Цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэх ажил Эдийн засгийн яам татан буугдсанаас болж гацсан
Нийслэлийн Засаг даргын орлогч Н.Гантөмөртэй сүүлийн үед нийслэлд хийгдэж байгаа ажлуудын талаар ярилцлаа.
- Сүүлийн үед цэвэрлэх байгууламж сүйрлийн ирмэгт байгаа тухай мэдээлэл иргэдийг бухимдуулж байна?
- Улаанбаатар хотын унаган иргэний хувьд нийслэлчүүдийн хүндрэлийг сайн мэднэ. Шийдэгдээгүй олон асуудал байна. Нийслэлд анх 500 мянган хүнд зориулсан инженерийн бүтэц байгуулсан. Замын ажил сүүлийн гурван жилд гайгүй урагшилсан. Дээр нь зам дагасан нүсэр инженерийн байгууламж байх ёстой. Одоо энэ байгууламжийн хүчин чадал хүрэхгүй байна. Шинээр ашиглалтанд орсон байшингуудыг дулаан, цахилгаанаар хангах хэрэгтэй. Ер нь нийслэлд хуримтлагдсан асуудал 1-2 сонгуулийн хугацаанд шийдэхэд бэрх болтлоо хуримтлагдсан.
Цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэхэд 300 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт хэрэгтэй. Японы “Жайка” ТЭЗҮ-ийг нь хийчихсэн. Эдийн засгийн яам татан буугдаад энэ ажил зогссон учир одоо дахиад шинээр эхэлж байна.
- Яагаад шинээр эхэлж байгаа юм бэ?
- Яам нь татан буугдачихаар мэргэжилтнүүд нь хүртэл өөрчлөгдсөн. Дахиад шинэ хүмүүс өмнө нь хийж байсан ажилтай нь танилцах гээд хугацаа их орох болоод байна. Тиймээс одоо л засахгүй бол өвөл зогсвол одоогийнхоос арав дахин их хөрөнгө гаргах болчихоод байна. Нийслэлийн мэдлээс хэтэрсэн их хөрөнгө шаардлагатай. Дээр нь төрийн өмчийн харьяалалтай. Ингээд хариуцлага нь нийслэлд, өмчлөл нь төрд байдаг хачин тогтолцоо бас саад болж байгаа. Бид өөрсдийн хэмжээнд хийх жижиг, сажиг засварыг хийгээд л явж байна. Тэр ус, цахилгаан таслах ажлыг хүмүүсийн ажлын уялдаатай холбож ойлгож байгаа. Өглөө гарахад байсан ус өдөр ирэхэд байхгүй болохоор бухимдах нь аргагүй шүү дээ. Тэрний оронд сайн зар түгээх ёстой. Ямар хугацаагаар, хэзээ, хаана таслахаа сайн мэдээлбэл иргэд ойлгоно.
- Тэгээд яагаад зарлахгүй байна?
- Баянголын уулзвараас Драмын театр хүртэл цэвэр болон дулааны шугамыг яам хөрөнгийг нь гаргаад төрийн өмчийн компаниар хийлгэж байна. Бидний оролцоо байхгүй. Уг нь биднээр дамжуулаад хийчихвэл бид тэр зар сурталчилгаа, иргэдтэй харилцах ажлаа зохицуулаад хийчих боломжтой байхгүй юу. Гэтэл биднийг алгасаад нийслэлийн нутаг дэвсгэр дээр ажиллагаа явуулаад байдаг. Иргэд биднээс шаардах нь зөв биз дээ. Нийслэлийн нутаг дэвсгэр дээр байгаа өмчийг бид хариуцах нь зөв юм байна. Гэтэл одоо эсрэг тогтолцоо үйлчилж байгаа юм. Бас мэдээллийн олон хэрэгслүүдээр зэрэг зарлах гэхээр төсөв хүрэхгүй. Аргаа ядаад цөөн тооны хэвлэлээр тогтмол зарлах арга бодож байна.
- Зуслангийн замыг хаах тухай яриа байна.
