Хvний эрх, эрх чєлєєг эдлvvлж, тvvнийг бvх талаар хангах нь ардчилсан нийгмийн зорилго тєдийгvй олон улсын эрх зvйн тvгээмэл зарчим болдог.
Хvний Эрхийн Тvгээмэл Тунхаглалын 3-р зvйл, мєн тvvнчлэн Монгол Улсын Vндсэн хуульд
“Хvн бvр амьд явах эрхтэй”-г тунхагласан. Энэхvv эрхийг хэрэгжvvлэх нэг гол нєхцєл нь эрvvл аюулгvй орчинд амьдрах нєхцєл баталгааг бvрдvvлэх юм.
Монгол Улсын иргэн:
“эрvvл, аюулгvй орчинд амьдрах, орчны бохирдол, байгалийн тэнцэл алдагдахаас хамгаалуулах эрхтэй”
Vндсэн хууль 16 дугаар зvйлийн 2
Yндсэн хуульд баталгаажуулсан хvний эрvvл, аюулгvй орчинд амьдрах эрхийг хангахын тулд бусад салбар хуулиудад тусгаж єгсєн. Тухайлбал:
- Монгол улсын Барилгын тухай, Орон сууцны тухай хуулиудад зааснаар барилга байгууламж нь:
- хvний ажиллаж амьдрах таатай нєхцєлийг бvрдvvлж, хvний эрvvл мэндэд сєрєг нєлєєгvй, аюулгvй байдлыг хангасан байх
- гудамж, талбай, амралт, зугаалга, биеийн тамирын зориулалттай газар, цэцэрлэг зэрэг нийтийн эдэлбэрийн газрыг чєлєєтэй ашиглах нєхцєлийг хангасан байх;
- дуу чимээ, доргио, утаа, хорт хий, хог хаягдал, цацраг идэвхт бодис, хєрсний бохирдлоос хvрээлэн байгаа орчныг хамгаалахад чиглэсэн байх зэрэг шаардлага хангасан байна.
Хот тєлєвлєлтийн зураг тєсєл боловсруулахад "Хот тосгоны тєлєвлєлт барилгажилтын норм ба дvрэм" /БНбД II-60-79/-ийг баримталдаг. Энэхvv норм ба дvрмийг шинээр барих, сэргээн шинэчлэх хот, тосгоны тєлєвлєлт, барилгажилтын ерєнхий тєлєвлєгєє болон vе шатны тєсєл зохиоход дагаж мєрддєг.
Сууц ємчлєгчдийн эрvvл орчинд ая тухтай амьдарч, ажиллах эрхтэй холбоотойгоор орон сууц тєлєвлєлтийн зарчимд тусгаснаар Та ийм орчинд амьдрах эрхтэй.
-
- Орон сууцны хорооллын ногоон бvсэд амралтын, хvvхдийн тоглоомын, явган замын талбай байх,
- Орон сууц хоорондын, орон сууц олон нийтийн барилга байгууламж хоорондын болон орон сууц vйлдвэрийн барилга байгууламж хоорондын нарны тусгалд хамааралтай зайг: орон сууц, олон нийт, иргэний барилга байгууламжийн цонхоор хавар, зун, намрын 1 єдєрт тусах нарны тусгалын vргэлжлэх хамгийн бага хугацааны нийлбэр 2.5 цаг байхаар тооцож тєлєвлєнє.
-
- Нэг хvнд ногдох явган хvний замын зурвас бvрийн єргєний доод хязгаар 0.75м байх.
- Явган хvний замын зорчих хэсгийн талбайд ТVЦ, сандал байрлуулахгvй байх зэрэг.
Оршин суугч таны эрх яаж ноцтойгоор зєрчигдєж байна вэ?
- Орон сууцны ойролцоох зам талбай, хvvхдийн тоглоомын талбай, амрах талбайд болон оршин суугчдын эрvvл ахуйн норм дvрмийг зєрчсєн хувийн болон аж ахуйн зориулалт бvхий барилга байгууламж, гарааш барих,
- Орчны газрын ногоон байгууламж, мод, сєєгийг устгаж тайрах,
- Барилгын хийц болон барилга байгууламж барих норм, стандарт, хууль, дvрэм, журмыг зєрчиж єєрчлєх, барьж байгуулах гэх мэт.
Оршин суугч та ямар эрхтэй вэ?
