Мэргэжлийн түвшин, оюуны чадавх өндөртэй тэр хэмжээгээрээ шинийг хийж бүтээх эрмэлзэл дүүрэн залуустай уншигч та бүхнийг уулзуулж байгаадаа баяртай байна. Саяхандаа, АНУ-д хэсэг монгол залуус өнөөгийн хүмүүсийн өдөр тутмын хэрэглээ болсон ухаалаг гар утсыг утасгүйгээр цэнэглэглэх (wireless charger) төхөөрөмжийг зохион бүтээсэн талаарх мэдээллийг Монголчууд бид талархан хүлээн авч байсан. Тэгвэл тэдгээр залуус дэлхийд Монголын нэрийг таниулах үндэсний брэндийг бүтээх зорилго өвөрлөн эх орондоо иржээ. Ингээд “Аметрос Технологи” компаний гүйцэтгэх захирал Д.Тулгабаатартай ярилцсанаа та бүхэнд хүргэе.
Юуны өмнө компанийнхаа тухай танилцуулаач. Хэзээ үүсгэн байгуулсан бэ?
Манай компани нь анх 2013 онд Америкт албан ёсоор бүртгүүлж үйл ажиллагаа явуулж эхлэсэн. Тухайн үед гар утасны утасгүй цэнэглэгчийг зохион бүтээсэн юм. Хэдийгээр энэ төсөл өргөн цар хүрээтэйгээр хэрэглэгчдэд нэвтэрч чадаагүй боловч Монгол инженерүүдийн бүтээл гадны зах зээл дээр өрсөлдөх бүрэн боломжтой гэдгийг бидэнд мэдрүүлсэн юм. Ингээд цаашдын зохион бүтээлтээ улам боловсронгуй болгож хөгжүүлэн бүтээгдэхүүнийнхээ үйлдвэрлэлийг эх орондоо хийх нь зүйтэй юм байна гэж үзээд “Аметрос Технологи” компаниа 2014 онд Монгол улсад албан ёсоор бүртгүүлсэн. Бид одоогийн байдлаар гэрийн автоматжуулалтын систем болон тусгай зориулалтын таблет зохион бүтээхээр ажиллаж байна.
Төслүүдийнхээ талаар мэдээлэл өгнө үү?
Бид томоохон электроникийн компаниудтай өрсөлдөхүйц үндэсний брэндийг бий болгох зорилготойгоор өндөр хүчин чадалтай “DOBU” гэрийн автоматжуулалт, алсын зайн удирдлага, хяналт, хамгаалалтын системийг зохион бүтээж байна. Энэхүү систем нь гэрийн автоматжуулалтын системийн хөгжлийн чиг хандлага болоод буй утасгүй мэдрэгч бүхий сүлжээн дээр суурилан ажиллах боломжтой гэдгээрээ уламжлалт технологиудаас давуу талтай юм. Эдийн засгийн хувьд ч тэр, технологийн хувьд ч тэр бидэнд өрсөлдөх боломж дүүрэн байгаа учир бид энэ салбарыг сонгон өрсөлдөхөөр зэхэж байна. Үүнээс гадна мэдээллийн технологийн дэвшил төдийлөн сайн нэвтрээгүй эрүүл мэнд, уул уурхай, хөдөө аж ахуй, газар тариалан гэх мэт салбаруудад өдөр тутам тулгамддаг технологийн асуудлуудыг шийдвэрлэх, үйл ажиллагааг хөнгөвчлөх зорилгоор тусгай зориулалтын таблет зохион бүтээж байгаа юм. Тусгай зориулалтын таблет нь тухайн салбарын онцлогт тохирсон, нэн шаардлагатай технологи, хэрэгслүүдийг өөртөө агуулсан байгаа нь бусад бүтээгдэхүүнээс ялгарах давуу талтай. Энэ ажлын эхлэл болж Монгол орон даяар элэгний вирүст хепатит өвчинтэй тэмцэх “Эрүүл Элэг” хөтөлбөрийн эмчилгээний дэд хөтөлбөрт хэрэглэгдэх эмнэлгийн зориулалттай бидний зохион бүтээсэн таблет компьютер тун удахгүй хэрэглээнд нэвтэрнэ.
Ер нь Монголын электроникийн хөгжил хэзээнээс эхлэсэн бэ? Бид энэ салбарт өрсөлдөх боломжтой гэж үү?
