-Танай аймаг баруун бүсийн тулгуур төв хот гэгддэг. Аймгийн хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө хэдэн онд батлагдаж байсан бэ? Дахин шинээр батлагдсан уу?
-Ховд аймгийн хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг анх 2005 онд баталж байсан. Энэ төлөвлөгөө сайн мөрдөгдөж, мэргэжлийн өндөр түвшинд болж чадаагүй. Тиймээс шинэчлэх шаардлага гарсан. Өнгөрсөн 2013 онд Барилга, хот байгуулалтын яамны сайдын багцаас 1,2 тэрбум төгрөгөөр Ховд аймгийг 2030 он хүртэл хөгжүүлэх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг Итали Монголын хамтарсан маш чадварлаг баг хийж дуусах шатандаа явж байна. Энэ 5 сард бүрэн дуусч батлагдах юм.
-Энэ онд танай аймгийн хэмжээнд хэдий хэмжээний бүтээн байгуулалтын ажил хийгдэх вэ?
-Нийтдээ улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар 49,6 тэрбум, орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгөөр 11,8 тэрбум төгрөгийн ажил хийгдэнэ. Томоохон ажлуудаас дурдвал 16 тэрбум төгрөгний өртөгтэй дулааны 2 дугаар станцын ажил хийгдэж байна. Мөн гэр хорооллын цэвэр бохир усны өргөтгөл, хотын цэвэрлэх байгууламжийн өргөтгөл, Цахилгааны 2 дугаар хуваарилах станцын өргөтгөл 1,7 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдэж байна гээд олон томоохон ажлыг дурдаж болно. Өнгөрсөн 2 сард худалдааны битүү төв улсын төсвийн 3,5 тэрбум төгрөгөөр хийгдэж, нээлтээ хийлээ. Мөн боловсролын салбарын хөрөнгө оруулалтууд амжилттай хийгдэж байна.
-Энэ жилээс сумын шинэчлэлийг аймаг бүрт нэг суманд хэрэгжүүлэхээр болсон. Үүнд танай аймгийн ямар сум хамрагдаж байгаа вэ?
-Сумын төвийн шинэчлэл төслийг улсын хэмжээнд 16 аймгийн нэг нэг суманд хэрэгжүүлж байгаа. Манай аймгаас Зэрэг сум хамрагдаж байна. Энэ төсөл хэрэгжсэнээр сумын төвийн айл өрхүүд инженерийн нэгдсэн байгууламжтай болох, одоо амьдарч байгаа орчин нөхцлийг сайжруулах чиглэлээр гол ажлууд хийгдэх юм. Ингэснээр сумын төвийн айл өрх Улаанбаатар хотын орон сууцанд амьдарч байгаа айл өрхтэй дүйцэхүйц орчин үеийн хот төлөвлөлтийн норм стандартыг хангасан орчинд амьдрах нөхцөл бүрдэнэ гэж үзэж байгаа. Сумын төвийн шинэчлэл төслийн хүрээнд Зэрэг суманд инженерийн байгууламжууд хийхээс гадна орон нутгийн иргэд, оршин суугчид санал санаачилгаараа хашаа хороогоо янзлах, гудамж талбайгаа өнгө үзэмжтэй болгох, гудамжуудад гарц гаргах, хашаагаа нэг стандартаар барих, гэрэлтүүлэг, засмал замын ажлууд цогцоороо хийгдэж байна.
-Ховд аймаг цаашдын хөгжлийн гарцаа хэрхэн тодорхойлсон бэ?
-Ховд аймаг эрхэм зорилгоо “Хүн амьдрах таатай орчинтой, үйлдвэрлэл бизнест ээлтэй, ногоон хөгжлийн загвар аймаг болно” гэж тодорхойлоод хөгжлийн гарцуудаа гаргасан. Хөгжлийн гарцаа тодорхойлохдоо 5 зүйлд илүү анхаарсан. Нэгдүгээрт. Ховд аймаг баруун бүсдээ боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны төв болж хөгжинө. Ингэснээр мэдлэг боловсролтой боловсон хүчнээр бүс нутгийг хөгжүүлэх. Хоёрдугаарт. БНХАУ, ОХУ-ыг холбосон босоо тэнхлэгийн авто зам манай аймгийг дайран өнгөрч байгаа. Нийт 743,1 км бөгөөд хоёр том хөршийг хооронд нь холбосон маш дөт зам гэж ойлгож болно. Энэ замаар транзит тээвэр, бараа эргэлт эрчимтэй явах ирээдүйн дүр зураг харагдаж байна. Энэ транзит тээврийг түшиглэж Ховд аймаг эх газрын боомт болж тээвэр ложистикийн төвүүд байгуулагдаж аймаг орон нутгийн эдийн засгийн хөгжилд түлхэц болж хөгжих боломжтой.
