Үндэсний бетон үйлдвэрлэгчдийн холбоо ТББ-ын зүгээс Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Э.Бат-Үүлд хандан  2014.05.19 №122  “Өдрийн Сонин”-д ил захидал гаргасан байсан. Үүнтэй холбогдуулан тус холбооны гүйцэтгэх захирал Т.Ганбаатартай уулзаж цөөн асуултанд хариулт авлаа. 

Үндэсний Бетон Үйлдвэрлэгчдийн Холбоо /ҮБҮХ/ нь Монгол улсын төр засгаас барилгын салбарт хэрэгжүүлж буй бодлого, хөтөлбөрийг дэмжих, түүнд идэвхтэй оролцох, их барилгад ашиглагдаж буй бетон зуурмаг, бетон хийцийн чанар, стандартыг боловсронгүй болгох, орчин үеийн тэргүүний туршлага, дэвшилтэд технологийг бетон зуурмагийн үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх, гишүүн байгууллагуудын эрх ашгийг хамгаалах, тэдэнд мэргэжлийн туслалцаа үзүүлэх, энэ салбарт төр, хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх зорилгоор 2013 оны 5-р сарын 17-ны өдөр байгуулагдсан юм.

2013 оны  намрын улирлаас эхлээд хүнд даацын тээврийн хэрэгслийг тэр дотроо 6м³ багтаамжаас илүү бетон зуурмаг тээвэрлэсэн миксерийг  хотын хөдөлгөөнд оролцуулахгүй гэсэн захирамж гарсан.

Манай бетон зуурмагийн ихэнх аж ахуйн нэгжүүд 2 жилийн өмнөөс техникийн  шинэчлэл хийж, ихэвчлэн 8м³ багтаамжтай миксер оруулж ирсэн. Эдгээр хүнд даацын тээврийн хэрэгслийн давуу тал нь түлш зарцуулалт багатай, их багтаамжтай, бага рейс хийж ажлын бүтээмж, цаг хугацааг хэмнэхээс гадна агаарын бохирдлыг нэмэгдүүлэхгүй гэх мэт олон давуу талуудтай. Энэ нь цаашлаад бетон зуурмагийн өртөг багасна гэсэн үг. Үүгээрээ эдийн засгийн сайн үзүүлэлттэй техникүүд.

Одоогоор зөвшөөрөгдөх 6м³ багтаамжтай миксер нь болохоор Монгол улсад орж ирээд 10-аас дээш жил болчихсон, хотын агаарыг ихээр бохирдуулах утаа гаргадаг. Гэтэл манай улсын хил гаалиар ороод л ирдэг. Энэ нь техникийн аюулгүй байдлын талаасаа осол гарах өндөр магадлалтай. 2013 онд 10-аас дээш жил ашигласан хүнд даацын тээврийн хэрэгсэл 2-3 удаа осол гаргасан. Энэ бүгдийг уялдуулахгүйгээр шийдвэр гаргаад байвал ногоон барилга байгууламж гэдгээ ч дэмжсэн юмгүй, эдийн засгийн талдаа ч ашиггүй, аж ахуйн нэгжээ дорвитой дэмжсэн ч юмгүй захирамж, шийдвэрүүд гарсаар л байна.

Бид 2014 оны 2 дугаар сараас эхлээд Нийслэлийн засаг даргын зам тээвэр дэд бүтцийн асуудал хариуцсан  дарга Н. Гантөмөртэй холбооныхоо зүгээс уулзсан. Хамтарч ажиллах саналаа хэлсэн. Аман дээрээ дэмжинэ гэж амласан хэрнээ сарын дараа бичгээр хариу ирүүлэхдээ Нийтийн тээврийн газар  стандартаа зөрчих гээд байна,  болохгүй гэсэн хариу ирсэн.  
Дараа нь бид Нийслэлийн засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Э. Бат-үүл даргад албан тоот хүргүүлсэн мөн БХБЯ-ны сайдад хандан албан бичиг илгээсэн, Барилга, барилгын материалын бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Б.Цэдэнсамба даргатай 3 дугаар сард дээрх асуудлаараа уулзсан. Мөн л тодорхой шийдэлд хүрээгүй.
 Хүнд даацын тээврийн хэрэгслийг нийслэлийн авто замын хөдөлгөөнд оруулах эсэхийг шийдэхгүй байсаар бүтээн байгуулалт эд өрнөх цаг ирчихлээ. Нөхцөл байдал ийм хүндхэн байгаа учраас бид 5 сарын 19-ний өдрийн “Өдрийн сонин”-д хотын захирагч Э.Бат-Үүл даргад хандсан ил захидал нийтлүүлсэн.
Одоогийн байдлаар манай бетон зуурмагийн үйлдвэрүүд 7 хоногийн түүхий эдийн (элс, хайрга, дайрганы) нөөцтэй  байна. Бүх хувийн хэвшлийн барилга, байгууламж зогслоо. Үүнийг дагаад банкууд зээлийн эргэн төлөлтөө нэхээд эхэлдэг. Ийм хэцүү л байдалтай үйлдвэрлэл явуулж байна.  

