Ногоон барилгын үзэл баримтлалыг хэрэгжүүлж буй олон улсын туршлага

Ногоон барилгын үзэл баримтлалыг хэрэгжүүлж буй олон улсын туршлага

          Ногоон барилгын үзэл баримтлалыг хэрэгжүүлэх буюу хүлэмжийн хийн ялгаруулалтыг багасгах, тогтвортой барилгын салбарыг хөгжүүлэхэд ногоон барилгад оруулах хөрөнгө оруулалт, инноваци, технологи, барилгын бизнесийн тогтвортой загварыг бий болгох эрх зүй болон бодлогын орчин чухал.

Ихэнх улс оронд барилгын салбарын үйл ажиллагаа болох барилгын зураг төсөл зохиох, барилга барих, барилгын материалын үйлдвэрлэл, түүний дэд бүтцийн менежментийг хувийн салбар хэрэгжүүлдэг. Энэ нь ногоон барилгын үзэл баримтлалыг бодит амьдралд хэрэгжүүлэхэд хувийн салбарын үүрэг маш чухал болохыг гэрчилнэ. Хувийн салбарын хөрөнгө оруулалт, үйл ажиллагаа эдийн засгийн үйл ажиллагааны гол хөдөлгөгч хүч, үр дүнг тодорхойлогч болдог хэдий ч бизнесийн салбарын үйл ажиллагаа төрийн бодлого, орчин, урамшууллын оновчтой механизмаас хамаарч байдаг.
Ногоон барилгын үзэл баримтлалыг амжилттай хэрэгжүүлж буй улс орон олон. Түүний дотроос АНУ-ын жишээг дор сийрүүллээ.

    
                     АНУ
АНУ-ын ногоон барилгын практикт өнөөгийн байдлаар хоёр төрлийн ногоон барилгын зэрэглэл тогтоох систем ашиглагдаж байна. Эдгээрийн нэг нь ЛИЙД (LEED) буюу монгол хэлэнд хөрвүүлбэл “Эрчим хүч, байгаль орчны тэргүүлэх төлөвлөлт” нэртэй барилгын үнэлгээний систем бөгөөд уг системийг анх 1998 онд олон нийтэд танилцуулахын сацуу практикт хэрэглэж эхэлсэн гэж үздэг. Энэхүү ногоон барилгын зэрэглэл тогтоох системыг хэрэглэхэд ЛИЙД-ийн баримт бичигт дурдсанаар сайн дурын, харилцан зөвшөөрөлцөх шаардлага гэсэн гол зарчмыг баримталдаг.
АНУ-ын ЛИЙД – Ногоон барилгын зэрэглэл тогтоодог системийг шинэ барилга, хуучин барилга, сургуулийн барилга, эмнэлгийн зориулалттай барилга, түүнчлэн оффис, жижиглэн худалдааны төв, агуулах, лаборатоийн зориулалттаы барилгад, тухайн барилгын ажлын менежментийн онцлог, барилгын зорилулалтаас хамаарч өөр өөр шалгуур ашиглахаар тогтоосон байдаг.

Тухайлбал шинэ болон их засвар хийсэн барилгын системийн тухайд, дор дурдсан үндсэн 7-9 (тухайн барилгын төрөл, зориулалтаас хамаарч өөр өөр байдаг) гол хүчин зүйл болох үзүүлэлт, үзүүлэлт тус бүр 2-8 дэд үзүүлэлтийг өөртөө багтаасан цогц үзүүүлэлтийн багцаас бүрддэг. Үүнд:

Барилгын талбайн тогтвортой менежмент

(Барилгын талбайн сонголт, нэгж талбайн үр ашигтай ашиглалт, хуулсан хөрсний ашиглалт, тээврийн хэрэгслийн зогсоол, дугуй, нийтийн тээврийн хэрэгсэл зэрэг байгальд ээлтэй тээврийн хэрэгсэлтэй холбоотой үзүүлэлт, тухайн барилргын гадаад орчны тохижилт, ногоон байгууламж, борооны усыг хуримтлуулж ашиглах болон гэрэлтүүлгээс үүдэлтэй бохирдлыг бууруулах шийдэлтэй эсэх)
 
Усны үр ашигтай хэмнэлт

(Барилгын орчны тохижилтод зориулж ашиглах усыг хэмнэх болон бохир усыг цэвэршүүлэн дахин ашиглах технологийн шийдэл, ундны болон хэрэглээний усыг хэмнэлттэй ашиглах технологийн шийдэл зэрэг)
 
Эрчим хүч ба агаар мандал

(Эрчим хүчний үр ашигтай хэрэглээний шийдэлтэй, сэргээгдэх эрчим хүч ашиглах, эрчим хүчний ашиглалтыг хэмжих, баталгаажуулалт хийх оновчтой технологи ашиглалт зэрэг)
 