Гуравдугаарт. Алтайн салбар уулс, их нууруудын хотгорын байгалийн өвөрмөц газруудыг түшиглэсэн аялал жуулчлал, олон үндэстэн ястны түүх соёлыг олон түмэнд харуулсан түүх соёлын аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх бүрэн боломжтой гэж үзэж байна. Хөрш зэргэлдээх улсуудад аялал жуулчлал сайн хөгжсөн. Босоо тэнхлэгийн зам ашиглалтанд орсноор аялал жуулчлал хүрээгээ тэлэх боломж байна гэж үзэж байна.
Дөрөвдүгээрт. Хөдөө аж ахуйн гол нэрийн бүтээгдэхүүнийг боловсруулах чиглэлээр бодлого гарган эрчимтэй ажиллаж байна. Төмс хүнсний ногоо боловсруулах, хөдөө аж ахуйн гол түүхий эд болох мал аж ахуйн гаралтай түүхий эдийг боловсруулж зах зээлд гаргах, цэвэрлэх байгууламжийг шинээр барих асуудлыг бүрэн шийдвэрлэж байна. Үүний үр дүнд гадна дотны хөрөнгө оруулагчид Алтайн бүсийн чанартай түүхий эдийг дахин боловсруулж эрэлт хэрэгцээг хангах боломж бүрдэнэ гэж үзсэн.
Тавдугаарт. Орон нутгийн онцлогт тохирсон хариуцлагатай уул уурхайг хөгжүүлэх, Хөшөөтийн уурхайг ашиглах талаар орон нутаг, тус уурхайд үйл ажиллагаа явуулдаг МоЭнКо ХХК-ийн хооронд хамтран ажиллах гэрээ байгуулаад ажиллаж байна.
-Танай аймгийн Булган сумын Ярант, Байтагийн хилийн боомтоор жилдээ хэдий хэрийн импортын бараа бүтээгдэхүүн орж ирдэг вэ?
-Жилдээ 130-140 тонн бараа, бүтээгдэхүүн орж ирдэг. Зөвхөн Ховдчууд төдийгүй баруун бүсийн аймгуудад барилгын материал татахад ойрхон учраас Булган боомтоор дамжин бараа материалаа татдаг. Өнгөрсөн 2013 онд л гэхэд 140 318 тонн бараа, бүтээгдэхүүнд хяналт шалгалт хийж, хилээр нэвтрүүлсэн байна.
- Барилгын ямар материал үйлдвэрлэж байна. Цаашдын эрэлт хэрэгцээ хэр байна вэ?
-Ховд аймагт жилдээ 30-40 мянган тонн цементний эрэлт хэрэгцээ байна. Бүсийн аймгуудад 100 гаруй мянган тонн цемент шаардлагатай. Нэн тэргүүнд бүс нутгийн хэрэгцээг хангах цементний үйлдвэр барих асуудлыг эрчимтэй хөөцөлдөж байна. Манай аймгаас барилгын компаниуд нэгдсэн “БМҮ” буюу “Барилгын материал үйлдвэрлэлийн корпораци”, “Вестерн Холд” гэсэн 2 компани цементний үйлдвэр байгуулах ажилд голлож байна. Энэ хүрээнд Чингис бондын санхүүжилтээр дэмжигдэж байгаа 888 төслийн нэгд энэ талаар төсөл орсон бөгөөд одоогоор санхүүжилтээ хөөцөлдөөд явж байна. Нийтдээ 29 сая долларын өртөгтэй томоохон цементийн үйлдвэрийн асуудал яригдаж байгаа. Ховд аймгийн хэмжээнд барилгын материалын үйлдвэрлэл эрхэлдэг тусгай зөвшөөрөлтэй 9 аж ахуйн нэгж үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Тухайлбал: Ховдын “Тулга” ХХК жилдээ 5000 м3 төмөр бетон, “Вестерн Холд” ХХК 3000м3 төмөр бетон, “Мөнхтүшиг” ХХК 70-80 сая ширхэг тоосго үйлдвэрлэдэг Жаргалант Рашаант ХХК-иудыг нэрлэж болно. Жилээс жилд барилга угсралтын болон их бүтээн байгуулалтын ажил нэмэгдэж байгаатай холбогдон барилгын материалын үйлдвэрлэл эрхлэх аж ахуйн нэгжийн тоо нэмэгдэж байна.
