Улсын комисс “Буянт Ухаа II” хороололд ажиллаж эхэллээ
Төрийн орон сууцны корпорацийн тэргүүн дэд захирал Д.Алтанхуягаас Буянт-Ухаа II хороолол тойрсон асуудлаар тодрууллаа.
-Буян-Ухаа II хорооллыг аравдугаар сарын сүүлээр Улсын комисс хүлээж авах төлөвлөгөөтэй байсан. Гэтэл энэ хугацаа хойшилсон. Буянт-Ухаа II хороолол хэзээ ашиглалтад орох вэ?
-Манайх 48 барилгынхаа эхний 22-ыг аравдугаар сарын 30-нд ашиглалтад өгөх хуваарьтай байсан. Биднээс үл шалтгаалах нөхцөл байдал хавар зургадугаар сараас эхлэн үүссэн. Барилгын тухай хуульд орон сууцны хорооллын гадна инженерийн шугам сүлжээний ажлыг улсын болон орон нутгийн төсвийн хөрөнгөөр хийнэ гэж заасан байдаг. Буянт-Ухаа II хорооллын гадна инженерийн шугам сүлжээний ажлын төсөв холбогдох яамны 2015 оны төсөвт тусаагүй, тодотголоор ч бас ороогүй. Бид энэ ажлыг холбогдох яамдад 2015 он гарангуут тавьж эхэлсэн. Харамсалтай нь төсөв байхгүй учраас яам шийдэж өгөөгүй. Орон сууц маань баригдаж байгаа, дэд бүтэц, гадна инженерийн шугам сүлжээ зайлшгүй учраас арилжааны банкнаас зээл авч энэ асуудлыг шийдсэн. Орон нутгийн өмч хөрөнгөөр бараа худалдан авах ажиллагааны хууль гэж байдаг. Манайхны ярьж заншсанаар тендерийн хуулиар нээлттэй сонгон шалгаруулалт зарласан. Манай аж ахуйн нэгжүүдэд нэг дутагдалтай тал бий. Аливаа шалгаруулалтад оролцохдоо тухайн нөхцөл шаардлагыг бүрэн хангаж чадаагүй байж хасагдчихаад заавал ч үгүй эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтанд хандаж, ажил зогсоох гэдэг. Аравдугаар сарын эхээр тендерийн маргаанууд шийдэгдэж, ажилдаа орсон. Гадна инженерийн шугам сүлжээний ажил хоцорсноос болоод манай барилга үндсэндээ сар хагасын дараа ашиглалтад орох дүр зураг үүсээд байгаа юм.
-Цахилгааны асуудлаа шийдсэн үү. 1.8 тэрбумын хөрөнгө оруулалт шаардлагатай гэж сонссон?
-Гадна инженерийн шугам сүлжээний ажил гэдэгт дулаан, цэвэр, бохир уснаас гадна ерөнхий цахилгааны ажил, холбоо дохиолол багтдаг. Түүнээс гадна Эрчим хүчний яамнаас Буянт-Ухаа II хорооллын үндсэн цахилгааны тэжээлийг Яармагийн шинээр баригдаж байгаа 10.35 дэд өртөөнөөс авахаар техникийн нөхцөл өгсөн. Түүний дагуу нээлттэй сонгон шалгаруулалт зарлаад гүйцэтгэгч компани ажлаа хийх явцад санхүүжилтгүйн улмаас дэд өртөөнд ирэх өндөр хүчдэлийн шугамын ажил энэ жил хийгдэхгүй гэсэн. Бид есдүгээр сард холбогдох яаманд асуудлыг тавьсан. Буянт-Ухаа дэд өртөө буюу нисэхийн цагаан хаалганы ард талын дэд өртөөнөөс цахилгаан авах техникийн нөхцөл дахин гаргаж өгсөн. Тухайн дэд өртөөг барьж байгаа гүйцэтгэгч