Барилгын материал ба нөөцийн үр ашигтай ашиглалт

(Барилгад дахин боловсруулсан буюу өмнө ашиглагдаж байсан барилгын материалыг дахин ашиглах, тухайн орон нутгийн материал ашиглах, барилгын хог хаячгдлын менежмент зэрэг)
 
Барилгын дотоод орчны чанар

(Агааржуулалтын систем, барилгад нүүрстөрөгчийн зэрэг агаар бохирдуулагч, хортой нөлөө багатай материал ашиглах, гэрэлтүүлгийн оновчтой шийдэлтэй, хүний эрүүл мэндэд тохиромжтой дулааны тохиргоо, тав тухыг хангасан, байгалийн гэрэл ашиглалт зэрэг)
 
Барилгын төлөвлөлт - зураг төсөлд тусгагдсан шинэлэг санаа
(Барилгын төлөвлөлтөнд тусгагдсан шинэлэг санаа, шийдэл)
 
Бүс нутгийн байгаль орчны бодлогод нийцсэн байдал

(тухайн тодорхой бүс нутаг буюу орон нутгийн байгаль орчны бодлогод нийцсэн байдлаас хамааруулан олгодог нэмэлт урамшуулалт оноо)
ЛИЙД нь онооны систем ашиглагадг бөгөөд, нийт авбал зохих онооны 40-49-ийг авсан бол энгийн гэрчилгээ олгодог бол, 50-59, 60-79, 80-аас дээш оноо авсан бол мөнгө, алт, платинум зэрэглэлд багтана. Харин 40-өөс доош оноо авахаар барилга нь ногоон барилгын минимум шаардлагыг хангаагүйд тооцогддог.
АНУ-ын ногоон барилгын зэрэглэл тогтоох энэхүү журмыг ашгийн төлөө бус, гишүүнчлэл бүхий байгууллага болох АНУ-ын Ногоон барилгын зөвлөл гарган хэрэгжилтийг хангах үйл ажиллагааг 1993 онд байгуулагдсан цагаасаа эхлэн явуулж ирсэн байна.    

АНУ-д ногоон барилгын зэрэглэл тогтоодог вэб-суурьтай, ашиглахад хялбарт тооцогддог Грийн глоб (Green globe) өөр нэгэн системийг 2004 оноос эхлэн практикт хэрэгжүүлж эхэлсэн. Энэхүү систем нь үнэлгээ хийх, баталгаажуулж гэрчилгээ олгох гэсэн хоёр үе шаттай явагддаг. Шинэ барилгын тухайд, эхний үе шатны үнэлгээ нь барилгын ажил эхлэхээс өмнө, хоёр дох нь барилгын ажил дууссан үед хийгддэг.
Үнэлгээ хийхэд харгалзан үздэг дараахи нийт 7 гол үзүүлэлт ашигладаг бөгөөд нийт 1000 онооны үэнлгээний системтэй:

Төслийн менежмент(Зураг, төсөл зохиох нэгдсэн, цогц байх зарчмыг баримталсан эсэх, уулзалт ярилцлага, гүйцэтгэлийн тодорхойлсон зорилт, байгаль орчны менежмент зэрэг асуудал)

Барилгын талбай (Барилга барих тайлбайн сонголт, экологит үзүүлэх нөлөө, газрын болон борооны усны менежмент, гадаад гэрэлтүүлгийн асуудал)

Эрчим хүч (Эрчим хүчний хэрэглээ, эрэлт хэрэгцээ, хэмжилт, баталгаажуулалт, гэрэлтүүлэг, үр ашигтай тоног төхөөрөмж, сэргээгдэх эрчим хүчний хэрэглээ, эрчим хүчний хэмнэлттэй тээврийн хэрэгсэл зэрэг асуудал)
Ус (Усны хэрэглээ, хойтэн, халуун усны систем, ус цэвэршүүлэх систем, хэмжилт зэрэг асуудал)

Барилгын материал, нөөц (Барилга угсралт, дотоод засал, материалын дахин ашиглалт, хог хаягдлын менежмент, барилгын засвар үйлчилгээний төлөвлөгөө, нөөц хэмнэлт, барилгын гадна тал)

Хүлэмжийн хийх ялгаруулалт (дулааны шийдэл, озон задлах потенциал, дэлхийн дулааралд нөлөөлөх нөлөөлөл)
Барилгын дотоод орчин (Агааржуулалт, бохирдлын хяналт, хэмжилт, гэрэлтүүлгийн дезайн, систем, дулааны тохь тух, дуу чимээний тохь тух зэрэг асуудал)
ЛИЙД болон Грийн Глоб-ийг АНУ-аас гадна Канадад өргөнөөр ашиглаж байна. Гол шалтгаан нь Грийн глоб нь ЛИЙД-тэй харьцуулахад чирэгдэл багатай, хэрэглэхэд энгийн хялбар, өртөг зардал багатай гэж үздэг.
 

Холбоотой мэдээ