Тухайлбал хучилтын нүхтэй хавтан, тоосго, даацын болон даацын бус ялуунууд, хөнгөн ба хөөсөн блок, чулуун хавтан, явган хүний замын хавтангийн үйлдвэрлэл эрчимтэй хөгжиж байна.
- Ховд хот болон сумдад барилга орон сууцжуулалт хэр байгаа вэ?
- Өнгөрсөн 80 жилийн түүхэнд 1000 орчим орон сууцыг ашиглалтанд оруулсан байдаг. 2012-2016 оны 4 жилийн хугацаанд бид 2000 орчим айлын орон сууцыг ашиглалтанд оруулахаар төлөвлөж байна. Өнгөсөн 80 жилийн түүхэнд хийсэн орон сууцыг 2 дахин нэмэгдүүлж 3000 орчим болгох гэсэн төсөөлөлтэй. Энэ ажилд манай хувийн хэвшил идэвхтэй оролцож байна. Өнгөрсөн жил 9 давхар лифттэй байр хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтаар ашиглалтанд орсон байх жишээтэй. Энэ жил “Төрийн орон сууцны корпораци”-аас санхүүжигдэх томоохон хорооллын тендер шалгаруулалт зарлагдсан. Эхний 2 байр энэ жил ашиглалтанд орно. Хувийн хэвшил өнгөрсөн жил 250 айлын орон сууцыг ашиглалтанд оруулсан бол энэ жил 400-450 айлын орон сууцыг ашиглалтанд оруулахаар төлөвлөгдөж барилгын ажил эхлээд явж байна.
-Их, дээд сургууль, коллеж аймгийн төвд байдаг болохоор Ховд хот залуучууд төвлөрсөн газар. Тэнд орон нутагтаа ажиллаж хөдөлмөрлөх ажлын байрны нөхцөл бололцоогоор бүрэн хангагдах бололцоо хэр байна?
-Тэгэлгүй яахав. Бидний хөгжлийн хамгийн эхний гарц нь хүний хөгжил. Ховд их сургууль, Хөгжил политехник коллежийг түшиглээд баруун бүсийн боловсрол, соёл, эрдэм шинжилгээний төв болон хөгжихөөр аймгийн хөгжлийн эхний гарцыг тодорхойлсон. Баруун бүсийн ууган сургуулийн нэг болох Ховд их сургуульд 3000 гаруй оюутан, Хөгжил политехник коллежд 1200 гаруй оюутан суралцаж байна. Эдгээр суралцагчид зөвхөн Ховдын, баруун бүс нутгийн төдийгүй Монголын өнцөг булан бүрт ажиллаж амьдарч байна. Өнгөрсөн оны Хөгжил политехник коллежийн төгсөгчдийн ажлын байраар хангагдсан судалгааг авч үзэхэд ажил эрхлэлт 65 хувьтай байна.
Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээг ажил хайгч, ажил олгогчдод хялбар, шуурхай, хүртээмжтэй хүргэх үүднээс ажилд зуучлах бүртгэл мэдээллийн Е-бирж /электрон киоск/-ийг хөдөөгийн 8 сум, аймгийн төвд байрлуулах, “Ажилтай орлоготой-Ховд хүн” хөдөлмөрийн яармаг, “Хөдөлмөрийн бага чуулган” зохион байгуулах зэрэг цогц арга хэмжээнүүдийн үр дүнд өнгөрсөн онд байнгын ажлын байранд 1203, түр ажлын байранд 293, улирлын ажлын байранд 335 нийт 1831 иргэнийг ажилд зуучилж, 1152 иргэн шинэ ажлын байраар хангагдсан судалгаа гарсан.
