Барилгын материалын лабораториудын бодот үнэн
....Манайд үйл ажиллагаа явуулж буй лабораторууд нь багаж, тоног төхөөрөмжийн хүчин чадал, боловсон хүчний мэргэшсэн байдал, дадлага туршлага зэргээс шалтгаалан орчин үеийн дэвшилтэт технологиор үйлдвэрлэсэн шинэ нэр төрлийн барилгын материал, бүтээгдэхүүний шинж чанарын үзүүлэлтийг бүрэн тодорхойлох боломжгүй байгааг барилга бүтээн байгуулалтанд оролцож байгаа захын хүн хэлэх биз. Мөн эдгээр лабораториудад хийгдэж байгаа шинжилгээ туршилтын ажлын чанар үр дүн нь төдийлөн өндөр магадлалтай гарч чадахгүй, стандартад заасан үзүүлэлтийг бүрэн тодорхойлж чадахгүй цөөхөн үзүүлэлтийн үр дүнг гаргаж байгаа нь ч хэн нэгэнд нууц биш билээ. Итгэж болох зүйл гэж байдаг бол лабораторийн шинжилгээнд итгэмээр гэвч үүнд эргэлзэх, хардах байдал бий болж, материал шинжлүүлэгчдийн зүгээс шахалтанд ороод эсвэл зүгээр л хэн нэгний нүдийг хуурах байдлаар барилгын материалын шинжилгээ өгч байгаа нь тухайн салбарын амин зүрх болсон энэ бүрэлдэхүүн ямаршуухан байдлаар үнэ цэнээ алдсаныг илтгэж байгаа юм.
Нөгөө талаас хөдөө орон нутагт барилгын материалын сорилт шинжилгээний лаборатори байхгүйгээс тэнд баригдаж байгаа барилгууд бүгд баталгаагүй материалаар, ямар нэг хяналтгүй баригдаж байна гэж дүгнэж болохоор. Барилгын чанарын хяналтыг ямар ч сайн инженер хараад батладаг зүйл бас биш билээ. Иймд барилгын материалын чанар аюулгүй байдалд хяналт тавих лабораторийн тогтолцоог төв аймаг, орон нутагт гэлтгүй зайлшгүй бий болгох, түүгээр зогсохгүй шинжилгээ туршилтын ажлыг олон улсын стандартын түвшинд хүргэх цаг хэдийнэ болжээ.
Барилгын салбарын энэ бүрэлдэхүүн дээш хөөрөөд одоохондоо түр байхгүй байгааг ийм нэг жишээ нотлоно. Барилгад хэрэглэгдэж байгаа материал, түүхий эд, хийц эдлэхүүний чанарыг 700 гаруй үзүүлэлтээр лабораторийн шинжилгээнд хамруулан бүрэн хянаж тогтоохоор заасан ч одоогийн байдлаар БХБЯ-ны харьяа Барилгын хөгжлийн төвийн лаборатори нь цемент, будаг, бетон дүүргэгч материал, керамик эдлэхүүн, арматур-металл хийц эдлэхүүн, хаалга цонхны механик туршилтын 6 лабораторит 202 үзүүлэлтээр шинжилгээ хийж байгаа нь Барилгын тухай хуулинд “Барилгад хэрэглэж байгаа барилгын материал нь хүний амь нас, эрүүл мэнд, байгаль орчинд сөрөг нөлөөгүй, гарал үүсэл чанарыг баталгаажуулсан лабораторийн батламжтай байна” гэсэн хуулийн заалтыг зөрчиж байгаа юм.
Импортоор орж ирж байгаа барилгын материалын 18,4% нь, дотоодын барилгын материал үйлдвэрлэгч 550 аж ахуйн нэгжээс 26% нь буюу 135 үйлдвэр хуулийн дагуу импортлосон, үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүндээ тохирлын үнэлгээ хийлгэн, лабораторийн шинжилгээнд хамрагддаг гэсэн судалгааг Барилгын материал үйлдвэрлэгчдийн холбооноос гаргажээ. Уг судалгаанаас харахад манай улсын хэмжээнд буй бүх барилгын материалын 30 хүрэхгүй шахам хувь нь итгэмжлэгдсэн лабораториор шинжлүүлдэг, үлдсэн нь ямар ч судалгаа, шинжилгээгүй, баталгаагүй бүтээгдэхүүнүүд байна гэсэн үг юм.
Үүнээс шууд дүгнэлт хийвэл Монголын зах зээл дээр баригдсан, баригдаж байгаа барилгын 70 хувь нь хэрэглэсэн материал нь ямарч баталгаагүй гэж болмоор. Шинжилгээнд хамрагдаж байгаа 30 хувьд ч бас асуудал бий. Ямар асуудал гэдэг нь дээр дурдсанчлан шинжилж байгаа барилгын материалын итгэмжлэгдсэн гэх лабораториуд тоног төхөөрөмж, шинжилж буй арга барил, түүнд ажиллаж байгаа боловсон хүчнүүдийн мэргэшсэн байдал цаг үеэсээ хэдэн арван жилээр хоцорч, барилгад шинээр нэвтэрч байгаа зарим нэр төрлийн бараа бүтээгдэхүүнийг шинжлэх нь бүү хэл сургийг нь ч дуулаагүй байх нь бий. Түүнчлэн манай барилгын материалын үйлдвэрүүд нь үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнийхээ чанарыг хянах лабораторигүй, үндсэн түүхий эд материалынхаа гол үзүүлэлтийг тодорхойлох анхан шатны багаж хэрэгсэлгүй байгаа нь барилгын материалын үйлдвэрлэлд чанарын хяналтын тогтолцоо огтхон ч бүрдээгүй байгааг нотолж байгаа юм.
Илүү дэлгэрэнгүйг "Барилга.МН" сэтгүүлийн шинэ дугаараас....