Бетон үйлдвэрлэх дүүргэгч материал нь элс, хайрга, дайрга. Гэтэл элс хайргаар хангадаг карьеруудыг урт нэртэй хуулинд оруулаад тодорхойгүй хугацаагаар хаачихаад байна. "Элс, хайрганы холбоо"-той, "Дайрганы холбоо"-той байнгын хамтарч ажилладаг. Дайргыг барилгад хэрэглэх нь зөв. Бетон зуурмаг үйлдвэрлэхэд орц материалын 60 хувийг ( жижиг дүүргэгч 0.5мм элс) хэрэглэдэг.  Уг элс нь одоогоор дайрганы жижиг ширхэглэлтэй хэсгээс гарган авах боломжгүй байгаа. Бетон зуурмагийн түүхий эд болох (элс, хайрга, дайрганы) нөөцөө бүрдүүлчээд  карьерээ лацдаж асуудлаа ярих хэрэгтэй. Туул голын сав газрын захиргаанаас Нийслэлийн усны нөөц багассан гэсэн үндэслэлээр элс, хайрганы карьеруудыг зогсоох бас нэгэн гаргалгаа  байгаа. Энэ нь нэг талаасаа зөвтгөж болох ч гэсэн нөгөө талаасаа бүтээн байгуулалтыг зогсонго байдалд хүргэж байна. Төрийн болон төрийн бус байгууллагууд зөв гарцыг ярилцаж нэг шийдэлд хүрэх нь чухал байна.  

 Хотын захирагч гаргасан захирамждаа “Хувийн хэвшил өөрсдийн хөрөнгөөр Улаанбаатар хотын тодорхой цэгүүд дээр ложистек байгуул” гэсэн байна лээ. Энэ бол хэцүүхэн шаардлага. Өнгөрсөн жил "Элс, хайрганы холбоо"-ныхон сайжруулсан 20-иод км шороон зам тавьсан. Гэтэл дээрээс нь хатуу хучилттай асфальт болго гэсэн шийдвэр өгөөд байдаг. Энэ мэтээр хувийн хэвшлийнхнээ дарамтлаад байвал улс эх орон ч хөгжихгүй. Эхлээд гарцуудаа олж байж шийдвэрээ гаргаасай л гэж хүсэж байна.

Нийслэлийн хэмжээнд бетон зуурмагийн 80 гаран үйлдвэр байна. 30-40 хувь нь томоохон хэмжээний машин механизм, баазаар тоноглогдсон Хятад , Солонгосын 100 хувь хөрөнгө оруулалттай үйлдвэрүүд бий. Үлдсэн нь үндэсний бетон зуурмагийн үйлдвэрүүд байгаа. Хотын төвд хэсэгт 2 аж ахуйн нэгж , зүүн зүгт 6 ширхэг ААН,  СХД-ийн 20-р хороонд Сонсголонгийн  хавьд дийлэнх буюу 70-иад аж ахуйн нэгж бий.
Энэ жил шинээр Солонгосын 100 хувийн хөрөнгө оруулалттай бетон зуурмагийн үйлдвэр нэмэгдсэн.
  Зуурмагийн үйлдвэрүүд гэвэл Солонгос, Хятад, Япон, Монгол  аж ахуйн нэгжүүд байна. Эдгээрээс зарим нь хамтарсан хөрөнгө оруулалттай, зарим нь зуун хувь гадны хөрөнгө оруулалттай компаниуд. Гадны хөрөнгө оруулалттай зуурмагийн компаниуд манай барилгын компаниудыг бетон зуурмагаар хангаад оронд нь тухайн хорооллоос 2-3 блок барилга авдаг. Тэр барилга авахдаа нэг метр квдратыг 1.8 сая төгрөгт бодож авсан бол жилийн дараа 2.5 сая төгрөг хүргэж борлуулж байна. Ингэж монголчуудад дамлаж зарчихаад мөнгөө аваад эх орон руугаа явчихдаг. Ингээд орон сууцны үнийг хөөрөгдүүлэхийн зэрэгцээ улсын мөнгөний урсгалыг гадагшаа чиглүүлж байна. Энэ тал дээр төр засаг, хууль хяналтынхан анхаарахгүй бол гаднаас хэдий хэрийн хөрөнгө оруулалт хийгдээд яаж гадагшаа гараад байгааг хянаж шалгах хэрэгтэй. Энэ маягаар байвал үндэсний үйлдвэрлэгчид дэвжиж, хөгжихгүй хаалгаа барина.
Манай төрийнхөн үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжинэ гэж яриад байдаг бодит байдал дээр ийм нөхцөл байдалтай байна.

 Бидний зүгээс зам эвдэхгүйгээр хэрхэн бетон зуурмагаа тээвэрлэх вэ, ложистекээ хотынхоо хаана хэрхэн байрлуулах вэ гэдэг дээр төрийн байгууллагуудтай хамтран ажиллахад бэлэн. 
 
Саяхан БШУЯ-ны сайд Л.Гантөмөр А/78 гэдэг тогтоол гарсан байна. Энэ тогтоолд барилгын материалын технологич, инженер гэдэг мэргэжлийг 2014 оны хичээлийн сургалтын хуваарьт оруулаагүй байгаа юм. Орохдоо зөвхөн материал судлал, шил, цаас, мод гэдгээр код өгч зөвшөөрөл өгсөн байна.
Гэтэл эрэлт хэрэгцээнээс харахад манай холбоонд барилгын материалын 25 технологич, бакалаварын зэрэгт бэлтгэгдсэн мэргэжилтэн олж өгөөч гэсэн захиалга гишүүн байгууллагаас ирж байна. Бидэнд мэргэжилтэн дутагдалтай  байна. Энэ мэргэжлээр инженерүүд бэлтгэж байсныг болиулж байгаа нь ямар бодлого вэ?Ингээд ийм мэргэжилтэн олдохгүй болохоор гаднаас хүн авч ажилуулж байх жишээтэй. Бид БШУЯ-ны сайд Л.Гантөмөрт А/78 тогтоолоо эргэж хараач гэсэн албан бичиг хүргүүлсэн.