-Олон ястны өлгий болсон аймаг гэдэг. Ер нь аймаг болгон өөрсдийн брэнд бүтээгдэхүүнтэй байдаг. Танай аймгийн тарвасыг хүн бүр ярьдаг. Өөр ямар брэнд бүтээгдэхүүнийг нэрлэх вэ?
-Манай аймаг хөдөө аж ахуй зонхилсон эдийн засагтай бүс нутаг. Брэнд бүтээгдэхүүн гаргах, хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүнийг дахин боловсруулах чиглэлээр бодлого гаргаж анхаарч байна. 2013 онд Ховдын шар төмсийг үндэсний тохирлын гэрчилгээтэй болгож баталгаажуулсан. Мөн төмс боловсруулах үйлдвэрийн барилга баригдаад ашиглах шатандаа явж байна. Мөн нарийн ногоо боловсруулах үйлдвэр ашиглалтанд орсон. Ховдын төмсийг дахин боловсруулаад нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, төмсний маш сайн чанарын цардуул гаргах чиглэлээр ажлууд хийгдэж байна. Төмс хүнсний ногоо гарцаагүй Ховдын брэнд бүтээгдэхүүн мөн. Нөгөөтэйгүүр хөдөө аж ахуйн гаралтай түүхий эдийн үйлдвэрийн цэвэрлэх байгууламж баригдахаар яригдаж байна. Үүнтэй холбоотой Ховдын уулархаг бүс нутгийн малын түүхий эдийг дахин боловсруулалтанд оруулж нэмүү өртөг шингээсэн үйлдвэрлэлүүдийг бий болгохоор зорьж ажиллаж байна. Энэ нь эргээд Ховдын брэнд бүтээгдэхүүнүүдийг бий болгоход түлхэц өгнө. Мөн барилгын салбарт бүс нутагтаа брэнд болдог бүтээгдэхүүнүүд байдаг. Жишээлбэл Ховдод сайн чанарын тоосгоны үйлдвэрлэлүүд байна. Мөн манай аймаг чулууны асар их нөөцтэй. Энэ нь бүс нутаг, улс орны чухал хэрэгтэй бүтээн байгуулалтын эрэлт хэрэгцээг ханган ажиллах боломж байна гэж үзэж байна.
- Байгалийн үзэсгэлэнт сайхан газар, түүх дурсгалын арвин их баялагтай аймаг. Ховд хотод нисэх онгоцны хоёр ч буудалтай. Аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх тал дээр ямар бодлого барьж байна?
- Бидний аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхийн тулд тавьсан зорилго бол “Монгол Алтайн мөнх цаст сүрлэг өндөр уулсаас говь цөлийн хэв шинж бүрдүүлж байгалийн унаган төрхөө хадгалан үлдсэн үзэсгэлэнт байгаль, олон үндэстэн угсаатны ахуй амьдрал, зан заншил, нүүдлийн соёл, түүх соёлд тулгуурлан олон улсын жишигт нийцсэн аялал жуулчлалын бүс болгон тогтвортой хөгжүүлж, аймгийн эдийн засагт гүйцэтгэх үүрэг, эзлэх байр, үр ашгийг нэмэгдүүлэх” юм.