- Дангаар ємчлєх ємчлєлийн зvйлээ єєрийн vзэмжээр зориулалтын дагуу эзэмшиж, ашиглаж, захиран зарцуулах;
- Дундын ємчлєлийн зvйлсийг ашиглах, захиран зарцуулахад єєрт оногдох хэсгээр саналын эрхтэй оролцох
- Дундын ємчлєлийн зvйлд учирч болох гэм хорыг арилгах
- Шаардлагатай арга хэмжээг бусад ємчлєгчдийн зєвшєєрєлгvйгээр авах, гарсан зайлшгvй зардлаа нєхєн тєлvvлэхээр шаардах;
- Таны эрхийг зєрчсєн бусад сууц ємчлєгчийг уг зєрчлєє арилгахыг шаардах эрхтэй. Хэрэв Таны шаардлагыг зєрчил гаргагч сайн дураар биелvvлээгvй бол СЄХ єєрийн тєлєєлєгчєєрєє дамжуулан шvvхэд хандах эрх эдэлнэ. /Иргэний хуулийн 149 дvгээр зvйл/
- СЄХ-ны хурлын тогтоол, тэмдэглэлтэй танилцах, vнэн зєв эсэхийг хянах, засвар, vйлчилгээний хєлс, зардал vндэслэлтэй эсэхийг холбогдох байгууллагад тавьж шийдвэрлvvлэх эрхтэй.
Оршин суугч та ямар vvрэгтэй вэ?
- Бусад ємчлєгчийн хамтын аж байдлын хэв журмыг зєрчихгvй байх;
- Сууц, сууцны бус зориулалттай хэсгийг ашиглах, тvvнд засвар єєрчлєлт, шинэчлэл хийхдээ хууль тогтоомж, норм, стандартад заасан шаардлагыг сахин биелvvлэх, бусад ємчлєгчдийн эд юмсад хохирол учруулахгvй, хууль ёсны бусад эрх, ашиг сонирхлыг зєрчихгvй байх;
- Дундын ємчлєлийн зvйлийн ашиглалт, засвар, vйлчилгээтэй холбогдсон болон бусад нийтлэг зардлыг санхvvжvvлэхэд оролцох;
- Дангаар ємчлєх хэсэгт байгаа дундын ємчлєлийн зvйлийн хэвийн байдлыг хангах, засвар vйлчилгээ хийхийг зєвшєєрєх;
- Холбоо, хангамжийн шугам сvлжээг байрлуулахтай холбогдсон зайлшгvй арга хэмжээг хvлээн зєвшєєрєх;
- Өмчлєлийн зvйлийг бусад этгээдийн ашиглалтад шилжvvлсэн тохиолдолд тухайн этгээдээс vvргийг биелvvлээгvйгээс vvсэх vvргийг хамтран хариуцах;
- Үvргээ биелvvлээгvйгээс бусдад учруулсан гэм хорыг арилгах.
- Өмчлєлийн зvйлийг ашиглаагvй буюу ашиглахаас татгалзсан нь тvvнийг дундын ємчлєлийн зvйлийн ашиглалт, засвар, vйлчилгээтэй холбогдсон зардлаас бvрэн буюу хэсэгчлэн чєлєєлєх vндэслэл болохгvй.
СУУЦ ЄМЧЛЄГЧДИЙН ХОЛБОО
Суугч Ємчлєгчдийн Холбоо гэж ямар байгууллага бэ?
Оршин суугчдын ардчиллын хэрэгт зонхилон оролцох орчин нь гэр бvл, олон нийт юм. Оршин суугчид орчин нєхцлєє сайжруулах, цэвэр тохилог, айдас тvгшvvргvй, гэмт халдлагаас ангид амьдрахын тулд єєрсдийн vvсгэл санаачлагаар єєрсдийн эрх, ашиг сонирхлоо хамгаалуулахаар хамгийн анхан шатны байгууллага болох сууц ємчлєгч иргэдийн “холбоо” хэмээх байгууллагыг бий болгодог.
Хариуцлагатай иргэн Та тухайн байгууллагын ажил хэрэгт цаг зав гарган оролцож, єєрчлєлт шинэчлэлийн тєлєє зvтгэнэ гэсэн vг. Оршин суугчдад усны нэгдсэн тоолуур, цахилгааны илvv бичилт, орон байрны хулгай, ядуу дорой байдал, хvvхдийн тоглоомын талбай, хєгшдийн амрах саравч сандал байхгvй байх гэх мэт олон нийтлэг асуудал байдаг.
Иргэд єєрийн vvсгэл санаачлагын байгууллага бий болсноор:
а) саналаа солилцох
б) єєрчлєлтийг эхэлж, vйл явцыг идэвхжvvлэх
в) vр дvнгээ хvртэх
г) хамтач уур амьсгал бvрэлдэн тогтох болно.
