Бохирын асуудлаа яаж шийдэх вэ?
Улаанбаатар хотын хүн амын өсөлтөөс шалтгаалж ганц байдаг төв цэвэрлэх байгууламж маань ачааллаа дийлэхгүй хүндхэн байдалд ороод байна. Түүнчлэн өдрөөс өдөрт хаяагаа тэлж буй гэр хороолол, зуслангийн айл өрхүүдийн бохирын асуудал ч багагүй толгой өвтгөсөн сэдвийн нэг болжээ. Ингээд өрхийн бие даасан бохирын системийн талаарх мэдээллийг хүргэе.
Бие даасан бохир зайлуулах систем 120 гаруй жилийн өмнө францад зохион бүтээгдсэн бөгөөд үүнээс өмнө Араб, Турк зэрэг орнуудын эртний орд харшид одоо хэрэглэгддэг бие даасан бохир зайлуулах системтэй ижил төстэй технологи хэрэглэж байжээ. Энэүү систем улам бүр боловсронгуй болж дэлхий нийтэд түгээмэл хэрэглэгдэх болсон ч манай оронд нэлээн хожуу нэвтэрсэн. Өнөөдрийн байдлаар АНУ-д л гэхэд 40 сая септик систем ашиглагдаж байгаа бөгөөд Герман, Канад, Австрали, Европын орнуудад ч өргөн хэрэглэгддэг.
Септик систем нь агаар үл нэвтрэх, хүчилтөрөгчгүй тунгаагч савны орчинд үүсэх анаэробик бактер нь бохир хаягдлыг задралд оруулж, эзэлхүүнийг нь багасган нягтруулах зарчмаар ажилладаг. Бохирын систем нь тунгаагч сав буюу сепик танк, шүүлтүүрийн хэсэг, шингээгч хэсэг гэсэн 3 үндсэн хэсгээс бүрдэнэ.
Системийн зорилго нь бохир хаягдлыг ялган задалж, ялгарч тунасан шингэн хэсгийг нь газрын хөрсөөр дамжуулан цэвэршүүлэн шүүж, хөрсний устай дүйцэхүйц хэмжээнд хүртэл усыг цэвэршүүлэхэд оршино. Харин томоохон барилга байгууламжийн хувьд бохир усыг өндөр хүчин чадлаар цэвэршүүлэх тусгай аппарат нэмж суурилуулдаг. Ингэснээр цэвэршүүлсэн усыг 2 дахь хэрэглээнд эргүүлэн ашиглах боломжтой болно.
Энэхүү системийн олон улсад хэрэглэгддэг хэд хэдэн боловсронгуй технологи байдаг. Тухайлбал бохирдлыг цэвэршүүлэх:
Бие даасан бохир зайлуулах систем 120 гаруй жилийн өмнө францад зохион бүтээгдсэн бөгөөд үүнээс өмнө Араб, Турк зэрэг орнуудын эртний орд харшид одоо хэрэглэгддэг бие даасан бохир зайлуулах системтэй ижил төстэй технологи хэрэглэж байжээ. Энэүү систем улам бүр боловсронгуй болж дэлхий нийтэд түгээмэл хэрэглэгдэх болсон ч манай оронд нэлээн хожуу нэвтэрсэн. Өнөөдрийн байдлаар АНУ-д л гэхэд 40 сая септик систем ашиглагдаж байгаа бөгөөд Герман, Канад, Австрали, Европын орнуудад ч өргөн хэрэглэгддэг.
Септик систем нь агаар үл нэвтрэх, хүчилтөрөгчгүй тунгаагч савны орчинд үүсэх анаэробик бактер нь бохир хаягдлыг задралд оруулж, эзэлхүүнийг нь багасган нягтруулах зарчмаар ажилладаг. Бохирын систем нь тунгаагч сав буюу сепик танк, шүүлтүүрийн хэсэг, шингээгч хэсэг гэсэн 3 үндсэн хэсгээс бүрдэнэ.
Системийн зорилго нь бохир хаягдлыг ялган задалж, ялгарч тунасан шингэн хэсгийг нь газрын хөрсөөр дамжуулан цэвэршүүлэн шүүж, хөрсний устай дүйцэхүйц хэмжээнд хүртэл усыг цэвэршүүлэхэд оршино. Харин томоохон барилга байгууламжийн хувьд бохир усыг өндөр хүчин чадлаар цэвэршүүлэх тусгай аппарат нэмж суурилуулдаг. Ингэснээр цэвэршүүлсэн усыг 2 дахь хэрэглээнд эргүүлэн ашиглах боломжтой болно.
