Өдрөөс өдөрт өнгө зассар байгаа нийслэл хот ногоон байгууламжаар хэр баялаг байгаа цаашдаа хотын төлөвлөгөөг даган нийтийн цэцэрлэгт хүрээлэнгүүд хэчнээн баригдах талаар Нийслэлийн байгаль орчин, ногоон хөгжлийн газрын “Ой, ногоон байгууламжийн хэлтсийн дарга (Ph.D) Ч.Болдбаатартай ярилцлаа.
- Нийслэл Улаанбаатар хотод хичнээн тооны ногоон байгууламж байна вэ?
Үүн дээр нэг ийм хүндрэл байгаа. Гадны оронд ногоон байгууламжийн стандартыг дэлгэрэнгүй тайлбарласан байдаг. Бичил цэцэрлэг, цэцэрлэгт хүрээлэн, цэцгийн мандал, зүлэгжүүлэлт зэргийн тус бүрт нь эзлэх хэмжээг нь метр квдратаар тусгадаг.
Харин манайд нэг хүнд ноогдох ногоон байгууламжийг 20 метр квдрат болгон нэмэгдүүлнэ гэсэн зорилт тавиад байгаа. Гэтэл ногоон байгууламжаа үзэхээр зарим хэмжээн дээр ойролцоогоор 1-3 метр квдрат газар нэг хүнд ноогдож байна. Зарим нь 0.8-4 метр квдратын хооронд хэлбэлзэж байгаа. Ийм зөрүүтэй байгаагийн учир нь ногоон байгууламжинд цэцэрлэгт хүрээлэн хамаарч байна гэж бодъё. Тэр цэцэрлэгт хүрээлэн дотор байгаа явган хүний зам, усан оргилуур, талбай зэргийг нийт талбайн хэмжээгээр бодохоор нэг хэмжээ гарна. Ингээд бүтцийн нийлүүлээд бодчихоор ногоон байгууламжийн хэмжээ том гардаг. Тухайлбал зүүн дөрвөн замаас офицеруудын ордон хүртэлх замын голын ногоон байгууламжийг явган хүний замтай нь хамт тооцоод бодохоор хэмжээ нь том гарна. Цэвэр зүлэг, мод, бут ургасан талбайг дангаар нь тооцоолж үзэхээр нэг хүнд нэг л метр квдрат оногдох болчихоод байгаа.
- Нийслэл хотыг хөгжүүлэх төлөвлөгөөнд ногоон байгууламжийг хэдэн хувьтай байхаар тусгасан бэ? Энэ төлөвлөгөөнд тусгахдаа нийслэлийн ногоон байгууламжийг дэлхийн жишигт хүргэхээр аажмаар хөгжүүлнэ. Үүндээ хүрэхийн тулд одоо байгаа ногоон байгууламжаа сайжруулахаас гадна шинээр бичил болон томоохон цэцэрлэгт хүрээлэнг байгуулж байж энэ зорилтонд хүрэх юм байна гэдэг дүгнэлтэнд хүрсэн. Иймээс хоёр үндсэн чиглэлтэй ажиллаж байна. Эхнийх нь одоо байгаа ногоон байгууламжаа сайжруулах. Ногоон байгууламж нэртэй болохоос биш олон хүний хөлд дарагдсан, төлөв байдал нь алдагдаж доройтсон байдаг. Үүнийг сайжруулж, хамгаалалтыг төмөр хайсаар хаших биш амьд хайсаар хашиж хүний хөлд гишгэгдэхгүй болгож, усалгаа арчилгааг сайн хийж цэвэр зүлэг, цэцгийн мандлаар дүүргэхээр зорьж байна.
Хоёрдугаар үндсэн чиглэл нь шинээр ногоон байгууламж бүхий талбайнуудыг гаргаж, цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулах ажил байгаа юм. Энэ ажлын хүрээнд . Аялал жуучлал, спорт, амралт зугаалга, нийтийн соёл амралт зугаалга гэсэн дөрвөн үндсэн хэсэгт цэцэрлэгт хүрээлэн бий болно. Үүнд хуучин цэцэрлэгт хүрээлэнгүүдээс Ботаникийн цэцэрлэгт хүрээлэн, Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн, Хүүхэд, залуучуудын соёл амралтын хүрээлэн, Дамбадаржаа дахь Монголын ургамал судлалын цэцэрлэгт хүрээлэн гэх мэт газрууд шинэчлэх төлөвлөгөөнд багтсан.