компани манай байгууллагад хандаж бичиг ирүүлсэн юм. 2015 онд хийх ёстой байсан 1.8 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтийг 2016 онд өгөхөөр төсвийн тодотголоос хассан байдаг. Үүнээс болоод ажил хугацаандаа дуусахгүй байх нөхцөл үүслээ шүү гэж бидэнд хандсан. Бид бас л холбогдох яамдад асуудлыг яаралтай тавьсан. Яам, тухайн дэд өртөөг барьж байгаа аж ахуйн нэгж харилцан ойлголцоод аж ахуйн нэгж өөрийн хөрөнгөөр энэ ажлыг хийж гүйцэтгэхээр ажиллаж байна. Дэд өртөөний ажил 94 хувийн гүйцэтгэлтэй байгаа. Тэгэхээр манай барилгууд арванхоёрдугаар сардаа багтан ашиглалтад орно. 23-наас эхлээд 30 барилга дээр Улсын комисс ажиллана. Тэр олон барилга дээр комисс нэг өдөр ажиллахгүй. Улсын комисст хорь гаруй хүний бүрэлдэхүүнтэй бүх мэргэжлийн байгууллагын төлөөлөл багтдаг. Барилгын норм стандартыг хангасан эсэхийг чиглэл чиглэлээрээ шалгаж байж энэ барилгад хүн амьдарч болно гэсэн зөвшөөрөл өгдөг.
-Буянт-Ухаа I хорооллын оршин суугчдын зүгээс орон сууцны чанарын асуудлаар гомдол гаргасан нь ТОСК-ийн байрыг сонирхож байгаа олон хүмүүст болгоомжлол төрүүлсэн байх?
-Буянт-Ухаа I хороолол 1764 айлтай. Зарим нэг айлд доголдол гарсан. Бид тухай бүрт нь гүйцэтгэгч компанидаа хэлж шаардаад, гэмтлүүдийг арилгаад явж байгаа. Барилгын тухай хуулиар тухайн барилгын чанар стандартыг гурван жилийн хугацаанд барилга барьсан компани хариуцахаар заасан. Нэг, хоёр хүн гарч ирээд бүхэл бүтэн хорооллыг төлөөлж жижиг гэмтлээ ярих нь зохимжгүй.
-Зарим сайтад 70 гаруй айл асуудалтай байгаа гэсэн мэдээлэл харагдсан?
-Гурван хүн манай байгууллагад ирж хэвлэлийн хурал хийлгэсэн. Тэд 80 гаруй иргэнээс гарын үсэг цуглуулаад, “Ийм хүмүүс гомдолтой байна” гэсэн. Гүйцэтгэгч компани, манай инженерүүд, ашиглалтын газрынхан гомдол гаргасан айлуудаар орж асуудлыг шалгасан. Тэр дунд салхивч ажиллахгүй байна, обойны булан хуурчихлаа, манай крантнаас зэвтэй ус гарч байна, цонхны булан сийгээд байна гэсэн гомдлууд байсан. Мөн “Мэдэхгүй ээ, хоёр хүн орж ирээд гарын үсгээ зураад өгөөч гэхээр нь зурсан” гэсэн хүн ч байсан. Буянт-Ухаа I хороололд очоод асуухад манай иргэд хэлнэ.
-ТОСК-ийн барьж байгаа барилгуудад хөндлөнгийн хяналт тавьдаг уу?
-Аливаа барилгад холбогдох мэргэжлийн байгууллагууд хяналт тавих үүрэгтэй. Мэргэжлийн хяналт, барилгын холбоод, захиалагчийн хяналтууд байдаг.
-2000-аад өрх тэнд арванхоёр, нэгдүгээр сард нүүж очлоо гэхэд сургууль, цэцэрлэг шаардлагатай болно. Цэцэрлэгийн барилга хэдэн хувьтай байна. Сургууль хэзээ баригдаж ашиглалтад орох вэ?