Энэхүү системийн олон улсад хэрэглэгддэг хэд хэдэн боловсронгуй технологи байдаг. Тухайлбал бохирдлыг цэвэршүүлэх:
- Хими
- Биологи
- Механик гэсэн үндсэн 3 арга байдаг. Орчин үед бохир зайлуулах системд химийн элемент хэрэглэхээс эрс татгалзаж биологийн аргаар цэвэршүүлэхийг илүүд үзэх болсон бөгөөд энэ нь өртөг болон ашиглалтын зардлын хувьд хими, механикийн системтэй харьцуулахад хямд байдаг байна.
Бохирын систем нь механик, биологи, хөрсний гэсэн үндсэн 3 цэвэрлэгээг хийдэг.
Механик цэвэрлэгээ:
Онолын хувьд 24-48 цагийн дотор тунгаах сав руу урсан орсон бохирын хүнд хэсэг нь тунгаагч савны ёроолд лаг давхарга болон тогтож, хөнгөн хөөс, тостой хэсэг нь хөөсөн давхарга болж дээгүүрээ хөвдөг бөгөөд дээрх хоёр давхаргын дунд ялгаран тогтож, шүүгдсэн усан давхарга нь тунгаагч савны гарах хоолойгоор дамжин шүүлтүүрийн хэсэг рүү урсах ёстой. Үүнийг “механик цэвэрлэгээ” гэдэг. Тунгаагч савны эзэлхүүн болон хэрэглэгчийн тооны харилцаанаас шалтгаалан тунгаагч савыг 3-5 жилд нэг удаа цэвэрлэх шаардлагатай.
Биологийн цэвэрлэгээ:
Бохир ус, хаягдал нь шууд тунгаагч сав руу урсаж орно. Агааргүй орчин бүхий тунгаагч саванд орсон бохир хаягдлын хэсгүүд хүчилтөрөгчгүй орчинд амьдарч чаддаг микро организмууд болж хувирдаг. Дээрх микро организмууд буюу анаэробик бактер гаднаас орж ирж байгаа бохир усан дахь бусад бактерийг идэж устгаснаар “Биологийн цэвэрлэгээ” явагддаг.
Хөрсний цэвэрлэгээ:
Шүүлтүүрийн хэсэг нь урсан ирсэн бохир усыг тасралтгүй соруулж давтамж үүсгэлгүй газрын хөрсөнд аажмаар бүрэн цэвэршүүлэн тархаах үүрэгтэй. Тархаж буй ус нь газрын хөрсөнд шингэх явцад үлдсэн бохирдуулагч бодис нь хөрсний молекулын гадаргуу дээр наалдаж, хөдөлгөөнгүй үлдэж тогтдог ба эдгээр хэсгүүдийн ихэнх нь микробын ялзрал явагдах замаар цэвэршдэг. Микробын ялзрах процесс явагдсанаар эцсийн буюу “Хөрсний цэвэрлэгээ” хийгдэнэ.
Монголын нөхцөлд тохиромж муутай цэвэрлэх байгууламжууд:
Механик цэвэрлэгээ:
Онолын хувьд 24-48 цагийн дотор тунгаах сав руу урсан орсон бохирын хүнд хэсэг нь тунгаагч савны ёроолд лаг давхарга болон тогтож, хөнгөн хөөс, тостой хэсэг нь хөөсөн давхарга болж дээгүүрээ хөвдөг бөгөөд дээрх хоёр давхаргын дунд ялгаран тогтож, шүүгдсэн усан давхарга нь тунгаагч савны гарах хоолойгоор дамжин шүүлтүүрийн хэсэг рүү урсах ёстой. Үүнийг “механик цэвэрлэгээ” гэдэг. Тунгаагч савны эзэлхүүн болон хэрэглэгчийн тооны харилцаанаас шалтгаалан тунгаагч савыг 3-5 жилд нэг удаа цэвэрлэх шаардлагатай.
Биологийн цэвэрлэгээ:
Бохир ус, хаягдал нь шууд тунгаагч сав руу урсаж орно. Агааргүй орчин бүхий тунгаагч саванд орсон бохир хаягдлын хэсгүүд хүчилтөрөгчгүй орчинд амьдарч чаддаг микро организмууд болж хувирдаг. Дээрх микро организмууд буюу анаэробик бактер гаднаас орж ирж байгаа бохир усан дахь бусад бактерийг идэж устгаснаар “Биологийн цэвэрлэгээ” явагддаг.