Одоогоос дөч гаруй жилийн өмнө 1978 онд Монгол улсын шинжлэх ухааны академи ЗХУ-тай гэрээ байгуулж радио электроникийн тоног төхөөрөмж экспортлож байсан түүхтэй. Ардчилсан хувьсгалаас хойш бүтээгдэхүүн экспортлох нь битгий хэл дотоодод технологийн салбар арай ядан дэнжигнэсээр өдий хүрлээ. 1990 ээд оны үед Монел зурагтыг угсарч байсан. Монголын Монел, Солонгосын Самсунг хоёр нэг онд үйл ажиллагаагаа эхлүүлж байсан компаниуд шүү дээ. Гэтэл өнөөдөр Самсунг ямар түвшинд хөгжсөн байна, Монел ямар түвшинд байна гэдгийг харах ёстой. 2013 онд гэхэд Самсунг электроникс компанийн зөвхөн гар утаснаас олж байгаа жилийн цэвэр ашиг 30 тэрбум ам.долларт хүрсэн нь манай улсын жилийн төсвөөс даруй дахин их байна. Анхнаас нь улсаас бодлогоор дэмжээд, хөгжүүлээд явсан бол өнөөдөр Монел компани улсын төсвийн ихэнх хувийг бүрдүүлдэг том компани болсон байхыг үгүйсгэхгүй. Харин одоо бид технологийн салбарыг сэргээж Монголоос цахим технологийн бүтээгдэхүүнийг экспортлох үндэстэн дамнасан том корпорацийг бий болгохоор зорьж байна. Бидэнд нөөц бололцоо, бэлтгэгдсэн мэргэжилтэн байна, яагаад болохгүй гэж. Бид зурагт эсвэл гар утас үйлдвэрлээд SAMSUNG, APPLE-тай өрсөлдөнө гэвэл инээдтэй хэрэг болно. Яагаад гэвэл энэ тал дээр тэд бусдаас нэг хоёр ч биш нэлээд хэдэн алхамаар түрүүлсэн. Харин гэрийн автоматжуулалт, ухаалаг системийг хөгжүүлэх тал дээр яг бидэнтэй адил судалгаа, туршилт, хөгжүүлэлтийн түвшинд явж байгаа. Шинээр хэрэглээнд нэвтэрч буй бүтээгдэхүүн, шинэ зах зээл гэдэг утгаараа бидэнд өрсөлдөх боломж дүүрэн байгаа юм.
Гэрийн ухаалаг төхөөрөмж гэж яг юуг нэрлээд байна вэ? Хүмүүст ойлгомжтой байдлаар тайлбарлаж өгөөч?
Маш энгийнээр бол таны гэр бүхэлдээ ухаалаг анд тань болох юм. Ажиллагааг энгийнээр тайлбарлавал та орондоо хэвтэж байхдаа эсвэл гэрээсээ хол газар байгаа үедээ удирдлагын төхөөрөмж болон ухаалаг утасны аппликэйшн ашиглан гэрэл, хөшиг, хяналтын камер болон бусад цахилгаан хэрэгслүүдээ удирдаж болох ба цаашилбал ус алдах, хулгай, гал гарах зэрэг мэдээллийг шууд мэдэх боломжийг олгож байгаа юм. Манай төхөөрөмжийг “Добу” гэж нэрлэдэг. “Монголын Нууц товчоо”-дээр ах дүү Дува сохор, Добу мэргэн хоёр гэж гардаг шүү дээ. Домогт биднийг Добу мэргэний үр сад гэдэгчлэн бидний хийсэн бүтээгдэхүүн ч гэсэн Монголоор овоглосон амжилтанд хүрсэн анхдагчуудын нэг байх болтугай хэмээн билэгдэж энэ нэрийг өгсөн юм. Нөгөөтэйгүүр Монгол хүн хийсэн, Монголоос гаралтай, гэдгийг нь мэдрүүлэх зорилгоор төхөөрөмжийн гаднах гэр дээр тавигдах логонд маш их анхаарал хандуулсан. Монгол гэрийн дүрстэй. Гэрийн тоононоос утаа гарч байгаагаар дүрсэлсэн. Ингээд харахаар нэр, логоноосоо эхлээд Монгол “үнэр” үнэртэж байгаа биз дээ? (инээв)
Бүтээгдэхүүний зургаас
Та бүгдийг ийм зүйл хийж байгаад Монгол хүнийхээ хувьд баяртай байна. Гэхдээ гадаад зах зээлд хэрхэн нэвтрэх, энэ төхөөрөмжөө хэрхэн олон хувь үйлдвэрлэх зэргийг асуухгүй өнгөрч чадахгүй нь?
