Энэхүү “Вортекс систем” нь 98.9% хүртэл цэвэршүүлэх ба зарим гол үзүүлэлтээрээ Монгол Улсын "Хүрээлэн буй орчинд нийлүүлэх цэвэршүүлсэн бохир ус. Ерөнхий шаардлага" MNS4943:2011 стандартын хэмжээнээс даруй З-15 дахин илүү цэвэршүүлдэг.



     Тухайлбал, цэвэршүүлсэн усан дахь аммонийн агууламж нь дээрх стандартын шаардлагаас 15 дахин бага байна. Уг байгууламжуудыг Англи, Франц, Ирланд, Польш зэрэг Европын орнуудад өргөнөөр ашиглаж байгаа, үйлдвэрлэгч нь дэлхийн бусад оронд ч нийлүүлдэг.

     Вортекс нь сургууль, цэцэрлэг, рашаан сувилал, амралтын газар, уул уурхай болон жуулчны бааз, зуслангийн байшин, хаус, цаашилбал хотхон, аймаг, сум, нийслэл хотын гэр хороолол, дүүрэг зэрэг төвийн шугамаас алслагдсан барилга байгууламж, суурин газрын бохир усыг анаэробик орчинд цэвэрлэх бага оврын, биологийн цэвэрлэх байгууламж юм. Мөн лагийн гарц багатай, лагийг дотроо автоматаар дахин цэвэрлэдэг. Ингэж дахин боловсруулдаг систем дэлхийд одоогоор байхгүй болно.

     Энэ нь маш энгийн хийцтэй технологийн шийдэл бөгөөд горим нь хялбар, химийн бодис, бактерийн нэмэлт тэжээл шаардахгүй, хөдөлдөг, зэврэх эд ангигүйгээс найдвартай ажилладаг, ашиглалтын зардал, цахилгааны зарцуулалт туйлын бага тул хямд төсөр, эдийн засгийн өндөр үр ашигтай технологи болно.

     Цэвэршүүлсэн усаа хөрсөнд, эсвэл жалга шуудуунд хийж шингээх, гол усны эх үүсвэрт шууд цутгах зэргээр газар дээр нь байгалийн эргэлтэд оруулах тул Вортекс нь дэвшилтэт, нөөц баялгийн хэмнэлттэй, эко байгууламж юм.



     Байгууламжийг суурилуулснаар энэ нь ил харагдах нүсэр зай эзлэхгүйн зэрэгцээ орчин тойрны тохижилт, өнгө үзэмжид нөлөөлөхгүй. Шаардлагатай бол газар шорооны ажил хийлгүй ил суурилуулж, төсөв мөнгө хэмнэх боломжтой. Үүнийг нэг буюу хэд хэдэн өрхийн дунд суурилуулж болно.

     Нэг өрхөд суурилуулахын давуу тал нь хаягдал бохир усыг илүү сайн цэвэршүүлэхээс гадна өрх бүр дор дороо бохирын байгууламжаа хариуцан ажиллуулж, ариг гамтай ашигладгийг олон улсын туршлага харуулдаг.

     Вортекс нь Монголын зах зээлд байгаа бусад байгууламжаас хямд, найдвартай сайн цэвэршүүлдэг зэрэг үзүүлэлтээрээ онцлог технологи юм. Одоогоор Архангай аймаг болон Тэрэлжид аялал жуулчлалын бааз, нийслэл хотын орчим Найрамдал, Гацуурт, Толгойт зэрэг газруудад өрхийн зориулалтаар суурилуулан ашиглаж байна.
 

