Гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн ажлын явцтай танилцлаа
Нийслэл хотод хэрэгжүүлж буй гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн явц, хэрэгжилттэй танилцахаар албаны хүмүүс ажилласан юм. Төслийн хүрээнд баригдаж буй Дамбадаржаагийн халаалтын зуух, бохирын шугам, Сэлбэ дэд төв дэх түр суурьшуулах үйлчилгээтэй 50 айлын орон сууц, “Ахмадын орон сууц 2” хөтөлбөрийн 2-р ээлж, “Хангай” хотхон болон 3-р дунд сургуулийн барилгын ажлын нөхцөл байдалтай танилцлаа.
Нийслэлийн засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Э.Бат-Үүл болон албаны бусад хүмүүс энэ үеэр төсөл хэрэгжүүлэгч компаниудын төлөөлөлтэй уулзаж, тэдний санал хүсэлтийг сонсохын зэрэгцээ төслийг цаг хугацаанд нь чанартай гүйцэтгэхийг сануулж байлаа.
Сүхбаатар дүүргийн 15-р хороо, Дамбадаржаа дахь төслийг хэрэгжүүлж буй төслийн орон сууцны барилгуудыг дулаанаар хангах зорилгоор дунд оврын дулааны станц байгуулж байгаа. Станц энэ оны 11-р сард ашиглалтанд орсноор ойрын 13 га газар буюу төлөвлөсөн 2100 айлын орон сууц, албан газар, сургууль, цэцэрлэгийг хэрэгцээний халуун ус, дулаанаар хангах, бохирыг шууд төв цэвэрлэх байгууламж руу дамжуулах бүрэн боломжтой аж. Өнөөдрийн байдлаар тус талбайд Ф-400мм-ийн голчтой 260м шугам, худгийн материал, ф-500 мм-ийн голчтой 560м шугам худгийн материалын таталт хийжээ. Харин тухайн трассын дагуу оршин суудаг айлын хашаа байшин чөлөөлөлтийн асуудал хүндрэлтэй байгааг төслийг хэрэгжүүлж буй “Цэлмэг Ази”, туслан гүйцэтгэгч “Сан” компанийн удирдлагууд мэдэгдсэн юм. Ажлын явц 50 хувьтай байгаа бөгөөд төслийг хугацаанаас нь өмнө 11-р сард багтаан ашиглалтанд оруулахаар ажиллаж байгаа аж. Тус станцын ойр орчмын айлын газрыг чөлөөлсөн байгаа. Харин нийт 20 орчим айлын газар чөлөөлөлт асуудал үлджээ.
Албаны хүмүүс гэр хорооллын дахин төлөвлөлтөнд хамрагдсан айл өрхийг түр суурьшуулах зориулалттай 50 айлын орон сууцны ажлын явцтай үргэлжлүүлэн танилцлаа. 2100 айлыг орон сууцаар хангах уг төсөл 2018 онд дуусгавар болно.
Төслийг хэрэгжүүлэгч компанийн зүгээс дахин төлөвлөлтөнд хамрагдаж буй айл өрхийн газрын ам метрийг нь 150 мянган төгрөг, дээр нь байгаа үл хөдлөх хөрөнгийг мөн зохих хэмжээгээр нь үнэлж, тохиролцож байгаа талаараа мэдэгдсэн юм. Дээрээ үл хөдлөх хөрөнгөтэй, 0.07 га газарт ойролцоогоор 2 өрөө байр нэг ширхэг, 1 өрөө байр хоёр ширхэг оногдох аж. Төслийн эхний ээлж болох 70 айлын орон сууцны 5 давхар хоёр блок барилгын ажил явагдаж байгаа аж.
Мөн “Ахмадын орон сууц 2” хөтөлбөрийн хүрээнд баригдаж буй 156 айлын орон сууцны барилгын ажлын явцтай танилцлаа. Төслийг хэрэгжүүлэгч “Баярсконтракшн” нь салбартаа 25 жил үйл ажиллагаа явуулж буй туршлагатай, барилгын хэд хэдэн туслах материалыг дотооддоо үйлдвэрлэж байгаа компани аж.