Иймд СЄХ нь сууц ємчлєгчдийн эрх ашгийг хамгаалах зорилго бvхий иргэний нийгмийн байгууллага юм. Суугч Ємчлєгчдийн Холбоодын эрх зvйн байдал, нийтийн зориулалттай орон сууцны байшингийн дундын ємчлєлийн эд хєрєнгийн тухай хууль нь Монгол Улсын Их Хурлаас 2003 оны 6 сарын 18-ны єдєр батлагдсан.
“Сууц ємчлєгчдийн холбоо” гэж нийтийн зориулалттай орон сууцны байшингийн дундын ємчлєлийн эд хєрєнгийг дундаа хамтран ємчлєх эрхийг хэрэгжvvлэх, тухайн орон сууцны байшингийн ашиглалтын хэвийн байдлыг хангах, сууц ємчлєгчдийн эрх, ашиг сонирхлыг хамгаалах, орон сууцны байшингийн дундын ємчлєлийн эд хєрєнгийн эзэмшил, ашиглалт, хамгаалалтыг эрхлэн хариуцах зорилго бvхий, хуулийн этгээдийн эрхгvй, заавал гишvvнчлэлтэй холбоог хэлнэ
Сууц Ємчлєгчдийн Холбоог хэн байгуулах вэ?
Сууц ємчлєгчдийн санаачилгаар Сууц Ємчлєгчдийн Холбоог зохион байгуулах хурлыг хуралдуулж, холбоог зохион байгуулах хурлын шийдвэрт хурлын тэргvvлэгчид гарын vсэг зурснаар тvvнийг байгуулагдсанд тооцдог.
Та єєрийн байгуулсан энэ холбооны гишvvн мєн.
Сууц Ємчлєгчдийн Холбооны эрх барих дээд байгууллага нь юу вэ?
Бvх гишvvдийн хурал байна. Энэ хурал нь ээлжит болон ээлжит бус байна. Бvх гишvvдийн 50-иас дээш хувь оролцсоноор хурал хvчин тєгєлдєр болно. Гишvvний хувьд Та хуралд саналын эрхтэй оролцогч мєн. Бvх гишvvдийн хурлаар Сууц Ємчлєгчдийн Холбооныхоо:
- дvрмийг батлах, тvvнд нэмэлт єєрчлєлт оруулах,
- тєсєв, тайлан, тэнцлийг хэлэлцэж батлах
- орон сууцны хэвийн ажиллагааг хангах зорилгоор сан байгуулах, зээл авах;
- холбооны сан болон зээлийн хєрєнгийн бvрдvvлэлт, ашиглалт, захиран зарцуулалтыг шийдвэрлэх;
- удирдах болон хяналтын зєвлєлийн гишvvдийг сууц ємчлєгчдєєс сонгож, тайланг хэлэлцэх, тэдний vйл ажиллагаатай танилцах
- холбогдох гомдлыг хянан шийдвэрлэх;
- холбоог єєрчлєн байгуулах;
- холбоог тєрийн бус байгууллагад (МСЄХДЗ) элсvvлэх, гишvvнээс гаргах;
- байшин болон орцны харуул хамгаалалтын асуудлыг шийдвэрлэх зэрэг эрхтэй.
Сууц ємчлєгчдийн холбооны гvйцэтгэх захирлыг томилдоггvй. Харин оршин суугчид итгэл даан ажиллаж чадна гэсэн хvнээ сонгодог. Сайн ажилладаг, оршин суугчдынхаа эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг бvрэн хамгаалж чадах чадвартай хvнээ зєв сонгох нь оршин суугчдын vvрэг бєгєєд тvvний ажлын явцад хяналт тавих, шаардлагатай vед тайлан тэнцэлтэй нь биечлэн танилцах, тайлан мэдээг нь тогтмол сонсч байх хэрэгтэй юм. Хэрэв гvйцэтгэх захирал ажиллаж чадахгvй байгаа бол нэн даруй бvх гишvvдийн хурлыг зарлан хуралдуулж, дахин сонгууль явуулах эрх оршин суугчдад хуулиар олгогдсон.
Та СЄХ-гоо сонгож байгуулсан, тvvнийг vйл ажиллагааг санхvvжvvлдэг гишvvний хувьд тvvнд таны дуу хоолой чухал.
Таны СЄХ-ны талаарх ойлголт хангалтгvй, СЄХ-ны гvйцэтгэх захирал болон холбооны санхvvгийн vйл ажиллагаанд тавих Таны хяналт сул байвал Таны байгуулсан СЄХ-ны vйл ажиллагаа тогтвортой сайн явагдаж, идэвхтэй, ил тод, эрчимтэй байж чадахгvй.
Иймд таны идэвхтэй оролцоо чухал.