Мэдээж хэрэг үндэсний үйлдвэрлэл учраас бүтээгдэхүүнээ эхний ээлжинд Монголын зах зээлд нийлүүлнэ. Манай зах зээл жижиг учир бүтээгдэхүүн сайн борлуулагдлаа гэхэд 10 мянга 20 мянгад хүрээд зогсоно гэж таамаглаж байгаа. Тийм болохоор бид хамгийн түрүүнд Америкийн зах зээлд гаргах бодолтой байна. Яагаад гэвэл бид тэндэхийн зах зээлийн зарчмыг гадарлана, мөн тэнд ажиллах боловсон хүчин байгаа. Ерөнхийдөө энэ зун 7-р сараас Америкт борлуулалтаа хийж эхлэх зорилготой байна. Харин олноор үйлдвэрлэх тал дээр APPLE компанийн зарчмыг ашиглах нь зүйтэй гэж үзсэн. Тэд Америктаа схем, загвар дезайныг нь хийгээд Хятадуудаар үйлдвэрлүүлдэг. Бид Хятад гэдэг энэ том үйлдвэрлэгч орны яг хажууд байна. Үүнийгээ ухаалгаар ашиглах ёстой. Үйлдвэрлэлийн тухайд бид бүгдийг нь нэг компаниар үйлдвэрлүүлэхгүй. Учир нь технологийн нарийн шийдэл, нууцлалаа хадгалж хамгаалах зорилгоор эд анги, гадна гэр бүгдийг нь тус тусад нь өөр өөр үйлдвэрт хийлгэх юм.
Та бүгдийн хийж байгаа ажил нэг талаар сайхан ч нөгөө талаар хүмүүсийг их л залхуу болгох эд юм шигээ?
Магадгүй тэгж санагдаж болох юм. Гэхдээ өөр өнцгөөс нь харах юм бол хөдөлмөр түүнтэй хамт гардаг зардалыг маш ихээр хэмнэхээс гадна хүмүүсийн амьдралын аюулгүй байдлыг хангаж байгаа юм. Манайд сүүлийн үед том барилгад гал гарч, хулгайн хэрэг их гарах болсон. Энэ нь гал, хулгайн аюулгүйн систем муу байгаатай холбоотой. Үүнээс гадна энерги, цахилгаан эрчим хүч хэмнэлтийн асуудал маш чухал. Жишээлбэл бага насны хүүхдийг гэрт нь ганцааранг нь эсвэл хүүхэд асрагчид үлдээх, мөн гэрээ удаан хугацаагаар эзэнгүй орхих тохиолдол гардаг. Энэ үед манай системийн тусламжтайгаар дээрх бүх асуудлууд хялбархан шийдэж болох юм.
Добу системийн өөр давуу талыг дурдаач гэвэл юуг онцлох вэ?
Систем өөрөө суралцах чадвартай. Тогтмол хийдэг үйлдлүүдийг нь хэрэглэгчээс хамааралгүй ухаалгаар хийдэг болно гэсэн үг. Үндсэндээ автоматжуулалт, хяналт, хамгаалалтын системийг нэгтгэж цогц болгосон. Түүнчлэн дэлхийн дахинд хэрэглэгдэж байгаа хамгийн сүүлийн үеийн утасгүй, бага цахилгаан эрчим хүч ашиглан ажиллах технологи хэрэглэж байна гэдэг нь том давуу тал юм.
Эцэст нь та бүхэн юуны төлөө тэмүүлж байна вэ?
Шинжлэх ухаан, технологийн үсрэнгүй хөгжлийн эрин болсон өнөө үед дэлхий даяар хүний оюуны бүтээлийг өндрөөр үнэлдэг гэдгийг та бид мэднэ. Чухам үүнд л манай компаний бизнесийн мөн чанар оршиж байгаа юм. Тийм ч учраас Монгол хүний оюун ухаан шингэсэн бүтээгдэхүүнийг зохион бүтээж, үндсэн технологиудыг боловсруулах ажилдаа голчлон анхаарч байгаа. Бидний гол зорилго бол гадны, тэр дундаа АНУ-ын зах зээлд бүтээгдэхүүнээрээ өрсөлдөх. Ингээд нэг ч гэсэн Монгол угшилтай компани гадны томоохон зах зээлд гарч чадвал энэ чиглэлээр ажиллаж байгаа олон зуун Монгол залууст итгэл төрүүлнэ гэж найдаж байна. Цаашлаад технологийн салбарт хэд хэдэн Монгол компани дэлхийд өрсөлдөөд эхэлбэл манай улсын эдийн засагт шинэ хөгжлийн гарцыг нээх юм. Чухамдаа үүнийг л жинхэнэ утгаар нь хөгжил, дэвшил гэж хэлэх болов уу?! Дашрамд дурдахад Монголын электроникийн салбарыг хөгжүүлэхийн төлөө гэр бүлдээ зориулах, амрах, унтах цагаа хагаслан байж, уйгагүй, чин сэтгэлээсээ, итгэл төгс зүтгэж байгаа багийнхаа залуустаа баярлалаа гэж хэлмээр байна.