-Буянт-Ухаа II хороолол хоёр хэсгээс бүрддэг. Эхний 48 барилгад 240 хүүхдийн нэг цэцэрлэг төлөвлөгдсөн. Цэцэрлэгийн барилгыг арванхоёрдугаар сар гэхэд Улсын комисст өгөхөд бэлэн болно. Буянт-Ухаа II хорооллын хоёрдугаар хэсгийн төлөвлөлтөд нэг ээлжиндээ 1200 хүүхдийн багтаамжтай сургуулийн хоёр барилга бий. Мөн 240 хүүхдийн багтаамжтай гурван цэцэрлэг төлөвлөгдсөн. 2016 оны төлөвлөлтөд сургуулийн барилга бий. Сургууль 2017 оны долдугаар сард ашиглалтад орох юм.
-Буянт-Ухаа II хороолол өвлийн улиралд оршин суугчдаа оруулах болох нь. Автобусны шинэ чиглэл нээхээр төлөвлөсөн үү?
-Нийслэлийн нийтийн тээврийн газарт шинэ хорооллынхоо ашиглалтад орох хугацааг, оршин суух өрхийн тоог гаргаж өгсөн. Нийтийн тээврийн газрынхан манай хороолол ашиглалтад орсны дараа шинэ маршрут гаргаж өгөх болов уу гэж найдаж байна.
-Сүүлийн үед орон сууцны үнэ буурч байна. Орон сууцны үнэ Буянт-Ухаагаас ч хямдарна гэсэн хүлээлт үүсч магадгүй?
-Буянт-Ухаа I хороолол барьж байгуулсан туршлагадаа үндэслээд Буянт-Ухаа II дээрээ нэлээд зүйл засч залруулсан. Буянт-Ухаа II төмөр бетон суурьтай бүрэн цутгамал байр. Найман баллаас доошгүй газар хөдлөлтөд тэсвэртэй байхаар тооцсон. Буянт-Ухаа I хорооллыг 250 маркийн бетоноор цутгасан бол Буянт-Ухаа II хорооллыг 350 маркийн бетоноор цутгасан. Дээр нь арматурынхаа маркийг нэмж, алхмыг нь ойртуулж өгсөн нь зардлыг харьцангуй өсгөсөн. Хотын төвд баригдаж байгаа метр.кв нь хоёр сая, гурван саяар зарагдаж байгаа бүрэн цутгамал байртай адилхан арматур, бетон хэрэглэсэн гэсэн үг. Гэхдээ бүрэн цутгамал байртай харьцуулбал манай орон сууцнууд хямд. Валютын ханшны өсөлт мөн нөлөөлсөн.
-Засгийн газрын барьцаа 20 хувийн хөнгөлөлт хүлээлт үүсгээд байгаа гэсэн үү?
-Засгийн газраас баталсан 20 хувийн хөнгөлөлтийн журам иргэдэд хүлээлт үүсгэж байна. Энэ журмыг хэрхэн яаж хэрэгжүүлэх нь одоо болтол тодорхойгүй хэвээр. Засгийн газар 20 хувийн асуудлаа шийдээд, шийдэх боломжгүй бол түүнийгээ ил тод хэлэх хэрэгтэй байна. Засгийн газар 20 хувиа шийдэж чадахгүй бол манай ТОСК-д эрхийг нь нээж өгмөөр санагдаад байгаа юм. Иргэд 10 хувийг төлөхөөр 20 хувийн асуудал гарч ирж байгаа. Үүн дээр ТОСК зээлийн баталгаа гаргаж өгөх замаар асуудлыг тодорхой хүрээнд шийдэх боломж бий. Бид 18-24 сарын хугацаанд 20 хувиа төлөх арга хувилбарыг иргэддээ санал болгож болно. Урьд нь Орон сууц санхүүжилтийн корпораци гэж байхад төрийн албан хаагчийн 4000 орон сууц хөтөлбөр хэрэгжүүлсэн. Энэ хүрээнд иргэдэд байрны зээл өгөөд, манай дээр зээлийн эргэн төлөлт нь явагддаг байсан. Манай зээлийн эргэн төлөлт 98 хувьтай байсан. Харамсалтай нь Монголбанк ТОСК-д моргейжийн эрх шилжүүлэхгүй банкинд өгнө гээд татаад авчихсан.
