Барилгын хөгжлийн төв, Сууц өмчлөгчдийн холбооны дээд зөвлөлөөс хамтран Сонгино хйархан, Баянзүрх, Баянгол дүүргийн 10 сууц өмчлөгчдийн холбоо /СӨХ/-ны үйл ажиллагаатай саяхан танилцжээ. Энэ талаар Барилгын хөгжлийн тавийн Орон сууц нийтийн аж хауйн хэлтсийн дарга Ө.Цэдэндамбаас тодруулга авлаа.
-Юуны өмнө ямар зорилгоор СӨХ-ын үйл ажиллагаатай танилцав. Үүнээс гарах үр дүнгийн талаар танилцуулна уу?
-СӨХ-үүдийн үйл ажиллагаатай танилцсан гэхээр хяналт шалгалт мэтээр ойлгоод байх шиг байна. Зүгээр л СӨХ-үүд ер нь ямар хэлбэрээр ажиллаж байна, нийтлэг дутагдал юу байгаа, ямар арга хэмжээ авч ажиллавал болох талаар судлах, холбогдох зөвлөмжийг энэ талаар үйл ажиллагаа явуулдаг мэргэжлийн байгууллагад  хүргэх зорилготой. Тандалт судалгаа ч гэж хэлмээр юм уу. Бид эндээс зөвлөмж гаргаж СӨХ-үүдэд хүргэх юм.
-СӨХ-үүдийн үйл ажиллагаанд анзаарагдаж байгаа нийтлэг зөрчил дутагдал юу байв?
-СӨХ гэхээр л ажил хийдэггүй, цалин авдаг хүмүүс гэж ойлгож болохгүй. Нэг үеийг бодоход харьцангуй сайн ажиллаж байгаа газрууд бий. Тэдэнд энэ бүгдийг нялзаах нь буруу гэж бодож байна. Үнэхээр үйл ажиллагаа нь доголдсон, хуулийн хүрээнд үйл ажиллагаа явуулахгүй СӨХ бас бий. Жишээ: Дундын өмчлөлийн өмч хөрөнгөнд засвар үйлчилгээ хийхгүйн улмаас иргэд оршин суугчдын хохироодог асуудал байсаар байна.  Ер нь  инженерийн байгууламжтай холбогдсон ашиглалт засвар үйлчилгээний ажлыг мэргэжлийн байгууллага хариуцах ёстой . Түүнээс биш СӨХ нэг засварчинтай байснаар асуудлыг шийдэж чадахгүй. Энэ манай СӨХ-үүдэд байгаа хамгийн том дутагдал. Орон сууцны тухай  хуулинд ч энэ тухай “Орон сууцны инженерийн хангамжтай холбоотой асуудлыг мэргэжлийн байгууллага эцсийн хэрэглэгч хүртэл хариуцна гэж” заасан байдаг. Тэгэхээр үүнийгээ холбогдох мэргэжлийн байгууллагуудаар хянуулаад явах ёстой. Бас нэг том дутагдал бол хүн зөөврийн лифтэй холбоотой асуудал. Лифт гэдэг нарийн технологи бүхий механизм. Тийм учраас лифт нь техникийн баримт бичигтэй байхаас гадна магдлал хийлгэж, ашиглалтын хугацаанд тогтмол засвар үйлчилгээ хийж байх шаардлагатай байдаг.  Сая бидний очиж үйл ажиллагаатай нь танилцсан 10 СӨХ нь 66 лифтийг хариуцаж ажилладаг. Тэдгээр лифтний 16 –д нь ямар нэг хэмжээгээр зөрчилтэй байна гэдэг бол орон сууцны хүн зөөврийн лифтүүдийн аюулгүйн ажиллагаанд анхаарч ажиллах шаардлагатай гэсэн үг юм. Мөн СӨХ-үүдэд тохиолдож байгаа нэг асуудал бол газар эзэмшил, газрын гэрээ болон тохижилттой холбоотой асуудлууд юм. Өнөөдөр орон сууцны хаяанд бараг зэрэгцүүлээд барилга байгууламж барьдаг,  хүүхдийн тоглоомын талбай дээр барилга барьдаг зэрэг асуудал ч гэсэн СӨХ-ийн үйл ажиллагаатай хамааралтай байдаг. Манай СӨХ-ныхон эрхзүйн мэдлэг дутмаг байдгаас болж дундын эзэмшлийн газраа өмчилж авалгүй орхих тохиолдол бий. Тухайлбал сая очиж үйл ажиллагаатай нь танилцсан СӨХ-үүд зарим нь дундын эзэмшлийн газраа ганцхан жилээр өмчилж авсан байсн. Түүнийх нь хугацаа дуусчихсан. Гэтэл хуулиараа бол СӨХ-үүд дундын эзэмшлийн газрыг 15 жилээр эзэмших эрхтэй байдаг төдийгүй хугацааг нь үргэлжлүүлээд сунгаад явах боломжтой байдаг. Үүнийгээ хийхгүй байна.
-СӨХ-үүдтэй холбоотой хамгийн гол асуудал бол санхүүгийн зөрчил байдаг. Ер нь үүнийг өөр ямар нэг байдлаар зохицуулах, хянах боломж байдаг болов уу?
-Бие даасан үйл ажиллагаатай ийм байгууллагад ямар нэгэн байдлаар хөндлөнгийн төрийн байгуулага хяналт хийх боломж,  хууль эрхзүйн орчин байхгүй. Хянах ч ёсгүй юм. Энд сууц өмчлөгчид өөрсдөө л эзний ёсоор хандаж, иргэн хүний үүргээ биелүүлж, СӨХ-ынхоо үйл ажиллагаанд оролцох нь гол гарц юм гэж би хэлмээр байна.
-Олон улсын жишигт энэ асуудлаа яаж зохицуулдаг юм бол?
-Гадаад улс орнуудад, тэр дундаа Европт бол манай СӨХ-тэй төстэй байгууллагууд байдаг. Тухайлбал надтай хамт ажиллаж байсан Америкийн иргэн СӨХ хариуцаж ажилладаг байсан. Ямар нэг цалин авдаггүй гэж байсан. Сууц өмчлөгчидтэйгээ хамтраад тухайн жилд ямар төрлийн засвар хийхээ ярилцаад айл бүрээс гарах мөнгөн дүнг гаргаад л засвар үйлчилгээгээ хийгээд явдаг. Германд бас СӨХ бий. Гэхдээ тэдгээр орнуудад иргэдийн оролцоо идэвх өндөр байдаг. Тийм болохоор бид л идэвхтэй бас өөриймсөг сэтгэлээр оршин суугаа байр, орчин тойрондоо хандах хэрэгтэй болж байгаа юм.