- Удахгүй манай компаниуд Дамбадаржаагийн уулзвараас засч эхэлнэ. Замыг бүрмөсөн хаагүй хэсэгчилж хаана. Үндсэн засвар хийхэд хажуугаар нэвтрэхээр зохион байгуулна. Таг хаачихна гэж хэн ч хэлээгүй. Сүүлийн гурван жилд зуслангийн замын даац хэтэрч маш их бухимдал үүсгэж байна. Хотын төв түгжрэлгүй байхад зуслангийн зам түгжрээд байна гэсэн гомдол ирдэг. Тиймээс зуслангийн замын нэвтрэх чадварыг сайжруулна. Дээр суурьшлын бүс бас тэлнэ. Зам муу байх нь түгжрэлээс эхлээд хувь хүний машинд ч их халгаатай. Одоо нэг зассан байхад нэг хэсэгтэй гайгүй болох байх. Засахгүй бол түүнээс их хохирол амсана. Үүнийг иргэд ойлгох хэрэгтэй. Энэ жил бид зам засварын 30 хувийг хийчих хэмжээний мөнгөтэй болсон. Үлдсэн 70 хувийг хувийн хэвшилд тендер зарласан. Гэхдээ аравдугаар сарын 1 гэхэд дуусгах болзолтой. Манай компаниуд оролцохоор болсон. Хоёр урсгалтай замтай болно. Өмнө зөвхөн зун гардаг байсан газар дөрвөн улирал гардаг болсон. Суурьшлын бүс бий болгоно. Ерөнхий төлөвлөгөөнд өөрчлөлт оруулж цэцэрлэг, сургуультай болгох тухай яригдаж байгаа.
- Гэр хорооллын дахин төлөвлөлт ямар шатанд байна?
- Анх бид сонгуулиар иргэдэд дэд бүтэц тавьж өгөөд ямар ч хэлбэрээр орон сууцжих боломж гаргаж өгөхөөр амласан. Гэтэл иргэдийн 70 хувь нь “Дан дэд бүтэц аваад ямар хөрөнгөөр барилга барих вэ, тэрний оронд нийтийн орон сууцаар хангуулах” санал тавьсан. Тухайн үед Баянхошуу, Дамбадаржаагаар хашаа байшин маш хямд байсан. Өдөөдөр 10-20 дахин үнэд орсон. Энэ нь иргэдэд маш сайн хөрөнгө оруулалт болж хувирсан. Одоо ихэнх компаниуд том барилгуудаа бариад эхэлсэн. Бас нэг хувилбар дэвшүүлж байна. Нэг хүний хүч хөрөнгө дутаад байвал арвуулаа нийлээд барилгаа барьчих санал тавьж байна.
- Арвуулаа нийлчихээд нийслэл дээр ирвэл зөвшөөрөл өгнө гэсэн үг үү?
- Өгнө. Гэхдээ стандарт, аюулгүй байдал, чанар гээд харгалзах зүйл бий. УИХ баталсан Нийслэлийн ерөнхий төлөвлөгөө байдаг. Түүнд нийцүүлнэ.
- Автобусны ажилчид байнга ажил хаядаг болж байна. Энэ байдал хэзээ зогсох вэ?
- Улсын үйлдвэрийн газар өөрийн гэсэн хууль, журамтай. Энэ хүрээндээ байж чадаж байна уу гэдгийг шалгах хэрэгтэй. Ажилчид үзэл бодлоо илэрхийлэх эрхтэй гэхдээ бас бусдын эрх ашгийг харгалзах ёстой.
- Хувийн хэвшлийнхэн ажил хаяхгүй байна.
- Цаашдаа дээрх байгуулллагуудыг яаж ажиллуулах талаар нийтийн тээврийн газар, өмчийн газар хоёр оруулж ирнэ. Дараа нь яах аа шийднэ.
- 40, 50 мянгатын барилгуудыг цаашдаа яах вэ?
- Энэ барилгуудын дулаан цэвэр усны шугамууд хүүхдийн зулай шиг болсон. Эхний ээлжинд бага тойргийн хэмжээнд дахин төлөвлөлт хийнэ. Зураг, хөрөнгө нь гарчихсан. Хэв загварыг алдагдуулахгүй дахин төлөвлөлтөнд оруулах гэж байгаа. Таван шарын барилгуудын дахин төлөвлөлтийн ажил эхэлсэн. Одоо явж байгаа 300 шугамыг 500 болгож шинэчилнэ. Энэ ажил хийснээр Дэнжийн мянга, Зуун айл, Дамбадаржаагийн орчимд 8000 айл шинээр дулаанд холбогдох боломж нээгдэнэ.
- Наймдугаар сарын 15-наас дугаарын хязгаарлалт бүр байхгүй болно гэсэн үнэн үү?