-Буян-Ухаа II хорооллыг аравдугаар сарын сүүлээр Улсын комисс хүлээж авах төлөвлөгөөтэй байсан. Гэтэл энэ хугацаа хойшилсон. Буянт-Ухаа II хороолол хэзээ ашиглалтад орох вэ?
-Манайх 48 барилгынхаа эхний 22-ыг аравдугаар сарын 30-нд ашиглалтад өгөх хуваарьтай байсан. Биднээс үл шалтгаалах нөхцөл байдал хавар зургадугаар сараас эхлэн үүссэн. Барилгын тухай хуульд орон сууцны хорооллын гадна инженерийн шугам сүлжээний ажлыг улсын болон орон нутгийн төсвийн хөрөнгөөр хийнэ гэж заасан байдаг. Буянт-Ухаа II хорооллын гадна инженерийн шугам сүлжээний ажлын төсөв холбогдох яамны 2015 оны төсөвт тусаагүй, тодотголоор ч бас ороогүй. Бид энэ ажлыг холбогдох яамдад 2015 он гарангуут тавьж эхэлсэн. Харамсалтай нь төсөв байхгүй учраас яам шийдэж өгөөгүй. Орон сууц маань баригдаж байгаа, дэд бүтэц, гадна инженерийн шугам сүлжээ зайлшгүй учраас арилжааны банкнаас зээл авч энэ асуудлыг шийдсэн. Орон нутгийн өмч хөрөнгөөр бараа худалдан авах ажиллагааны хууль гэж байдаг. Манайхны ярьж заншсанаар тендерийн хуулиар нээлттэй сонгон шалгаруулалт зарласан. Манай аж ахуйн нэгжүүдэд нэг дутагдалтай тал бий. Аливаа шалгаруулалтад оролцохдоо тухайн нөхцөл шаардлагыг бүрэн хангаж чадаагүй байж хасагдчихаад заавал ч үгүй эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтанд хандаж, ажил зогсоох гэдэг. Аравдугаар сарын эхээр тендерийн маргаанууд шийдэгдэж, ажилдаа орсон. Гадна инженерийн шугам сүлжээний ажил хоцорсноос болоод манай барилга үндсэндээ сар хагасын дараа ашиглалтад орох дүр зураг үүсээд байгаа юм.
-Цахилгааны асуудлаа шийдсэн үү. 1.8 тэрбумын хөрөнгө оруулалт шаардлагатай гэж сонссон?
-Гадна инженерийн шугам сүлжээний ажил гэдэгт дулаан, цэвэр, бохир уснаас гадна ерөнхий цахилгааны ажил, холбоо дохиолол багтдаг. Түүнээс гадна Эрчим хүчний яамнаас Буянт-Ухаа II хорооллын үндсэн цахилгааны тэжээлийг Яармагийн шинээр баригдаж байгаа 10.35 дэд өртөөнөөс авахаар техникийн нөхцөл өгсөн. Түүний дагуу нээлттэй сонгон шалгаруулалт зарлаад гүйцэтгэгч компани ажлаа хийх явцад санхүүжилтгүйн улмаас дэд өртөөнд ирэх өндөр хүчдэлийн шугамын ажил энэ жил хийгдэхгүй гэсэн. Бид есдүгээр сард холбогдох яаманд асуудлыг тавьсан. Буянт-Ухаа дэд өртөө буюу нисэхийн цагаан хаалганы ард талын дэд өртөөнөөс цахилгаан авах техникийн нөхцөл дахин гаргаж өгсөн. Тухайн дэд өртөөг барьж байгаа гүйцэтгэгч компани манай байгууллагад хандаж бичиг ирүүлсэн юм. 2015 онд хийх ёстой байсан 1.8 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтийг 2016 онд өгөхөөр төсвийн тодотголоос хассан байдаг. Үүнээс болоод ажил хугацаандаа дуусахгүй байх нөхцөл үүслээ шүү гэж бидэнд хандсан. Бид бас л холбогдох яамдад асуудлыг яаралтай тавьсан. Яам, тухайн дэд өртөөг барьж байгаа аж ахуйн нэгж харилцан ойлголцоод аж ахуйн нэгж өөрийн хөрөнгөөр энэ ажлыг хийж гүйцэтгэхээр ажиллаж байна. Дэд өртөөний ажил 94 хувийн гүйцэтгэлтэй байгаа. Тэгэхээр манай барилгууд арванхоёрдугаар сардаа багтан ашиглалтад орно. 23-наас эхлээд 30 барилга дээр Улсын комисс ажиллана. Тэр олон барилга дээр комисс нэг өдөр ажиллахгүй. Улсын комисст хорь гаруй хүний бүрэлдэхүүнтэй бүх мэргэжлийн байгууллагын төлөөлөл багтдаг. Барилгын норм стандартыг хангасан эсэхийг чиглэл чиглэлээрээ шалгаж байж энэ барилгад хүн амьдарч болно гэсэн зөвшөөрөл өгдөг.