“Баярсконтракшн” ХХК-ийн захирал Н.Баянсайхан:
Бид өөрсдийн хүчээр дотооддоо үйлдвэрлэсэн барилгын туслах материалуудыг ашиглаж байгаа учраас чанартай, удаан эдэлгээтэй, бат бөх орон сууцыг ахмадууддаа хүлээлгэн өгөхөөр ажиллаж байна. Тус талбайд амьдарч байсан 20 гаруй айлыг нүүлгэж, 2014 оны 7-р сард барилгын ажлыг эхлүүлсэн ба төлөвлөсний дагуу 2015 оны 10-р сард ашиглалтанд оруулна.
Төслийг хэрэгжүүлэхэд хамгийн хүндрэлтэй байсан зүйл нь гэр хорооллын газар чөлөөлөлт байсан. Компани санаачилгыг гартаа авч, удаашралтай байсан хэсгүүдийн газар чөлөөлөлтийг амжилттай гүйцэтгэж, нүүлгэлт, буулгалт, түрээслэх ажлуудыг хийсэн. Харин одоо тэрхүү чөлөөлсөн айлуудаа шинэ, тав тухтай тохилог орон сууцандаа оруулахад бараг бэлэн боллоо.
Хөрсний шинжилгээний дүгнэлтээр гаргасан хөрсний усанд нь тохирсон төлөвлөлтийг гаргах зэргээс шалтгаалан цаг их алдсан. Гэсэн ч алдсан цаг хугацааг нөхөхийн тулд шаргуу ажиллаж, хугацаанд нь ашиглалтанд оруулах боломжтой болголоо.
“Ахмадын орон сууц 2” төслийн ажилтай танилцах үеэрээ Нийслэлийн засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Э.Бат-Үүл уг орон сууцыг нэн хэрэгтэй, зорилтот ахмадуудад нь хүргэх ёстойг онцолж байсан. Энэ хөтөлбөрт жирийн нэг боломжийн амьдралтай байгаа иргэд гэхээсээ илүү, гудамжинд гарах шахсан, орон гэргүй ахмадуудыг нэн түрүүнд хамруулах шаардлагатай гэдгийг тэрээр мэдэгдсэн юм.
Мөн гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн төслийн хүрээнд Сүхбаатар дүүргийн 9, 10-р хороонд баригдаж буй “Хангай” хотхоны барилгын ажлын явцтай албаны хүмүүс танилцлаа. Энэ хэсгийн 50 га газарт өмнө нь 800 орчим айл амьдардаг байсан бол дахин төлөвлөлтийн төслийн хэрэгжсэнээр 10,000 өрх болон нэмэгдэх аж. Ингэснээр хэт төвлөрөл нь эргээд сөрөг үр дагавар авчирч магадгүй гэсэн хотын даргын болгоомжлолд төслийг хариуцсан мэргэжилтнүүд хариулт өгсөн юм. Тэдний мэдэгдэж буйгаар орон сууцны хороолол дунд авто зам, цэцэрлэг, сургууль, үйлчилгээний төвийг хангалттай төлөвлөсөн учраас хэт ачаалал өгөх боломжгүй гэлээ.
Цэцэрлэг, сургуулийг дэргэд нь төлөвлөсөн нь орон сууц сонирхогчдын тоонд ч мөн нөлөөлж байгаа аж. Эдгээрийг нэг дор цогцоор нь шийдсэнээр оршин суугчдын аюулгүй байдал, тав тухыг бүрдүүлэх гол хүчин зүйл болж байгааг төсөл хэрэгжүүлэгчид онцолсон юм.