Хөрсний цэвэрлэгээ:
Шүүлтүүрийн хэсэг нь урсан ирсэн бохир усыг тасралтгүй соруулж давтамж үүсгэлгүй газрын хөрсөнд аажмаар бүрэн цэвэршүүлэн тархаах үүрэгтэй. Тархаж буй ус нь газрын хөрсөнд шингэх явцад үлдсэн бохирдуулагч бодис нь хөрсний молекулын гадаргуу дээр наалдаж, хөдөлгөөнгүй үлдэж тогтдог ба эдгээр хэсгүүдийн ихэнх нь микробын ялзрал явагдах замаар цэвэршдэг. Микробын ялзрах процесс явагдсанаар эцсийн буюу “Хөрсний цэвэрлэгээ” хийгдэнэ.
Монголын нөхцөлд тохиромж муутай цэвэрлэх байгууламжууд:
- Хуванцар септик
- Даац муу авдаг тул хөлдөлтийн түвшнээс доор хийх боломжгүй. Хөлдөлтийн түвшнээс доор хийхийн тулд нэмэлт байгууламж барих шаардлагатай ба хөлдөлтөөс хамгаалахын тулд халдаг кабель болон халаах хэрэгсэл хэрэглэж нэмэлт зардал гаргадаг.
- Зүүн европ болон ОХУ-аас орж ирдэг бага оврын цэвэрлэх байгууламжууд
- Дөрвөлжин хуванцар учир даац маш муу авдаг
- Олон насос мэдрэгчтэй учир нэг насос нэг мэдрэгчээс шалтгаалан ажиллахгүй байх магадлал өндөртэй
- Тог тасрах болон цахилгаангүй үед хөлдөх болон санамжууд нь устаж буруу ажилладаг
- Ус дахин ашиглах зориулалт бүхий MBR болон биореактор төхөөрөмжүүд (Энэ нь өндөр хэмжээнд бүтээгдсэн нано технологи)
- Цахилгаан байнга тасардаг нөхцөлд тохиромж муутай
- Шүүлтүүрүүд нь амархан бохирддог
- Шүүлтүүр болон насос мэдрэгч нь үнэтэй
- Байнгын ажиглалт болон засвар үйлчилгээ шаарддаг
- Их хэмжээний бохир ус цэвэрлэх болон тодорхой хэмжээний хөрөнгө мөнгөтэй компаниудад тохиромжтой
- Кольцио болон цоорхой ёмкосууд
- Байгаль орчинд бохирдол үүсгэдэг
- Хөрсний ус дүүрч цуглуулах худаг болдог
- Үнэр их гардаг
- Хөлдөлт амархан явагддаг
- Лаг задалдаг анаробек бактер үржих боломжгүй
- Жил орчмын дараагаас шингэх үйл явж удааширдаг.
Сайн бохирын систем ямар байх ёстой вэ?
• Өвөл хөлддөггүй
• Үнэр гардаггүй
• Засвар үйлчилгээ хийж байх
• Хөрсний бохирдол үүсдэггүй
• Соруулах давтамж хол
• Ашиглалтын зардал багатай
• Цахилгаан бага зарцуулдаг
• Ус нэвчдэггүй
• Даац авдаг байх гэсэн шаардлагуудыг хангаж байвал таны цэвэрлэх байгууламжийг сайн бохирын систем болсон гэж үзнэ .
Одоогоор Монголд бага оврын цэвэрлэх байгууламжийг суурилуулдаг Роял констракшн, Монгол дайван, ЖИ ТИ хаус, Одкон холдинг зэрэг хэд хэдэн компани бий. Өрхийн бохирын системийг хэрхэн шийдвэл зохилтой талаарх илүү дэлгэрэнгүй мэдээллийг Барилга.МН сэтгүүлийн ирэх сарын дугаараас уншаарай.
• Өвөл хөлддөггүй
• Үнэр гардаггүй
• Засвар үйлчилгээ хийж байх
• Хөрсний бохирдол үүсдэггүй
• Соруулах давтамж хол
• Ашиглалтын зардал багатай
• Цахилгаан бага зарцуулдаг
• Ус нэвчдэггүй
• Даац авдаг байх гэсэн шаардлагуудыг хангаж байвал таны цэвэрлэх байгууламжийг сайн бохирын систем болсон гэж үзнэ .
Одоогоор Монголд бага оврын цэвэрлэх байгууламжийг суурилуулдаг Роял констракшн, Монгол дайван, ЖИ ТИ хаус, Одкон холдинг зэрэг хэд хэдэн компани бий. Өрхийн бохирын системийг хэрхэн шийдвэл зохилтой талаарх илүү дэлгэрэнгүй мэдээллийг Барилга.МН сэтгүүлийн ирэх сарын дугаараас уншаарай.