-Буянт-Ухаа I хорооллын оршин суугчдын зүгээс орон сууцны чанарын асуудлаар гомдол гаргасан нь ТОСК-ийн байрыг сонирхож байгаа олон хүмүүст болгоомжлол төрүүлсэн байх?
-Буянт-Ухаа I хороолол 1764 айлтай. Зарим нэг айлд доголдол гарсан. Бид тухай бүрт нь гүйцэтгэгч компанидаа хэлж шаардаад, гэмтлүүдийг арилгаад явж байгаа. Барилгын тухай хуулиар тухайн барилгын чанар стандартыг гурван жилийн хугацаанд барилга барьсан компани хариуцахаар заасан. Нэг, хоёр хүн гарч ирээд бүхэл бүтэн хорооллыг төлөөлж жижиг гэмтлээ ярих нь зохимжгүй.
-Зарим сайтад 70 гаруй айл асуудалтай байгаа гэсэн мэдээлэл харагдсан?
-Гурван хүн манай байгууллагад ирж хэвлэлийн хурал хийлгэсэн. Тэд 80 гаруй иргэнээс гарын үсэг цуглуулаад, “Ийм хүмүүс гомдолтой байна” гэсэн. Гүйцэтгэгч компани, манай инженерүүд, ашиглалтын газрынхан гомдол гаргасан айлуудаар орж асуудлыг шалгасан. Тэр дунд салхивч ажиллахгүй байна, обойны булан хуурчихлаа, манай крантнаас зэвтэй ус гарч байна, цонхны булан сийгээд байна гэсэн гомдлууд байсан. Мөн “Мэдэхгүй ээ, хоёр хүн орж ирээд гарын үсгээ зураад өгөөч гэхээр нь зурсан” гэсэн хүн ч байсан. Буянт-Ухаа I хороололд очоод асуухад манай иргэд хэлнэ.
-ТОСК-ийн барьж байгаа барилгуудад хөндлөнгийн хяналт тавьдаг уу?
-Аливаа барилгад холбогдох мэргэжлийн байгууллагууд хяналт тавих үүрэгтэй. Мэргэжлийн хяналт, барилгын холбоод, захиалагчийн хяналтууд байдаг.
-2000-аад өрх тэнд арванхоёр, нэгдүгээр сард нүүж очлоо гэхэд сургууль, цэцэрлэг шаардлагатай болно. Цэцэрлэгийн барилга хэдэн хувьтай байна. Сургууль хэзээ баригдаж ашиглалтад орох вэ?