Нийслэлийн засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Э.Бат-Үүл:
23,7 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт төсөвлөж, ахмадын 396 айлын орон сууцыг барьж байна. Энд нэг зүйлийг тодруулмаар байна. Нийслэл бол ахмадын орон сууцыг захиалан бариулж байгаа, харин тэнд хэн амьдрахыг дүүргүүд шийдэж байгаа. Энэ тал дээр иргэд ташаа ойлголттой байгаагаас андуурч ирэх тохиолдол цөөнгүй гарлаа. Зайлшгүй шаардлагатай, үнэхээр орон гэргүй, айл хэсүүчлэн амьдарч буй ахмад иргэдийг энэ хөтөлбөрт хамгийн түрүүнд хамруулна. Эхний ээлжинд зорилтот ахмадуудаа орон сууцаар хангаад, амьдралын түвшин боломжийн ахмадуудад зориулсан хорооллыг дараа ээлжинд нь төлөвлөж байна.
Дамбадаржаад хэрэгжүүлж байгаа төсөлд маш сэтгэл хангалуун байна. Бохир, цэвэр, дулаан зэрэг техникийн үндсэн нөхцлүүдийг бүрдүүлсэн учраас зээл авах боломж нь ч бүрдэж байна гэсэн үг.
Гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн хүрээнд 100 айл орчмын хүн амын нягтаршил 10 дахин нэмэгдэнэ. 2100 хүн амьдарч байна гэж үзвэл төслийг хэрэгжүүлснээр 20 гаруй мянган хүн амьдрах болж байна. Гэхдээ нягтралаас үүдэх хөдөлгөөний ачааллыг бууруулахын тулд мэргэжилтнүүд авто замын төлөвлөлтийг давхар хийж өгч байна.
Дахин төлөвлөлтөнд хамрагдан ажиллаж байгаа компаниуд маш их хүндрэл, ачааллыг дааж ажиллаж байгааг хэлэх хэрэгтэй. Иргэдтэй тохиролцож, газар чөлөөлнө гэдэг бол том ажил. Зам, шугам тавиад эхлэхээр зарим иргэд газрынхаа үнийг өсгөж, үнэд оруулах жишээтэй хүндрэл цөөнгүй бий. Нөгөө талаас, газар үнэд орж байгаа үед хашаа, байшингаа аль болох үнэ хүргэж зарна гэдэг бол жам ёсны зүйл. Хамгийн гол нь тохиролцоо л хийх хэрэгтэй. Гэсэн ч иргэд, компани хоорондын зөвшилцөл санасныг бодвол амжилттай байна.
Би нэг жишээг хэлэх дуртай. Японд ердөө 6,7 га талбайг 12 жилийн турш хэлэлцэж, 4 жилийн дотор барилгаа барьсан тохиолдол бий. Үүнтэй харьцуулахад манай улсад харьцангуй сайн байна.
Шүүмжлэлтэй хандах нэг зүйл байна. Засгийн газраас ипотекийн зээлийн урьдчилгааг 10 хувь болгон бууруулахдаа зорилтот бүлэг рүү тодорхой чиглүүлээгүйгээс орон сууцны үнийг хавтгайруулах, буурч байсан үнэ дахин нэмэгдэх сөрөг үр дагаврыг дагуулж байна. Амьдрах орчныг сайжруулж, хөрс, агаарын бохирдлоос салгахаар зорьж буй гэр хорооллын дахин төлөвлөлтөнд энэ нь сөргөөр нөлөөлж, бизнес эрхлэгчдийг дэмжиж байгаа мэт ойлголтыг төрүүлж байна.
Түүнчлэн улсын төсвийн хөрөнгөөөр 6,5 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт хийгдсэн 3-р сургуулийн барилгын ажлыг “Алтанбулаг трейд” компани гүйцэтгэн, 9-р сарын 7-ны өдөр ашиглалтанд хүлээлгэн өгөх гэж байна. Урлаг, спортын заал, тохилог номын сан, хөлбөмбөгийн талбай гээд орчин үеийн дунд сургуульд байх ёстой анги, танхимыг энэ сургуульд цогцоор нь шийджээ.
