Олон өрх айлд амьдралаа сайжруулах боломжийг олгож, гэр хорооллын утаанаас холдон шинэхэн байранд амьдрах мөрөөдлийг нь биелүүлж байсан ипотекийн зээл гацаанд орчихлоо. Үндсэн хуулийн цэцээс гаргасан шийдвэр дан ганц найман хувийн хүүтэй зээлээр байр худалдан авч буй иргэдэд биш, барилгын салбарын аж ахуйн нэгж байгууллага, банкуудад шууд нөлөөгөө үзүүлээд эхэллээ. Өөрөөр хэлбэл, Үл хөдлөх хөрөнгийн барьцааны тухай хуулийн зарим хэсгийг түдгэлзүүлсэн цэцийн шийдвэр иргэдийг зээлээр худалдан авч буй байраа дахин барьцаалах, худалдах эрхтэй болгосон. Энэ нь арилжааны банкуудад эрсдэл учруулна гэж үзсэнээр Монголын банкны холбоо ипотекийн зээл олголтыг түр зогсоох мэдэгдэл гаргасан нь шинэ оны босгон дээр байртай болох гэж байсан олон айл өрхөд хүндээр туслаа.

     Ялангуяа найман хувийн зээлээр 10 хувийн урьдчилгаатай орон сууцны зээлд хамрагдах гэсэн иргэдийн мөрөөдөл нэгмөсөн талаар өнгөрчихөв үү, эсвэл энэ нь үнэхээр түрхэн зуур зогсоох шийдвэр байв уу гэдэг эргэлзээтэй хэвээр. 2015 оны 12-р сарын 21-ний өдөр Барилга, хот байгуулалтын яамнаас зохион байгуулсан “Сайдын 100 өдөр” нээлттэй өдөрлөгийн үеэр сэтгүүлчдийн тодруулахыг хүссэн гол асуудал нөгөө л ипотекийн зээл, 10 хувийн урьдчилгаа байсан. Энэ талаар яамны мэргэжилтэн, салбарын сайдаас тодруулахад ипотекийн зээл хэвийн үргэлжилнэ л гэсэн хариу өгснөөс биш дорвитой зүйл хэлж чадахгүй байсан. Түүнчлэн өдөрлөгийн үеэр БХБЯ ипотекийн зээлийн урьдчилгаа 10 хувийн санамж бичиг байгуулах гэрээнд Голомт банктай хамтран гарын үсэг зурсан нь горьдлого төрүүлээд л унтарчихав. Учир нь энэ санамж бичгийн хүрээнд Голомт банк ипотекийн зээл олголтоо хэвийн үргэлжлүүлнэ гэж олон хүн найдсан юмсанж. Гэвч дараахан нь тус банкны гүйцэтгэх захирал Л.Оюун-Эрдэнийн хэвлэлийнхэнд өгсөн ярилцлага иргэдийн найдварыг дахиад л унтраачихлаа.

     Тэрээр ярилцлагадаа, арилжааны банкууд хууль эрхзүйн орчны шинэ нөхцөл байдалд хэрхэн уялдаж ажиллах тухай зөвлөлдөж, эрсдэл нэмэгдэх сөрөг хандлага байгаагаас өөрсдийн үйл ажиллагаандаа өөрчлөлт оруулан ажиллаж байгаа талаар дурдсан. Голомт банкны хувьд Үндсэн хуулийн цэцийн дүгнэлт гарахаас өмнө 10 хувийн урьдчилгаатай орон сууцны зээл олгох талаар БХБЯ-тай санал солилцож эхэлсэн учраас ийнхүү санамж бичигт харилцан гарын үсэг зурсан аж. Гэхдээ ипотекийн зээлийг хэвийн олгож эхлэх үед энэхүү санамж бичиг хэрэгжиж эхлэх юм байна. Харин ипотекийн зээлийн ерөнхий нөхцөлүүд өөрчлөгдөхгүй гэдгийг Л.Оюун-Эрдэнэ захирал хэлжээ.

     Ипотекийн зээлд сар тутам 1,600 орчим өрх айл хамрагдаж, цаана нь дор хаяж 200-300 мянган иргэн хамрагдах хүлээлттэй байгаа энэ үед гаргасан Цэцийн шийдвэр түргэдсэн гэдгийг Монголбанкны ерөнхийлөгч Н.Золжаргал ч мэдэгдсэн. Энэ асуудлыг дагаад барилгын компаниуд, зээл олгож буй арилжааны банкууд ч хүндхэн байдалд ороод байгаа, иргэдийнхээ эрх ашгийг дээдэлж байгаа нэрийдлээр тэдний боломжийг хааж боогдуулж болохгүй хэмээн тэрээр яриандаа дурдсан юм. Одоогоор Монголбанкнаас Сангийн яам, Санхүүгийн зохицуулах хороотой хамтран Үндсэн хуулийн цэцэд дүгнэлт хүргүүлээд байгаа аж.

     Өөрсдөд нь учруулах эрсдэлийг өндөрсгөсөн гэж үзэж байгаа учраас арилжааны банкууд ипотекийн зээлийг түр зогсоосон байр сууриа хамгаалсаар. Зээлдэгч, банк хоёр зээлийн гэрээндээ тохирохуйц өөрчлөлтийг оруулбал ипотекийн зээл хэвийн үргэлжлэх боломж гарч магадгүй гэсэн нэг тайлбарыг нэг хэсэг нь гаргаж байна.

     Түүнчлэн Дээд шүүхийн тайлбар, дүгнэлт хэрхэн гарахыг хэн хүнгүй чагнан хүлээсээр. Иргэний хуулийн тавдугаар зүйлийн 5.1-д “Хуульд зааснаас бусад тохиолдолд иргэний хууль тогтоомжийг буцаан хэрэглэхгүй”, 5.2-т нь “Шинээр баталсан хууль тогтоомж нь гэрээний нэг буюу хоёр талын эрх, хууль ёсны ашиг сонирхолд хохирол учруулахаар бол гэрээний нөхцөл хүчин төгөлдөр байна” хэмээн тусгасан заалтуудад Дээд шүүхээс тайлбар хүсч байгаа аж. Тиймээс ипотекийн найман хувийн зээл зогсох уу, үргэлжлэх үү гэдэгт шууд хариулчих эрх мэдэлтэн, албан тушаалтан одоогоор алга, гагцхүү зээлээр шинэ байранд орох гэсэн иргэдийн хүлээлт л дүүрэн байна даа.