Монгол улсад барилгын гадна, дотор талыг шил,чулуу, хөөсөнцөр, аскор, плита, эмульс, будаг зэрэг олон төрлийн бүтээгдэхүүнээр өнгөлж байгаагийн дотроос нийтлэг хэрэглэдэг нь эмульс юм. Эмульс нь өвөрмөц өнгө, дизайн үүсгэх боломжтой, хэрэглэхэд хялбар, өртөг багатайгаараа бусад барилгын материалуудаас ялгардаг. Манайд эмульсийн хэрэгцээний дийлэнх нь буюу ойролцоогоор 90 гаруй хувийг гадны улс орнуудаас импортлож байгаа. Ихэвчлэн БНСУ, БНХАУ, ОХУ, Малайз зэрэг улсаас оруулж ирдэг. 2013 оны импортын эмульсийг 2014 оныхтой харьцуулвал тоо хэмжээ (кг) 5,8 хувиар, нийт үнэ 2,4 хувиар өссөн үзүүлэлттэй байна. Харин дотоодын үйлдвэрлэлийн тухайд МБМҮХ-нд бүртгэлтэй Декоратор ХХК, Хос цалиг ХХК, Бурхантын үзүүр ХХК гэсэн эмульс үйлдвэрлэгч гурван компани бүртгэгдсэн аж. Үүнээс харахад дотоодын үйлдвэрлэл маш дутмаг, эмульсийн эрэлт хэрэгцээ манай зах зээл дээр өндөр байгаа юм.

     Сүүлийн үед Хятадад үйлдвэрлэсэн зарим төрлийн эмульсийн өнгө амархан гандах, хуурч унах, ус бороонд урсах, савласан жиндээ хүрэхгүй байх зэрэг дутагдалтай талууд их бий. Иймд зах зээлийн эрэлт хэрэгцээний дагуу чанартай, үнэ хямд, өртөг багатай үйлдвэрлэл явуулж болох судалгааны ажлыг ШУТИС-ийн баг бүрэлдэхүүн амжилттай хийсэн байна. Энэ нь барилгын эмульсийг өөрийн орны эрдэс түүхий эдийг ашиглан гаргаж авжээ. Энэхүү судалгааны ажлын үр дүнг танилцуулъя.
 

        Барилгын эмульс нь барилгын өнгөлгөөний материалын төрөлд хамаарах бөгөөд усан суурьтай будаг тул хүний эрүүл мэндэд ямар нэгэн гаж нөлөө үзүүлдэггүй. Өнөө үед уул уурхай эрчимтэй хөгжихийн хэрээр түүний байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөлөл нэмэгдэж байгаа. Тэгвэл уул уурхайгаас үүсэх гол хаягдлын нэг нь хөрс хуулалтын шавар байдаг. Бид Хэнтий аймагт орших нүүрсний уурхайн хөрс хуулалтын хаягдал шавраар барилгын эмульс гарган авах боломжийг тогтоох судалгаа хийсэн юм.

            Барилгажилт хурдацтай явагдаж буй энэ үед барилгын материалын хөгжил түүн дотроо өнгөлгөөний материалын нэр төрөл, үйлдвэрлэх технологи улам нарийсч хөгжсөөр байна. Одоогоор манай оронд барилгын эмульсийн дийлэнхийг импортоор оруулж ирж байна. Тиймээс эдийн засгийн хувьд үр ашигтай барилгын эмульсийг өөрийн орны эрдэс түүхий эдийг ашиглан үйлдвэрлэх технологийг боловсруулж, практикт нэвтрүүлэхийг зорьлоо.

Будгийн ангилал:

Одоогоор усан суурьтай будаг нь өргөн ашиглагдаж байна.
Барилгын ажилд хэрэглэх эмульсэн будгийн  ангилал:
Хэрэглээний зориулалтаас хамааран барилгын заслыг гадна болон дотор гэж ангилна. Харин холбогч төрлөөр нь:

Энэхүү өнгөлгөөний будаг  нь урьдчилан бэлтгэсэн дэвсгэр гадаргууд түрхэхэд түүнтэй барьцалдаж, бэхэжсэний дараа нимгэн хальсан бүрхүүл тогтож будагддаг. Ихэвчлэн  өнгөлгөөний зориулалттай хэрэглэгдэх метал, төмөр бетон, модон эдлэл болоод тоосгон барилгын бүтээцийн гадаргууг өнгөлөх бөгөөд орчны үйлчлэлээс хамгаалахад хэрэглэнэ. Тус эмульсийн найрлага нь олон бүрэлдэхүүнт хольц холбогч бодис ба дүүргэгч материалуудаас бүрдэнэ. Өнгөлж будах ажилбар дараах дарааллаар хийгдэнэ.

Уг судалгаанд дараах  түүхий эдийг хэрэглэсэн. Үүнд:

 Туршилтыг дээж бэлтгэх, цийдмэгжүүлэх, цавуужуулах, өнгө хувиргах гэсэн дарааллаар гүйцэтгэсэн. Дээж бэлтгэхдээ  хаягдал шаврыг баяжуулж хэрэглэсэн. Туршилтын явцад 20 гаруй орц найрлагыг туршсанаар эмульсэн будгийн оновчтой найрлагыг олж тогтоосон. Туршилтын зарим үр дүнг дараах хүснэгтээр харуулав.
 
 

Бэлэн болсон бүтээгдэхүүнийг MNS5252:2003  “Барилгын ажилд хэрэглэх цийдмэг будаг ашиглах, техникийн ерөнхий шаардлага ба турших арга” стандартын дагуу туршсан. Улмаар “Туршилт - 3” –ын үр дүн стандартын шаардлага хангасан юм.  Энэ будагны хувьд дараах шинж чанартай.

Үүнд:

Дээрх стандартын дагуу бидний гаргаж авсан өнгөлгөөний эмульсэн будаг нь  BA27 төрлийн эмульсэн будгийн төрөлд багтаж байна.

Туршилтын үр дүн:
 
             Дүгнэлт                    

 
Туршилтын удирдагч ШУТИС, БАС-ийн багш Д.Сүнжидмаа /Ph.D Дэд профессор/, туршилтыг гүйцэтгэсэн Барилгын бүтээц эдлэлийн технологи мэргэжлийн 3-р курс