Хотын даргын зүгээс төсөл хэрэгжүүлэгч аж ахуйн нэгжүүдэд хэд хэдэн анхааруулгыг өгч байлаа. Тухайлбал, богино ба дунд хугацааны хөрөнгө оруулалтанд гадныхнаас тусламж авахгүй, аль болох дотоод нөөц боломжоороо бүтээн байгуулалтын ажлыг гүйцэтгэхийг дахин дахин хэлж, сануулж байсан юм.
Нийслэлийн засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Э.Бат-Үүл болон албаны бусад хүмүүс энэ үеэр төсөл хэрэгжүүлэгч компаниудын төлөөлөлтэй уулзаж, тэдний санал хүсэлтийг сонсохын зэрэгцээ төслийг цаг хугацаанд нь чанартай гүйцэтгэхийг сануулж байлаа.
Сүхбаатар дүүргийн 15-р хороо, Дамбадаржаа дахь төслийг хэрэгжүүлж буй төслийн орон сууцны барилгуудыг дулаанаар хангах зорилгоор дунд оврын дулааны станц байгуулж байгаа. Станц энэ оны 11-р сард ашиглалтанд орсноор ойрын 13 га газар буюу төлөвлөсөн 2100 айлын орон сууц, албан газар, сургууль, цэцэрлэгийг хэрэгцээний халуун ус, дулаанаар хангах, бохирыг шууд төв цэвэрлэх байгууламж руу дамжуулах бүрэн боломжтой аж. Өнөөдрийн байдлаар тус талбайд Ф-400мм-ийн голчтой 260м шугам, худгийн материал, ф-500 мм-ийн голчтой 560м шугам худгийн материалын таталт хийжээ. Харин тухайн трассын дагуу оршин суудаг айлын хашаа байшин чөлөөлөлтийн асуудал хүндрэлтэй байгааг төслийг хэрэгжүүлж буй “Цэлмэг Ази”, туслан гүйцэтгэгч “Сан” компанийн удирдлагууд мэдэгдсэн юм. Ажлын явц 50 хувьтай байгаа бөгөөд төслийг хугацаанаас нь өмнө 11-р сард багтаан ашиглалтанд оруулахаар ажиллаж байгаа аж. Тус станцын ойр орчмын айлын газрыг чөлөөлсөн байгаа. Харин нийт 20 орчим айлын газар чөлөөлөлт асуудал үлджээ.
Албаны хүмүүс гэр хорооллын дахин төлөвлөлтөнд хамрагдсан айл өрхийг түр суурьшуулах зориулалттай 50 айлын орон сууцны ажлын явцтай үргэлжлүүлэн танилцлаа. 2100 айлыг орон сууцаар хангах уг төсөл 2018 онд дуусгавар болно.
Төслийг хэрэгжүүлэгч компанийн зүгээс дахин төлөвлөлтөнд хамрагдаж буй айл өрхийн газрын ам метрийг нь 150 мянган төгрөг, дээр нь байгаа үл хөдлөх хөрөнгийг мөн зохих хэмжээгээр нь үнэлж, тохиролцож байгаа талаараа мэдэгдсэн юм. Дээрээ үл хөдлөх хөрөнгөтэй, 0.07 га газарт ойролцоогоор 2 өрөө байр нэг ширхэг, 1 өрөө байр хоёр ширхэг оногдох аж. Төслийн эхний ээлж болох 70 айлын орон сууцны 5 давхар хоёр блок барилгын ажил явагдаж байгаа аж.
Мөн “Ахмадын орон сууц 2” хөтөлбөрийн хүрээнд баригдаж буй 156 айлын орон сууцны барилгын ажлын явцтай танилцлаа. Төслийг хэрэгжүүлэгч “Баярсконтракшн” нь салбартаа 25 жил үйл ажиллагаа явуулж буй туршлагатай, барилгын хэд хэдэн туслах материалыг дотооддоо үйлдвэрлэж байгаа компани аж.