Дэлхийн аялал жуулчлалын байгууллагаас хийсэн судалгаагаар адал явдалт, эко жуулчлал, тусгай сонирхлын, тойрон аялал, соёл-танин мэдэхүйн жуулчлал гэсэн 5 төрөл давамгайлан хөгжинө гэсэн байдаг. Манай аймгийн тухайд эдгээр аяллуудыг хөгжүүлэх бүрэн нөөц боломжтой. Тухайлбал, Монгол Алтайн нурууны мөнх цас мөст өндөр уул нурууд, Хар-Ус, Хар, Дөргөн нуур, Шижигтэйн хавцал, Ховд, Булган голуудыг түшиглэн адал явдалт, тусгай сонирхлын, эко аялал жуулчлалыг, харин олон угсаатны зан заншил, түүх соёлын дурсгалууд дээр тулгуурлан соёл-танин мэдэхүйн аялал жуулчлалыг хөгжүүлнэ. Мөн сүүлийн жилүүдэд Ховд хотод бүтээн байгуулалтын чиглэлээр олон зүйлийг хийж байгаатай холбоотой хотын аяллыг зохион байгуулах боломж бүрдээд байгаа. Тухайлбал, өнгө үзэмж, гүйцэтгэх үүргийн хувьд жуулчдын сонирхлыг татах, зураг авахуулах боломжтой Ганданпунцагчойлин хийд, Хүүхэд залуучуудын парк, Эе эвийн суварга, Домбо, Монгол гутал зэрэг үзмэрүүд бий болгож байна.
Энэ нөөц боломжууд дээр тулгуурлан аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхийн тулд бид нэлээд ажлуудыг хийхээр төлөвлөөд байна. Тухайлбал,
Аялал жуулчлалыг бодлоготой, хоорондын уялдаа холбоотой, хамтын ажиллагаатай хөгжүүлэх зорилгоор 2014-2018 онуудад хэрэгжих аймгийн аялал жуулчлалын дэд хөтөлбөрийг боловсруулсан, үүнийгээ батлуулахаар ажиллаж байна. Хөтөлбөртөө аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх чиглэлээр бодлогын чанартай нэлээд зүйлийг тусгаж өгсөн байгаа. Тухайлбал,
Аялал жуулчлалын үргэлжлэх хугацааг сунгах, өвлийн аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх зорилгоор “Мөнгөлөг шагшуурга” мөсний баярыг бүсийн хэмжээнд зохион байгуулж эхлээд байна.
Соёлын аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх зорилгоор олон угсаатны зан заншил, урлаг соёлыг сурталчилсан “Олон улсын хөөмийн наадам”, “Өв соёлоороо гоёцгооё” үндэсний хувцас хэрэглэлийн наадам, “Экилийн эгшиг” хуурын наадам зэргийг уламжлал болгож зохион байгуулах, цаашлаад Алтайн магтаал, урианхайн тууль зэргийг олон улсад таниулах, жуулчдыг татах зорилт тавин ажиллаж байна.
Манай аймаг Алтайн бүс нутагт хамрагддаг. Тэгэхээр Алтайг тойрсон эртний нүүдэлчин улс гүрнүүдийн түүх соёлыг судлах, бүртгэх, түүнийгээ сурталчлах, аялал жуулчлалтай холбон бүс нутгийн болон хил орчмын аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх том зорилт байгаа.
Монгол Улсын Засгийн газрын 175 тоот тогтоолоор улс, аймаг, нийслэлийн хамгаалалтад байх түүх, соёлын үл хөдлөх дурсгалын жагсаалтанд манай аймгаас улсын хамгаалалтанд 9, аймгийн хамгаалалтанд 8 газар хамрагдсан байдаг.
Гэтэл аймгийн нутаг дэвсгэр дээр нийт 3800 үл хөдлөх дурсгалууд байдаг гэсэн судалгаа байгаа боловч бүгдийг нь бүртгэлдээ авч амжаагүй. Бидний бас нэг хийхээр төлөвлөсөн ажил бол эдгээрийг нэгдсэн бүртгэлд оруулах, хариуцсан эзнийг тодорхой болгох, цаашлаад улсын, орон нутгийн хамгаалалтанд авах явдал.
Аялал жуулчлалын салбарт хөрөнгө оруулалтыг оновчтой хэлбэрээр татаж төр, хувийн хэвшлийнхний хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх зорилгоор аялал жуулчлалын ногоон парк байгуулах, Хар-Ус нуурын бүсэд аялал жуулчлалын цогцолбор байгуулахаар төлөвлөөд байна.
Дотоодын аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх зорилгоор сум тус бүрээр явган аяллын маршрут гаргах, түүнийхээ дагуу тогтмол аялал зохион байгуулж хэвших, усан аялал, шувуу харах аялал, дугуйн аялал зэрэг орон нутгийн онцлогт тохирсон аяллын төрлүүдийг хөгжүүлэхээр төлөвлөөд байна.