Дурьдвал, Нийслэлийн Засаг дарга Э.Бат-Үүл захирамж гарган “Тасганы овоо”-ны талбайг “Нийслэлийн байгаль орчин, ногоон хөгжлийн газар” шилжүүлсэн. Энэ хэсэг дээр Дэлхийн банкны хөрөнгө оруулалтаар цэцэрлэгт хүрээлэнг төлөвлөж байна. Мөн “Хамрын овоо”-ны хогийн цэг байсан тэр хэсэгт хэлмэгдсдэд зориулсан дурсгал, хүндэтгэлийн цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулахаар зураг төслөө бэлэн болгоод төсвөө хүлээж байна. Энэ цэцэрлэгт хүрээлэнгийн 152 га орчим газрыг цэцэрлэгжүүлнэ. Зургийн дагуу таван үндсэн бүсэд хуваагаад гүйцэтгэнэ.
Мөн Дөрөвдүгээр цахилгаан станцын урд байрлах “Мөрөөдлийн цэцэрлэгт хүрээлэн”-гийн зураг төслийг хийлгээд дуусаж байна. Өмнө нь энэ талбайд ТББ-ынхан мод, бут тариад нэлээн идэвхитэй ажиллаж байсан. Үүнийг нь бид үргэлжлүүлээд хөрөнгө санхүүжилтийг нь Нийслэлээс хангаж өгөөд цэцэрлэгт хүрээлэн болгоод авъя. Зөвхөн ногоон байгууламж, мод тарихаас гадна хүмүүс чөлөөт цагаа зөв боловсон өнгөрөөх тоглоомын талбайтай байхаар төлөвлөж байна.
Концессийн гэрээний дагуу өөр нэг цэцэрлэгт хүрээлэн барихаар ажил нь явагдаж байна. Эдийн засгийн хөгжлийн газраас хариуцаад олны хэлж заншсанаар “70 давхрын оршуулгын газар” буюу Самбалхүндэвт дурсгалын цэцэрлэгт хүрээлэн бий болно.
- Энэ онд нийслэлийн ногоон байгууламжинд зориулж хэчнээн төгрөгний төсөв тусгагдсан бэ?
Энэ жилийн хувьд 2013 онд зураг, төсвийг нь хийлгээд бүтээн байгуулалтаа 2013-2014 он дамжуулан хийж байгаа ажлууд бий. Энэ нь Зөвхөн хотын төвд гэлтгүй гэр хорооллын цэцэрлэгт хүрээлэнг бий болгохоор тусгагдсан байгаа. Хайлааст, Баянхошуунд тус тус хоёр га шахам талбайд цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулж байна.
- Манай хотод сайхан ногоон байгууламж бий болохоор зам, шугам сүлжээ тавина, шинэчилнэ гээд хөрсийг нь эргүүлчихдэг. Үүнийг танай зүгээс мэргэжлийн бусад байгууллагуудтай хэрхэн уялдуулж хамтран шийддэг вэ?