“Баярсконтракшн” ХХК-ийн захирал Н.Баянсайхан:
Бид өөрсдийн хүчээр дотооддоо үйлдвэрлэсэн барилгын туслах материалуудыг ашиглаж байгаа учраас чанартай, удаан эдэлгээтэй, бат бөх орон сууцыг ахмадууддаа хүлээлгэн өгөхөөр ажиллаж байна. Тус талбайд амьдарч байсан 20 гаруй айлыг нүүлгэж, 2014 оны 7-р сард барилгын ажлыг эхлүүлсэн ба төлөвлөсний дагуу 2015 оны 10-р сард ашиглалтанд оруулна.
Төслийг хэрэгжүүлэхэд хамгийн хүндрэлтэй байсан зүйл нь гэр хорооллын газар чөлөөлөлт байсан. Компани санаачилгыг гартаа авч, удаашралтай байсан хэсгүүдийн газар чөлөөлөлтийг амжилттай гүйцэтгэж, нүүлгэлт, буулгалт, түрээслэх ажлуудыг хийсэн. Харин одоо тэрхүү чөлөөлсөн айлуудаа шинэ, тав тухтай тохилог орон сууцандаа оруулахад бараг бэлэн боллоо.
Хөрсний шинжилгээний дүгнэлтээр гаргасан хөрсний усанд нь тохирсон төлөвлөлтийг гаргах зэргээс шалтгаалан цаг их алдсан. Гэсэн ч алдсан цаг хугацааг нөхөхийн тулд шаргуу ажиллаж, хугацаанд нь ашиглалтанд оруулах боломжтой болголоо.
“Ахмадын орон сууц 2” төслийн ажилтай танилцах үеэрээ Нийслэлийн засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Э.Бат-Үүл уг орон сууцыг нэн хэрэгтэй, зорилтот ахмадуудад нь хүргэх ёстойг онцолж байсан. Энэ хөтөлбөрт жирийн нэг боломжийн амьдралтай байгаа иргэд гэхээсээ илүү, гудамжинд гарах шахсан, орон гэргүй ахмадуудыг нэн түрүүнд хамруулах шаардлагатай гэдгийг тэрээр мэдэгдсэн юм.
Мөн гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн төслийн хүрээнд Сүхбаатар дүүргийн 9, 10-р хороонд баригдаж буй “Хангай” хотхоны барилгын ажлын явцтай албаны хүмүүс танилцлаа. Энэ хэсгийн 50 га газарт өмнө нь 800 орчим айл амьдардаг байсан бол дахин төлөвлөлтийн төслийн хэрэгжсэнээр 10,000 өрх болон нэмэгдэх аж. Ингэснээр хэт төвлөрөл нь эргээд сөрөг үр дагавар авчирч магадгүй гэсэн хотын даргын болгоомжлолд төслийг хариуцсан мэргэжилтнүүд хариулт өгсөн юм. Тэдний мэдэгдэж буйгаар орон сууцны хороолол дунд авто зам, цэцэрлэг, сургууль, үйлчилгээний төвийг хангалттай төлөвлөсөн учраас хэт ачаалал өгөх боломжгүй гэлээ.
Цэцэрлэг, сургуулийг дэргэд нь төлөвлөсөн нь орон сууц сонирхогчдын тоонд ч мөн нөлөөлж байгаа аж. Эдгээрийг нэг дор цогцоор нь шийдсэнээр оршин суугчдын аюулгүй байдал, тав тухыг бүрдүүлэх гол хүчин зүйл болж байгааг төсөл хэрэгжүүлэгчид онцолсон юм.
Нийслэлийн засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Э.Бат-Үүл:
23,7 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт төсөвлөж, ахмадын 396 айлын орон сууцыг барьж байна. Энд нэг зүйлийг тодруулмаар байна. Нийслэл бол ахмадын орон сууцыг захиалан бариулж байгаа, харин тэнд хэн амьдрахыг дүүргүүд шийдэж байгаа. Энэ тал дээр иргэд ташаа ойлголттой байгаагаас андуурч ирэх тохиолдол цөөнгүй гарлаа. Зайлшгүй шаардлагатай, үнэхээр орон гэргүй, айл хэсүүчлэн амьдарч буй ахмад иргэдийг энэ хөтөлбөрт хамгийн түрүүнд хамруулна. Эхний ээлжинд зорилтот ахмадуудаа орон сууцаар хангаад, амьдралын түвшин боломжийн ахмадуудад зориулсан хорооллыг дараа ээлжинд нь төлөвлөж байна.