- Тийм боломж бүрдсэн гэж үзээд хэлэлцэж байгаа.
- Сүүлийн үед цэвэрлэх байгууламж сүйрлийн ирмэгт байгаа тухай мэдээлэл иргэдийг бухимдуулж байна?
- Улаанбаатар хотын унаган иргэний хувьд нийслэлчүүдийн хүндрэлийг сайн мэднэ. Шийдэгдээгүй олон асуудал байна. Нийслэлд анх 500 мянган хүнд зориулсан инженерийн бүтэц байгуулсан. Замын ажил сүүлийн гурван жилд гайгүй урагшилсан. Дээр нь зам дагасан нүсэр инженерийн байгууламж байх ёстой. Одоо энэ байгууламжийн хүчин чадал хүрэхгүй байна. Шинээр ашиглалтанд орсон байшингуудыг дулаан, цахилгаанаар хангах хэрэгтэй. Ер нь нийслэлд хуримтлагдсан асуудал 1-2 сонгуулийн хугацаанд шийдэхэд бэрх болтлоо хуримтлагдсан.
Цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэхэд 300 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт хэрэгтэй. Японы “Жайка” ТЭЗҮ-ийг нь хийчихсэн. Эдийн засгийн яам татан буугдаад энэ ажил зогссон учир одоо дахиад шинээр эхэлж байна.
- Яагаад шинээр эхэлж байгаа юм бэ?
- Яам нь татан буугдачихаар мэргэжилтнүүд нь хүртэл өөрчлөгдсөн. Дахиад шинэ хүмүүс өмнө нь хийж байсан ажилтай нь танилцах гээд хугацаа их орох болоод байна. Тиймээс одоо л засахгүй бол өвөл зогсвол одоогийнхоос арав дахин их хөрөнгө гаргах болчихоод байна. Нийслэлийн мэдлээс хэтэрсэн их хөрөнгө шаардлагатай. Дээр нь төрийн өмчийн харьяалалтай. Ингээд хариуцлага нь нийслэлд, өмчлөл нь төрд байдаг хачин тогтолцоо бас саад болж байгаа. Бид өөрсдийн хэмжээнд хийх жижиг, сажиг засварыг хийгээд л явж байна. Тэр ус, цахилгаан таслах ажлыг хүмүүсийн ажлын уялдаатай холбож ойлгож байгаа. Өглөө гарахад байсан ус өдөр ирэхэд байхгүй болохоор бухимдах нь аргагүй шүү дээ. Тэрний оронд сайн зар түгээх ёстой. Ямар хугацаагаар, хэзээ, хаана таслахаа сайн мэдээлбэл иргэд ойлгоно.
- Тэгээд яагаад зарлахгүй байна?
- Баянголын уулзвараас Драмын театр хүртэл цэвэр болон дулааны шугамыг яам хөрөнгийг нь гаргаад төрийн өмчийн компаниар хийлгэж байна. Бидний оролцоо байхгүй. Уг нь биднээр дамжуулаад хийчихвэл бид тэр зар сурталчилгаа, иргэдтэй харилцах ажлаа зохицуулаад хийчих боломжтой байхгүй юу. Гэтэл биднийг алгасаад нийслэлийн нутаг дэвсгэр дээр ажиллагаа явуулаад байдаг. Иргэд биднээс шаардах нь зөв биз дээ. Нийслэлийн нутаг дэвсгэр дээр байгаа өмчийг бид хариуцах нь зөв юм байна. Гэтэл одоо эсрэг тогтолцоо үйлчилж байгаа юм. Бас мэдээллийн олон хэрэгслүүдээр зэрэг зарлах гэхээр төсөв хүрэхгүй. Аргаа ядаад цөөн тооны хэвлэлээр тогтмол зарлах арга бодож байна.
- Зуслангийн замыг хаах тухай яриа байна.
