Н.Батбаяр: Төмөр замын шинэ шугам барих ажил энэ онд эхэлнэ
Монгол Улсын хөгжлийг хойш нь чангааж байгаа томоохон бүтээн байгуулалт бол яах аргагүй урагшаа, зүүн тийш чиглэсэн төмөр замын ажил билээ. Манай улстөрчид өргөн, нарийн царигийн талаар маргалдаж, хоорондоо учраа ололцохгүй цаг алдаж суух хойгуур ОХУ, БНХАУ хоёр өөд өөдөөсөө төмөр замын аварга бүтээн байгуулалт өрнүүлж, тус тусын хил дээр тулгаад аваад ирсэн. Энэ нь Монголын говьд булаатай байгаа асар их нүүрсний нөөц үнэгүйдэх гол хүчин зүйл болж байгаа. Гэхдээ хожуухан ухаа орсон манай улстөрчид учраа ололцож өнгөрсөн долоо хоногт Эдийн засгийн хөгжлийн сайд Н.Батбаяр Засгийн газрын Төмөр замын шинэ шугам барих тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг З.Энхболд даргад өргөн барьсан билээ. Энэ талаарх Н.Батбаяр сайдын тодруулгыг хүргэж байна.
-Төмөр замаа нарийн, өргөн царигаар барих ёстой гэж олон жил маргасан. Засгийн газрын өргөн барьсан төслийн талаар танилцуулаач?
-Төмөр замын шинэ шугам барих тухай УИХ-ын тогтоолын төсөл өргөн баригдлаа. 2010 онд УИХ-аас Төмөр замын талаар баримтлах төрийн бодлого гарсан. Засгийн газар шинэ төмөр зам барих асуудлаар тухай үед нь УИХ-д чиглэл өгч шийдүүлж байхаар тусгасан. Үүний дагуу дээрх тогтоолын төслийг өргөн барьсан. Тодруулбал, олон жил яригдсан өргөн, нарийн царигийн асуудлыг нэг мөр болгож оруулсан байгаа. Ингэхдээ манай экспортын гол нэрийн бүтээгдэхүүн гардаг урсгалуудыг нарийн царигтай болгоно. Тавантолгойгоос Гашуун сухайт, Сайншандаас Замын-Үүд, Хөөтөөс Бичигт хүртэл нарийн царигтай төмөр зам тавина. Өөрөөр хэлбэл, урд хөрш рүү гарах импортын бүтээгдэхүүнийг зөөвөрлөх төмөр зам нь нарийн цагаригаар баригдана гэсэн үг. Харин Тавантолгойгоос Сайншанд, Хөөт-Чойбалсан-Нөмрөг буюу Дорнод аймаг руу гардаг зам болоод Эрдэнэт-Могойн голын хил хүртэлх 550 км замуудыг өргөн царигтай барихаар тусгасан. Тодруулбал, Хойд хөрш рүү өргөн, урд хөрш рүү нарийн царигтай төмөр замаар тээвэрлэлт хийгдэхээр хоёулангаар нь төмөр замаа барина гэсэн үг. Ирэх долоо хоногт УИХ-ын чуулганаар асуудлыг хэлэлцээд явах байх.
-Олон жил өргөн, нарийн хоёрын аль нэгийг сонгоно гэж маргасан. Тэгвэл хоёр төрлийн төмөр зам тавих нь эдийн засагт ямар нөлөө үзүүлэх вэ?
-Ерөөсөө сэлгээний ачилтын замыг байхгүй болгоно. Сэлгээний ачилт угаасаа өртөг өндөртэйгээс гадна хугацаа их алддаг. Манайх зэсийн баяжмал, нүүрсээ дан автомашинаар зөөж байгаа. Машинаар зөөж байгаа нь манай эдийн засгийн өртөг болоод өрсөлдөх чадварт муугаар нөлөөлөх нь ойлгомжтой. Тиймээс нарийн царигтай төмөр замтай болсноор экспортод гаргаж байгаа бараа бүтээгдэхүүний өрийн өртөг буурна. Мөн манай экспортын бүтээгдэхүүний өрсөлдөх чадвар сайжрах болно. Ингэснээр Монгол Улсад орж ирэх өгөөж, валютын урсгал нэмэгдэнэ. Үүнээс үүдэж улсын төсвийн орлого, ажлын байрны асуудалд эерэг нөлөө үзүүлэх нь тодорхой.
-Экспортын бүтээгдэхүүнийг автомашинаар зөөхөд өртөг нь ямархуу гардаг байсан бол. Харин төмөр зам тавьснаар аль зэргийн хэмнэлт гарах вэ?
-Төмөр замын тээвэр, автозамын тээвэр хоорондоо тэнгэр газар шиг ялгаатай. Хэд дахин зөрүүтэй үнэтэй шүү дээ.
-Төмөр замаа ямар хугацаанд тавьж дуусгах вэ?
-Эхний ээлжинд бид тогтоолоо өргөн барилаа. Дараа нь УИХ дээр хэлэлцээд, ийм маршрутаар төмөр зам барья гэдэг шийдвэр гарна. Тэгээд Засгийн газарт хэрэгжүүлэх үүрэг өгнө. Түүнийхээ дагуу л бид хэрэгжүүлнэ. Ер нь төмөр зам барих бүх ажил богино хугацаанд хийгдэх боломжгүй. Гэхдээ шийдвэр гарчих юм бол эхний замуудыг хоёр жилийн хугацаанд ашиглалтад оруулахаар шаргуу ажиллах шаардлагатай.