Дамбадаржаад хэрэгжүүлж байгаа төсөлд маш сэтгэл хангалуун байна. Бохир, цэвэр, дулаан зэрэг техникийн үндсэн нөхцлүүдийг бүрдүүлсэн учраас зээл авах боломж нь ч бүрдэж байна гэсэн үг.
Гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн хүрээнд 100 айл орчмын хүн амын нягтаршил 10 дахин нэмэгдэнэ. 2100 хүн амьдарч байна гэж үзвэл төслийг хэрэгжүүлснээр 20 гаруй мянган хүн амьдрах болж байна. Гэхдээ нягтралаас үүдэх хөдөлгөөний ачааллыг бууруулахын тулд мэргэжилтнүүд авто замын төлөвлөлтийг давхар хийж өгч байна.
Дахин төлөвлөлтөнд хамрагдан ажиллаж байгаа компаниуд маш их хүндрэл, ачааллыг дааж ажиллаж байгааг хэлэх хэрэгтэй. Иргэдтэй тохиролцож, газар чөлөөлнө гэдэг бол том ажил. Зам, шугам тавиад эхлэхээр зарим иргэд газрынхаа үнийг өсгөж, үнэд оруулах жишээтэй хүндрэл цөөнгүй бий. Нөгөө талаас, газар үнэд орж байгаа үед хашаа, байшингаа аль болох үнэ хүргэж зарна гэдэг бол жам ёсны зүйл. Хамгийн гол нь тохиролцоо л хийх хэрэгтэй. Гэсэн ч иргэд, компани хоорондын зөвшилцөл санасныг бодвол амжилттай байна.
Би нэг жишээг хэлэх дуртай. Японд ердөө 6,7 га талбайг 12 жилийн турш хэлэлцэж, 4 жилийн дотор барилгаа барьсан тохиолдол бий. Үүнтэй харьцуулахад манай улсад харьцангуй сайн байна.
Шүүмжлэлтэй хандах нэг зүйл байна. Засгийн газраас ипотекийн зээлийн урьдчилгааг 10 хувь болгон бууруулахдаа зорилтот бүлэг рүү тодорхой чиглүүлээгүйгээс орон сууцны үнийг хавтгайруулах, буурч байсан үнэ дахин нэмэгдэх сөрөг үр дагаврыг дагуулж байна. Амьдрах орчныг сайжруулж, хөрс, агаарын бохирдлоос салгахаар зорьж буй гэр хорооллын дахин төлөвлөлтөнд энэ нь сөргөөр нөлөөлж, бизнес эрхлэгчдийг дэмжиж байгаа мэт ойлголтыг төрүүлж байна.
Түүнчлэн улсын төсвийн хөрөнгөөөр 6,5 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт хийгдсэн 3-р сургуулийн барилгын ажлыг “Алтанбулаг трейд” компани гүйцэтгэн, 9-р сарын 7-ны өдөр ашиглалтанд хүлээлгэн өгөх гэж байна. Урлаг, спортын заал, тохилог номын сан, хөлбөмбөгийн талбай гээд орчин үеийн дунд сургуульд байх ёстой анги, танхимыг энэ сургуульд цогцоор нь шийджээ.
Хотын даргын зүгээс төсөл хэрэгжүүлэгч аж ахуйн нэгжүүдэд хэд хэдэн анхааруулгыг өгч байлаа. Тухайлбал, богино ба дунд хугацааны хөрөнгө оруулалтанд гадныхнаас тусламж авахгүй, аль болох дотоод нөөц боломжоороо бүтээн байгуулалтын ажлыг гүйцэтгэхийг дахин дахин хэлж, сануулж байсан юм.