Сурагчийн хоёр дахь гэр
Ховд аймгийн Булган сумын 2-р сургуулийн дотуур байрны сурагч н.Эрдэнэ,
Бид сурч мэдэхийн тулд хичээж яваа шинэ зууны эзэд. Бидний амьдрах орчин болсон дотуур байр минь дулаахан, цэвэрхэн яг л гэртээ байдаг шиг бүх л зүйл байгаасай гэж хүсдэг. Маш гоё том ор манай өрөөнд байна. Эгч бид хоёр ном уншин, цонхны дэргэд сууна. Гадаа хүүхдийн тоглоомын талбай дээр тоглоно. Манай дотуур байр маш гоёор төсөөлөгдөж байна. Би дотуур байрандаа хайртай. Энэ бол миний дотуур байр. Мөрөөдөл минь хэзээ нэгэн өдөр биелэх болно.
Сурагчдын хувьд хаана амьдарч байгаагаас шалтгаалан хичээлийн жил өөр өөрөөр өрнөнө. Энэ жилийн хувьд Монгол Улсын хэмжээнд 33 мянга гаруй хүүхэд сургуулийн дотуур байранд амьдарч байгаа. Эдгээр хүүхдүүдийн хувьд амьдрал ид буцалдаг гэх үү дээ. Нөгөө талд сум, баг дээр хүүхдүүд өрх толгойлон амьдрах, “Тавиул хүүхэд” буюу айлд амьдрах хүүхдүүд цөөнгүй. Монгол Улсын хэмжээнд нийт 554 сургуулийн дотуур байр байдгаас Улаанбаатар хотод зургаа нь байдаг. Үүнээс ашиглалтын шаардлага хангахгүй барилга 97, нураагаад байгаа нь 23 байгаа юм.
Дотуур байранд амьдарч буй хүүхэд жилийн 9 сарыг эцэг эхээсээ хол буюу дотуур байранд өнгөрөөдөг. Энэ хугацаанд ая тухтай амьдарч, сурч, хөгжих бололцоо хэр байдаг билээ?
Энд дийлэнх сургуулийн дотуур байрны барилга 1950,60-аад онд баригдсан гэдгийг дурьдах нь зүйтэй болов уу. Иймд ялангуяа орон нутгийн дотуур байрны хүүхдүүд чөлөөт цагаа өнгөрүүлэх орчин нөхцөл дутмаг, хүүхэд хөгжүүлэх өрөө байхгүй, дотуур байрны засвар үйлчилгээ, тохижилт, хүүхдийн эрхийн асуудал хүнд байдалд байна. Гол учир нь дотуур байранд засвар үйлчилгээ хийсэн ч, нэмж тохижуулах, өргөтгөх хөрөнгө мөнгө шийдэгдэхгүй байна. Сургуулийн удирдлагуудын зүгээс улсаас дэмжлэг тусламж харахын оронд эцэг, эхээс тусламж аваад ядаж өрөөг нь тохижуулъя гэхээр “Хүүхэд дотуур байранд үнэ төлбөргүй амьдарна” гэсэн заалт хаалт болдог.
Шинээр болон буулган шинэчилж барих дотуур байрны тоог харвал:
Энэхүү 2013 онд БШУЯ-наас гаргасан хамгийн сүүлийн судалгаанд дахин 120 сургуулийн дотуур байр хэрэгцээтэй гэсэн байна. Энэ 120 барилгыг барина гэдэг төсөв мөнгөний хувьд асар хүндрэлтэй. Харин байгаа дотуур байрны барилгаа өөдөн татах,
Энд дийлэнх сургуулийн дотуур байрны барилга 1950,60-аад онд баригдсан гэдгийг дурьдах нь зүйтэй болов уу. Иймд ялангуяа орон нутгийн дотуур байрны хүүхдүүд чөлөөт цагаа өнгөрүүлэх орчин нөхцөл дутмаг, хүүхэд хөгжүүлэх өрөө байхгүй, дотуур байрны засвар үйлчилгээ, тохижилт, хүүхдийн эрхийн асуудал хүнд байдалд байна. Гол учир нь дотуур байранд засвар үйлчилгээ хийсэн ч, нэмж тохижуулах, өргөтгөх хөрөнгө мөнгө шийдэгдэхгүй байна. Сургуулийн удирдлагуудын зүгээс улсаас дэмжлэг тусламж харахын оронд эцэг, эхээс тусламж аваад ядаж өрөөг нь тохижуулъя гэхээр “Хүүхэд дотуур байранд үнэ төлбөргүй амьдарна” гэсэн заалт хаалт болдог.
Шинээр болон буулган шинэчилж барих дотуур байрны тоог харвал:
Энэхүү 2013 онд БШУЯ-наас гаргасан хамгийн сүүлийн судалгаанд дахин 120 сургуулийн дотуур байр хэрэгцээтэй гэсэн байна. Энэ 120 барилгыг барина гэдэг төсөв мөнгөний хувьд асар хүндрэлтэй. Харин байгаа дотуур байрны барилгаа өөдөн татах,
- Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн амьдарч, суралцах орчин нөхцлийг бүрдүүлэх,
- Дотуур байрны барилга, байгууламжийн стандартыг шинэчилэн баталж, мөрдүүлэх,
- Сумдын дотуур байрыг инженерийн шугам сүлжээнд холбох, халаалтын ситемийг шинэчлэх, хэрэглээний ус, халуун устай болгох асуудлыг бодлогоор хэрэгжүүлэх,
- Тогооч нарын ажлын байранд мэргэжлийн байгууллагаар үнэлгээ хийлгэж, ажиллах нөхцөлийг сайжруулах,
- Интернэтэд холбох, тавилга, тоног төхөөрөмжөөр бүрэн хангах шаардлага тулгараад байна.