-Төмөр замын шинэ шугам барих ажил энэ онд хэрэгжиж эхлэх боломжтой юу?
-Багтаагаад хэрэгжүүлж эхэлнэ. Өнөөдөр Монгол Улс төмөр замын гурван боомттой байгаа бол үүн дээр Гашуун сухайт, Бичигт, Нөмрөг, Шивээ хүрэн зэрэг боомтууд шинээр нэмэгдэнэ. Үүнийг дагаад нүүрс болон бусад экспортын бүтээгдэхүүний тээвэрлэлт дорвитой нэмэгдэх үүд хаалга нээгдэх юм.
-Төмөр замын шинэ шугам барих тухай УИХ-ын тогтоолын төсөл өргөн баригдлаа. 2010 онд УИХ-аас Төмөр замын талаар баримтлах төрийн бодлого гарсан. Засгийн газар шинэ төмөр зам барих асуудлаар тухай үед нь УИХ-д чиглэл өгч шийдүүлж байхаар тусгасан. Үүний дагуу дээрх тогтоолын төслийг өргөн барьсан. Тодруулбал, олон жил яригдсан өргөн, нарийн царигийн асуудлыг нэг мөр болгож оруулсан байгаа. Ингэхдээ манай экспортын гол нэрийн бүтээгдэхүүн гардаг урсгалуудыг нарийн царигтай болгоно. Тавантолгойгоос Гашуун сухайт, Сайншандаас Замын-Үүд, Хөөтөөс Бичигт хүртэл нарийн царигтай төмөр зам тавина. Өөрөөр хэлбэл, урд хөрш рүү гарах импортын бүтээгдэхүүнийг зөөвөрлөх төмөр зам нь нарийн цагаригаар баригдана гэсэн үг. Харин Тавантолгойгоос Сайншанд, Хөөт-Чойбалсан-Нөмрөг буюу Дорнод аймаг руу гардаг зам болоод Эрдэнэт-Могойн голын хил хүртэлх 550 км замуудыг өргөн царигтай барихаар тусгасан. Тодруулбал, Хойд хөрш рүү өргөн, урд хөрш рүү нарийн царигтай төмөр замаар тээвэрлэлт хийгдэхээр хоёулангаар нь төмөр замаа барина гэсэн үг. Ирэх долоо хоногт УИХ-ын чуулганаар асуудлыг хэлэлцээд явах байх.
-Олон жил өргөн, нарийн хоёрын аль нэгийг сонгоно гэж маргасан. Тэгвэл хоёр төрлийн төмөр зам тавих нь эдийн засагт ямар нөлөө үзүүлэх вэ?
-Ерөөсөө сэлгээний ачилтын замыг байхгүй болгоно. Сэлгээний ачилт угаасаа өртөг өндөртэйгээс гадна хугацаа их алддаг. Манайх зэсийн баяжмал, нүүрсээ дан автомашинаар зөөж байгаа. Машинаар зөөж байгаа нь манай эдийн засгийн өртөг болоод өрсөлдөх чадварт муугаар нөлөөлөх нь ойлгомжтой. Тиймээс нарийн царигтай төмөр замтай болсноор экспортод гаргаж байгаа бараа бүтээгдэхүүний өрийн өртөг буурна. Мөн манай экспортын бүтээгдэхүүний өрсөлдөх чадвар сайжрах болно. Ингэснээр Монгол Улсад орж ирэх өгөөж, валютын урсгал нэмэгдэнэ. Үүнээс үүдэж улсын төсвийн орлого, ажлын байрны асуудалд эерэг нөлөө үзүүлэх нь тодорхой.
-Экспортын бүтээгдэхүүнийг автомашинаар зөөхөд өртөг нь ямархуу гардаг байсан бол. Харин төмөр зам тавьснаар аль зэргийн хэмнэлт гарах вэ?
-Төмөр замын тээвэр, автозамын тээвэр хоорондоо тэнгэр газар шиг ялгаатай. Хэд дахин зөрүүтэй үнэтэй шүү дээ.
-Төмөр замаа ямар хугацаанд тавьж дуусгах вэ?
-Эхний ээлжинд бид тогтоолоо өргөн барилаа. Дараа нь УИХ дээр хэлэлцээд, ийм маршрутаар төмөр зам барья гэдэг шийдвэр гарна. Тэгээд Засгийн газарт хэрэгжүүлэх үүрэг өгнө. Түүнийхээ дагуу л бид хэрэгжүүлнэ. Ер нь төмөр зам барих бүх ажил богино хугацаанд хийгдэх боломжгүй. Гэхдээ шийдвэр гарчих юм бол эхний замуудыг хоёр жилийн хугацаанд ашиглалтад оруулахаар шаргуу ажиллах шаардлагатай.
-Төмөр замын шинэ шугам барих ажил энэ онд хэрэгжиж эхлэх боломжтой юу?
-Багтаагаад хэрэгжүүлж эхэлнэ. Өнөөдөр Монгол Улс төмөр замын гурван боомттой байгаа бол үүн дээр Гашуун сухайт, Бичигт, Нөмрөг, Шивээ хүрэн зэрэг боомтууд шинээр нэмэгдэнэ. Үүнийг дагаад нүүрс болон бусад экспортын бүтээгдэхүүний тээвэрлэлт дорвитой нэмэгдэх үүд хаалга нээгдэх юм.