-Дөргөний усан цахилгаан станц ашиглалтанд орсноор өөрчлөлт гарав. Өөр ямар томоохон бүтээн байгуулалт танай аймагт хэрэгжих боломжтой байна вэ?
-Улсын хэмжээнд хамгийн томд тооцогдох, хамгийн үр ашигтай ажиллаж байгаа сэргээгдэх эрчим хүч бол Дөргөний УЦС юм. Дөргөний УЦС төслийн хүчин чадлыг давуулан биелүүлж ажиллаж байна. Энэ жил их засварын ажил хийгдэнэ. БНХАУ-ын инженер техникийн ажиллагсдаас бүрдсэн баг засварын ажлыг хийж байна. Энэ станц тогтмол 8 мвт-ын эрчим хүч үйлдвэрлэдэг. Баруун бүсийн эрчим хүч Хятад, Орос улсаас хамааралтай байдаг. Энэ 2 эх үүсвэр тасарсан тохиолдолд Увс, Ховд, Баян-Өлгий 3 аймгийн бүс нутгийн нэгдүгээр зэргийн хэрэглэгчид буюу цэвэр бохир ус, дулаантай, эмнэлэг сургууль цэцэрлэгийн хэрэглэгчдийг бүрэн хангаад ачааллыг аваад явах боломжтой. Цаашдаа Дөргөний УЦС-ыг түшиглэсэн олон ажлыг төлөвлөж байна. Жишээлбэл станцын ойролцоо нарны идэвхтэй бүс байна гэж судалгаа шинжилгээгээр тогтоосон. Нарны идэвхитэй энэ цэгийг ашиглан нарны цахилгаан станц барих судалгааны ажлыг Монгол, Японы эрдэмтдийн баг эрчимтэй хийж байна. Дөргөний УЦС-ыг түшиглэсэн нар, салхины цахилгаан станцууд байх боломжтой. Ингэснээр тэр район Монгол Улсын сэргээгдэх эрчим хүчний парк болж хөгжих боломж байна гэж үзэж байна. Эдгээр цахилгаан станцууд байгаа шугам сүлжээгээ ашиглаад эрчим хүчээ тараах бүрэн боломж байна гэсэн гарц харагдаж байна.
- Энэ зун Ховд аймаг томоохон ой болон баруун бүсийн даншиг наадмыг зохион байгуулна. Энэ онд хэчнээн сумдын ой болох гэж байна? Аймаг болон сумдад ойг угтсан ямар бүтээн байгуулалт хийгдэхээр байгаа вэ?
-Түүхт ойг угтсан бэлтгэл ажил, бүтээн байгуулалтын ажлууд ид өрнөж байна. Энэ зун 7 сард ойрадын их хаан Галдан бошигт хааны мэндэлсний 370 жил, баруун бүсийн морин эрдэнийн даншиг наадам зохион байгуулагдана. Энэ хүрээнд аймгийнхаа өнгө үзэмжийг сайжруулах олон бүтээлч ажлууд санаачлан зохион байгуулж байна. Ховд аймаг хүн амьдрах хамгийн таатай орчинтой аймаг болох зорилт дэвшүүлсэн. Энэ хүрээнд орчны тохижилт, ногоон байгууламж, явган зам, гэрэлтүүлэг, сандал сүүдрэвч зэрэг олон ажил хийгдэж байна.
Мөн энэ онд манай аймгийн 5 сум үүсэн байгуулагдсаныхаа түүхт ойг тэмдэглэнэ. Сумдад ч гэсэн олон бүтээлч ажлуудын саналыг гаргаж аймаг орон нутгаасаа тодорхой хэмжээний дэмжлэг авч сум сумандаа бүтээн байгуулалтын ажлуудыг өрнүүлж байна. Ингэснээр зөвхөн баяр наадам тэмдэглэх байдлаар өнгөрөхгүй, тэнд амьдарч байгаа иргэдийн орчин нөхцөл сайжрах юм.
-Ярилцсанд баярлалаа. Ажлын амжилт хүсье.
Ярилцсан:И.Алтангэрэл