Хот тохижилтын ажил дээр энэ үзэгдэл их харагддаг. Барилга байшингийн хоорондох, хорооллын дундах ногоон байгууламж их хэцүү. Ялангуяа шугам сүлжээ, зам, барилгын төслүүд нь ногоон байгууламжид нэлээн халтай болоод байна. Ногоон байгууламжийн ажил бусад тохижилтын ажил шиг хуулаад, буцаагаад засаад байдаг зүйл биш. Ургуулдаг, арчилдаг, тэгж байж бие гүйцдэг. Тийм болохоор бид хамгийн түрүүнд газрын асуудал дээр анхаарах хэрэгтэй гэдгийг ойлгосон. Тэгээд бусад байгууллагатай ажлаа уялдуулах шаардлагатай. Зам, шугам сүлжээний албаны дарга нар ажлын уялдаа холбоотой байх тал дээр хатуу шаардлага тавьсан. Томоохон цэцэрлэгт хүрээлэнгүүдийг нийслэл хот эзэмшилдээ авч эхэлсэн. Ингэж байж л дараа нь уг газар дээр ямар нэгэн асуудал үүсэхгүй. Зөвхөн зориулалтынхаа дагуу ногоон байгууламж байгуулна. Ногоон байгууламж байгуулахаасаа өмнө зураг төсвийг хийлгэхдээ өндөр шаардлага тавьж эхэлсэн. Дэд бүтэц, шугам сүлжээний асуудлуудыг нарийн тусгах, түүнийгээ ерөнхий төлөвлөгөөтэйгээ уялдуулж өгөх ёстой. Цаашдаа ерөнхий төлөвлөгөөнд өөр дэд бүтцийн болон барилгын төслүүд байх, эсэхийг уялдуулж хийх нь зүйтэй байна.
- Гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийг гүйцэтгэж байгаа барилгын компаниудад танай зүгээс ямар нэгэн шаардлага тавьж байгаа юу?
Хуулийн дагуу барилгын хооронд байх ногоон байгууламж ямар стандарттай байх ёстой тэр жишгээр л явж байгаа. Нийт талбайн 30-аас доошгүй хувь нь машины зогсоол болон ногоон байгууламж байх ёстой. Үүнийг хэрэгжүүлж байгаа эсэхийг Мэргэжлийн хяналтын байгууллагаас хяналт тавьдаг. Манайх мэргэжлийн байгууллагын хувьд дүгнэлтүүд гаргаж өгнө. Барилгын ч бай, замын ч бай аливаа төсөл хөтөлбөр хэрэгжихийн өмнө байгаль орчны үнэлгээгээ заавал хийлгэх ёстой. Үнэлгээний явцад ногоон байгууламж хэр байх, замын өргөтгөл шинэтгэлийн ажилд мод, бут өртөж байна уу, өртөх бол ямар өртгийн ажил гарч байгаа, дахин сэргээх боломжтой эсэх, огтолж тайрч авахаас өөр аргагүй юм уу гэдгийг үнэлгээн дээр тусгаж өгөөд шаардлагатай зардлыг нь хөтөлбөртэй хамт гаргаж өгдөг. Ийм маягаар холбогдох байгууллагууддаа шаардлага тавин ажиллаж байна.
- Манай хотын хүн амын тоотой харьцуулахад хэдий хэрийн ногоон байгууламж шаардлагатай вэ?
Одоо ямар хувь хэмжээг ногдож байгааг би дээр хэлсэн. Дэлхийн жишигт хүргэнэ гэвэл энэ нь их харьцангуй ойлголт. Ногоон байгууламжаар сайн хөгжсөн хотууд гэвэл Канадын Ванкувер, Хойд Америкийн хотууд, Барууны орнуудын хотуудын ногоон байгууламжийн жишиг өөр. Тэнд нэг хүнд ноогдох ногоон байгууламж нь 16-20 метр квдрат байдаг. Манайд ийм өндөр шаардлагыг шууд тавих тохиромжгүй. Гэхдээ түүнд хүрэхийн тулд алхам алхмаар л зүтгэж байна.
- Мэргэжлийн хүний хувьд хотдоо ногоон байгууламжийг сайн хөгжүүлэхэд юуг илүү сайн анхаармаар байна вэ?
Иргэдийн ухамсрыг дээшлүүлэх хэрэгтэй. Нэг үеэ бодвол манай ард иргэд мод тарья, ногоон байгууламжтай болъё гэдэг болсон. Гэхдээ яг олонхоороо жигд хөдлөхгүй байна. Миний нэг хүсэл байдаг. . Бүр хашааныхаа гадна хэсэгт ч гэсэн мод тариад эхэлвэл тухайн айлдаа ч ашигтай, хотынхоо өнгө үзэмж нэмж, агаар цэвэршинэ. Манай зүгээс энэ тал дээр аль болох тусалж дэмжиж, үнэгүй зөвлөгөө өгдөг.
