Халаагаа өгсөн музейн барилга
Одоогоос 60 жилийн тэртээ буюу 1954 онд өнөөдрийн бидний сайн мэдэх “Байгалийн Түүхийн музейн барилгын суурь тавигдаж, 1956 оны дунд үед 5600 м/кв талбайтай “Монголын төв музей” нэртэйгээр ашиглалтад орж байжээ. Тус музей нь Монгол Улсын Засгийн газрын ордноос 70-80 метрийн зайтай оршдог.
Анх уг барилгыг “Хөдөө аж ахуйн техникийн коллеж”-ын зориулалтаар зураг төсөлтэй хийгдсэнийг нь өөрчилж музейн барилга болгосон байдаг. Эхэндээ тус музей нь түүхэн дурсгалт болон байгалийн гэсэн чиглэл бүтэцтэй байжээ. 1976 онд үзвэрийн тооллого хийхэд 172 мянган үзмэртэй байж. Тухайн үед ихэнх үзмэр нь түүх, угсаатан зүйн чиглэлийнх байв. 1990 оноос музейг дагнан төрөлжүүлж эхэлсэн бөгөөд түүх соёл, угсаатан зүйтэй хамааралтай үзмэрүүдээ “Үндэсний түүхийн музей”-д шилжүүлж яг одоогийн байран дээрээ “Байгалийн түүхийн музей” гэдэг нэрээрээ үлджээ. Жил бүр манай орныг зорин ирэх гадны жуулчдын хамгийн түрүүнд сонирхдог цөөхөн үзвэрийн нэг нь яах аргагүй “Байгалийн түүхийн музей” мөн.
Олон сая жилийн өмнөх үлэг гүрвэл, диназаврын олдвор гээд байгаль дэлхийн үнэтэй ховор нандин түүхийн үзмэрийг агуулсан энэ л музейг гадны олон жуулчид үзээд гайхан биширдэг. Урин дулаан цаг ирэхэд гадаад, дотоодын жуулчид болон ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчид, оюутан залуучууд гээд өдөрт 1000 орчим хүн энэхүү музейгээр үйлчлүүлдэг байжээ. Манай нийслэлд гадныханд үзүүлж харуулах үзвэр, үйлчилгээний газар тун ховор. Жуулчдыг 3 цаг торгоодог газар нь Байгалийн түүхийн музей. Тус музей нь жилдээ дунджаар 100 сая төгрөгийг улсынхаа төсөвт өгдөг чухал үзвэрийн газар байжээ.
Гэвч өнгөрсөн 60 шахам жил манай орны үнэтэй цэнэтэй, ховор нандин олдворууд зориулалтын бус байранд дэлгэгдэж байжээ. Хяналт, шалгалтын байгууллагаас 2013 оны 05 сарын 31-ний өдөр тус музейн үйл ажиллагааг нь зогсоосон. Учир нь тус барилгын дээвэр, тааз зэрэг нь олон хүний ачааллыг даахгүй, 3-4 баллын хүчтэй газар хөдлөлтийг тэсвэрлэх чадваргүй болсон байна. Ингээд тус музейн барилгыг буулгаж, газар дээр нь шинээр суурь цутган, доошоо 1 давхар дээшээ 7 давхар музейн зориулалттай барилга барихаар болжээ. Гүйцэтгэгчээр нь “Балдан эс” ХХК шалгарч одоо шинэ зураг төслийг нь хийж байгаа юм байна.
Музейн барилгын ажил эхлэхийг хүлээж музейг хаагаад нэг жил өнгөрч байна. Гэвч хөрөнгө мөнгийг нь улсаас батлагдахыг хүлээсээр л. Одоо урин дулаан цаг ирж байна. Гадны жуулчдад ойрын хэдэн жилдээ “Байгалийн түүхэн музей” баялаг сайхан үзвэрээ үзэгчиддээ сурталчилж чадахгүйн бололтой.
Музейн барилга нь нарны хурц гэрэл шууд тусдаггүй, дуу чимээ тугаарлагчтай, дохиолол хамгаалалтын бүрэн шийдэлтэй, техник технологийн дэвшлийг ашиглан олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн хэлнүүд дээр бүх үзвэрүүд тайлбартай байх зэрэг шаардлагыг дэлхий нийтээрээ даган мөрдөж байна. Энэ жишгийн дагуу “Байгалийн түүхийн музей”-г шинэчлэн байгаль дэлхийн түүхийг шинжлэх ухааны ололт талаас нь харуулахыг зорьж байгаагаа музейн захирал Н.Зоригтбаатар хэллээ.