• Хаягдал бохир усыг ийнхүү 98.9% хүртэл цэвэршүүлдэг технологи манай улсад одоогоор байхгүй бөгөөд Вортексийг ашигласнаар байгаль орчин хамгаалах, байгалийн нөөцийг үр ашигтай зарцуулахад дэвшил гарах болно.
• Цаашилбал Монгол Улсын Засгийн Газраас хэрэгжүүлж буй Усны хөтөлбөр, Гэр Хорооллыг Хөгжүүлэх Хөтөлбөр, Ногоон Хөгжлийн хөтөлбөр зэрэг олон арга хэмжээний хэрэгжилтийг хангахад чухал үүрэгтэй.
• Мөн “Төвлөрсөн бус цэвэрлэх байгууламж нутагшуулах тухай” Нийслэлийн Засаг даргын А/544 захирамжийг шууд хэрэгжүүлэхэд онцгой ач холбогдолтой.
 (Хавсралт 2)
• Вортекс нь цэвэршүүлсэн усаа хоёрдогч хэрэглээнд ашиглах, хөрсөнд шингээх, эсвэл усны эх үүсвэрт шууд цутгаж, газар дээр нь байгалийн эргэлтэд оруулдаг тул хөрс, байгаль экологийн хувьд эмзэг, усны нөөцөөр нэн гачигдалтай оронд онцгой ач холбогдолтой.
• Төвлөрсөн систем нь нэг дор их хэмжээний, байгалийн шингээх даацаас хэтэрсэн бүрэн цэвэрлээгүй ус хаядаг бол Вортексийг ашиглан төвлөрсөн бус зарчимд шилжсэнээр хаягдал бохир усыг эх үүсвэр дээр нь бага хэмжээгээр тарааж, байгалийн эргэлтэд оруулдаг тул байгалийн даацыг хэтрүүлдэггүй, байгальд ээлтэй эко шийдэл юм.
• Вортексийг манай улсад хэрэглэснээр аймаг, орон нутагт бохир ус цэвэрлэх төвлөрсөн байгууламж, хэдэн зуун км шугам хоолой татах гэх мэт нүсэр, үнэ өртөг ихтэй, ашиглалтын зардал өндөр, нэг цэгт байгаль орчны даацаас хэтэрсэн бохирдол үүсгэдэг дэд бүтэц барихын оронд бохирыг эх үүсвэр дээр нь байгальд ээлтэйгээр шууд цэвэрлэж, цаг хугацаа, хөрөнгө мөнгө хэмнэх ач холбогдолтой.
• Бага оврын байгууламжид аливаа гэмтэл, доголдол гарвал төвлөрсөн системийн адил олон мянган иргэдийн тав тух алдагдуулахгүй, их хэмжээний бохир хальж гадагшлахгүй зэрэг давуу талтай.
• Мөн төвлөрсөн томоохон систем нэгэнт хуучирч, элэгдэж, доголдсон үед засварлах, эсвэл бүр мөсөн солиход асар их үнэ өртөг, зардал хэрэгтэй болж төв, орон нутгийн төсөвт дарамт учирдаг бол бага оврын Вортексийг ашигласнаар ашиглалт, засвар үйлчилгээ, худалдан авалтын бүх зардал иргэд, аж ахуйн нэгжийн хариуцлагад шилжиж улс, орон нутгийг төсөв хэмнэгдэнэ.
• Зарим хөгжингүй улс оронд байгаль орчныг үлэмж бохирдуулдаг септик танкийг хориглож, Вортекс, Фалкон шиг бага оврын цэвэрлэх байгууламжийг өргөнөөр ашиглаж байна. Гэтэл манай оронд септик танк голдуу ашигладгаас энд тэнд зөвшөөрөлгүй бохир ус хаяж хөрс, гүний усыг дахин ашиглахын аргагүй болгож байгаа. Иймд Вортекс ашигласнаар дээрх асуудлыг бүр мөсөн эерэгээр шийдэх боломж бүрдэж байна.

     Манай оронд ч өндөр хөгжилтэй орнуудын жишгээр бага оврын цэвэрлэх байгууламжийн хэрэглээ буюу цэвэр технологийг дэмжсэн хууль эрх зүйн орчин бий болгоход Вортекс, түүний туршилт нь чухал үндэслэл болж, хувь нэмэр оруулах юм. Газар өмчлөлийг идэвхтэй явуулж, хувьчилж байгаа өнөө үед иргэд заавал төвлөрсөн дэд бүтэц, шугам сүлжээнд холбогдох шаардлагагүйгээр хүссэн газраа байшин барих боломжтой болно. Аж ахуйн нэгжүүд ч өөрийн гэсэн бие даасан бага оврын цэвэрлэх байгууламжтай болсноор заавал Улаанбаатар хотод байрлах шаардлагагүй болж, хүн амын хэт төвлөрлийг ч сааруулахад хувь нэмэр оруулна.

“Мон Казе” ХХК 2015 
И-мэйл: monkaze.barilga.mn