-Буянт-Ухаа II хороолол хоёр хэсгээс бүрддэг. Эхний 48 барилгад 240 хүүхдийн нэг цэцэрлэг төлөвлөгдсөн. Цэцэрлэгийн барилгыг арванхоёрдугаар сар гэхэд Улсын комисст өгөхөд бэлэн болно. Буянт-Ухаа II хорооллын хоёрдугаар хэсгийн төлөвлөлтөд нэг ээлжиндээ 1200 хүүхдийн багтаамжтай сургуулийн хоёр барилга бий. Мөн 240 хүүхдийн багтаамжтай гурван цэцэрлэг төлөвлөгдсөн. 2016 оны төлөвлөлтөд сургуулийн барилга бий. Сургууль 2017 оны долдугаар сард ашиглалтад орох юм.
-Буянт-Ухаа II хороолол өвлийн улиралд оршин суугчдаа оруулах болох нь. Автобусны шинэ чиглэл нээхээр төлөвлөсөн үү?
-Нийслэлийн нийтийн тээврийн газарт шинэ хорооллынхоо ашиглалтад орох хугацааг, оршин суух өрхийн тоог гаргаж өгсөн. Нийтийн тээврийн газрынхан манай хороолол ашиглалтад орсны дараа шинэ маршрут гаргаж өгөх болов уу гэж найдаж байна.
-Сүүлийн үед орон сууцны үнэ буурч байна. Орон сууцны үнэ Буянт-Ухаагаас ч хямдарна гэсэн хүлээлт үүсч магадгүй?
-Буянт-Ухаа I хороолол барьж байгуулсан туршлагадаа үндэслээд Буянт-Ухаа II дээрээ нэлээд зүйл засч залруулсан. Буянт-Ухаа II төмөр бетон суурьтай бүрэн цутгамал байр. Найман баллаас доошгүй газар хөдлөлтөд тэсвэртэй байхаар тооцсон. Буянт-Ухаа I хорооллыг 250 маркийн бетоноор цутгасан бол Буянт-Ухаа II хорооллыг 350 маркийн бетоноор цутгасан. Дээр нь арматурынхаа маркийг нэмж, алхмыг нь ойртуулж өгсөн нь зардлыг харьцангуй өсгөсөн. Хотын төвд баригдаж байгаа метр.кв нь хоёр сая, гурван саяар зарагдаж байгаа бүрэн цутгамал байртай адилхан арматур, бетон хэрэглэсэн гэсэн үг. Гэхдээ бүрэн цутгамал байртай харьцуулбал манай орон сууцнууд хямд. Валютын ханшны өсөлт мөн нөлөөлсөн.
-Засгийн газрын барьцаа 20 хувийн хөнгөлөлт хүлээлт үүсгээд байгаа гэсэн үү?
-Засгийн газраас баталсан 20 хувийн хөнгөлөлтийн журам иргэдэд хүлээлт үүсгэж байна. Энэ журмыг хэрхэн яаж хэрэгжүүлэх нь одоо болтол тодорхойгүй хэвээр. Засгийн газар 20 хувийн асуудлаа шийдээд, шийдэх боломжгүй бол түүнийгээ ил тод хэлэх хэрэгтэй байна. Засгийн газар 20 хувиа шийдэж чадахгүй бол манай ТОСК-д эрхийг нь нээж өгмөөр санагдаад байгаа юм. Иргэд 10 хувийг төлөхөөр 20 хувийн асуудал гарч ирж байгаа. Үүн дээр ТОСК зээлийн баталгаа гаргаж өгөх замаар асуудлыг тодорхой хүрээнд шийдэх боломж бий. Бид 18-24 сарын хугацаанд 20 хувиа төлөх арга хувилбарыг иргэддээ санал болгож болно. Урьд нь Орон сууц санхүүжилтийн корпораци гэж байхад төрийн албан хаагчийн 4000 орон сууц хөтөлбөр хэрэгжүүлсэн. Энэ хүрээнд иргэдэд байрны зээл өгөөд, манай дээр зээлийн эргэн төлөлт нь явагддаг байсан. Манай зээлийн эргэн төлөлт 98 хувьтай байсан. Харамсалтай нь Монголбанк ТОСК-д моргейжийн эрх шилжүүлэхгүй банкинд өгнө гээд татаад авчихсан.