Сэтгүүлч И.Алтангэрэл
Анх уг барилгыг “Хөдөө аж ахуйн техникийн коллеж”-ын зориулалтаар зураг төсөлтэй хийгдсэнийг нь өөрчилж музейн барилга болгосон байдаг. Эхэндээ тус музей нь түүхэн дурсгалт болон байгалийн гэсэн чиглэл бүтэцтэй байжээ. 1976 онд үзвэрийн тооллого хийхэд 172 мянган үзмэртэй байж. Тухайн үед ихэнх үзмэр нь түүх, угсаатан зүйн чиглэлийнх байв. 1990 оноос музейг дагнан төрөлжүүлж эхэлсэн бөгөөд түүх соёл, угсаатан зүйтэй хамааралтай үзмэрүүдээ “Үндэсний түүхийн музей”-д шилжүүлж яг одоогийн байран дээрээ “Байгалийн түүхийн музей” гэдэг нэрээрээ үлджээ. Жил бүр манай орныг зорин ирэх гадны жуулчдын хамгийн түрүүнд сонирхдог цөөхөн үзвэрийн нэг нь яах аргагүй “Байгалийн түүхийн музей” мөн.
Олон сая жилийн өмнөх үлэг гүрвэл, диназаврын олдвор гээд байгаль дэлхийн үнэтэй ховор нандин түүхийн үзмэрийг агуулсан энэ л музейг гадны олон жуулчид үзээд гайхан биширдэг. Урин дулаан цаг ирэхэд гадаад, дотоодын жуулчид болон ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчид, оюутан залуучууд гээд өдөрт 1000 орчим хүн энэхүү музейгээр үйлчлүүлдэг байжээ. Манай нийслэлд гадныханд үзүүлж харуулах үзвэр, үйлчилгээний газар тун ховор. Жуулчдыг 3 цаг торгоодог газар нь Байгалийн түүхийн музей. Тус музей нь жилдээ дунджаар 100 сая төгрөгийг улсынхаа төсөвт өгдөг чухал үзвэрийн газар байжээ.
Гэвч өнгөрсөн 60 шахам жил манай орны үнэтэй цэнэтэй, ховор нандин олдворууд зориулалтын бус байранд дэлгэгдэж байжээ. Хяналт, шалгалтын байгууллагаас 2013 оны 05 сарын 31-ний өдөр тус музейн үйл ажиллагааг нь зогсоосон. Учир нь тус барилгын дээвэр, тааз зэрэг нь олон хүний ачааллыг даахгүй, 3-4 баллын хүчтэй газар хөдлөлтийг тэсвэрлэх чадваргүй болсон байна. Ингээд тус музейн барилгыг буулгаж, газар дээр нь шинээр суурь цутган, доошоо 1 давхар дээшээ 7 давхар музейн зориулалттай барилга барихаар болжээ. Гүйцэтгэгчээр нь “Балдан эс” ХХК шалгарч одоо шинэ зураг төслийг нь хийж байгаа юм байна.
Музейн барилгын ажил эхлэхийг хүлээж музейг хаагаад нэг жил өнгөрч байна. Гэвч хөрөнгө мөнгийг нь улсаас батлагдахыг хүлээсээр л. Одоо урин дулаан цаг ирж байна. Гадны жуулчдад ойрын хэдэн жилдээ “Байгалийн түүхэн музей” баялаг сайхан үзвэрээ үзэгчиддээ сурталчилж чадахгүйн бололтой.
Музейн барилга нь нарны хурц гэрэл шууд тусдаггүй, дуу чимээ тугаарлагчтай, дохиолол хамгаалалтын бүрэн шийдэлтэй, техник технологийн дэвшлийг ашиглан олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн хэлнүүд дээр бүх үзвэрүүд тайлбартай байх зэрэг шаардлагыг дэлхий нийтээрээ даган мөрдөж байна. Энэ жишгийн дагуу “Байгалийн түүхийн музей”-г шинэчлэн байгаль дэлхийн түүхийг шинжлэх ухааны ололт талаас нь харуулахыг зорьж байгаагаа музейн захирал Н.Зоригтбаатар хэллээ.
Сэтгүүлч И.Алтангэрэл