- Удахгүй манай компаниуд Дамбадаржаагийн уулзвараас засч эхэлнэ. Замыг бүрмөсөн хаагүй хэсэгчилж хаана. Үндсэн засвар хийхэд хажуугаар нэвтрэхээр зохион байгуулна. Таг хаачихна гэж хэн ч хэлээгүй. Сүүлийн гурван жилд зуслангийн замын даац хэтэрч маш их бухимдал үүсгэж байна. Хотын төв түгжрэлгүй байхад зуслангийн зам түгжрээд байна гэсэн гомдол ирдэг. Тиймээс зуслангийн замын нэвтрэх чадварыг сайжруулна. Дээр суурьшлын бүс бас тэлнэ. Зам муу байх нь түгжрэлээс эхлээд хувь хүний машинд ч их халгаатай. Одоо нэг зассан байхад нэг хэсэгтэй гайгүй болох байх. Засахгүй бол түүнээс их хохирол амсана. Үүнийг иргэд ойлгох хэрэгтэй. Энэ жил бид зам засварын 30 хувийг хийчих хэмжээний мөнгөтэй болсон. Үлдсэн 70 хувийг хувийн хэвшилд тендер зарласан. Гэхдээ аравдугаар сарын 1 гэхэд дуусгах болзолтой. Манай компаниуд оролцохоор болсон. Хоёр урсгалтай замтай болно. Өмнө зөвхөн зун гардаг байсан газар дөрвөн улирал гардаг болсон. Суурьшлын бүс бий болгоно. Ерөнхий төлөвлөгөөнд өөрчлөлт оруулж цэцэрлэг, сургуультай болгох тухай яригдаж байгаа.
- Гэр хорооллын дахин төлөвлөлт ямар шатанд байна?
- Анх бид сонгуулиар иргэдэд дэд бүтэц тавьж өгөөд ямар ч хэлбэрээр орон сууцжих боломж гаргаж өгөхөөр амласан. Гэтэл иргэдийн 70 хувь нь “Дан дэд бүтэц аваад ямар хөрөнгөөр барилга барих вэ, тэрний оронд нийтийн орон сууцаар хангуулах” санал тавьсан. Тухайн үед Баянхошуу, Дамбадаржаагаар хашаа байшин маш хямд байсан. Өдөөдөр 10-20 дахин үнэд орсон. Энэ нь иргэдэд маш сайн хөрөнгө оруулалт болж хувирсан. Одоо ихэнх компаниуд том барилгуудаа бариад эхэлсэн. Бас нэг хувилбар дэвшүүлж байна. Нэг хүний хүч хөрөнгө дутаад байвал арвуулаа нийлээд барилгаа барьчих санал тавьж байна.
- Арвуулаа нийлчихээд нийслэл дээр ирвэл зөвшөөрөл өгнө гэсэн үг үү?
- Өгнө. Гэхдээ стандарт, аюулгүй байдал, чанар гээд харгалзах зүйл бий. УИХ баталсан Нийслэлийн ерөнхий төлөвлөгөө байдаг. Түүнд нийцүүлнэ.
- Автобусны ажилчид байнга ажил хаядаг болж байна. Энэ байдал хэзээ зогсох вэ?
- Улсын үйлдвэрийн газар өөрийн гэсэн хууль, журамтай. Энэ хүрээндээ байж чадаж байна уу гэдгийг шалгах хэрэгтэй. Ажилчид үзэл бодлоо илэрхийлэх эрхтэй гэхдээ бас бусдын эрх ашгийг харгалзах ёстой.
- Хувийн хэвшлийнхэн ажил хаяхгүй байна.
- Цаашдаа дээрх байгуулллагуудыг яаж ажиллуулах талаар нийтийн тээврийн газар, өмчийн газар хоёр оруулж ирнэ. Дараа нь яах аа шийднэ.
- 40, 50 мянгатын барилгуудыг цаашдаа яах вэ?
- Энэ барилгуудын дулаан цэвэр усны шугамууд хүүхдийн зулай шиг болсон. Эхний ээлжинд бага тойргийн хэмжээнд дахин төлөвлөлт хийнэ. Зураг, хөрөнгө нь гарчихсан. Хэв загварыг алдагдуулахгүй дахин төлөвлөлтөнд оруулах гэж байгаа. Таван шарын барилгуудын дахин төлөвлөлтийн ажил эхэлсэн. Одоо явж байгаа 300 шугамыг 500 болгож шинэчилнэ. Энэ ажил хийснээр Дэнжийн мянга, Зуун айл, Дамбадаржаагийн орчимд 8000 айл шинээр дулаанд холбогдох боломж нээгдэнэ.
- Наймдугаар сарын 15-наас дугаарын хязгаарлалт бүр байхгүй болно гэсэн үнэн үү?
- Тийм боломж бүрдсэн гэж үзээд хэлэлцэж байгаа.