Хотын соёл гэдэг иргэдийн ухамсраас шалтгаалан хөгжин цэцэглэж байдаг. Улсынхаа талаас илүү хүн амыг арай ядан багтааж байгаа Нийслэл хотын дийлэнх хэсгийг гэр хороолол эзэлдэг. Хотжилтын хувьд  байнга л ад үзэгдэн байдаг гэр хорооллын дүр төрхийг өөрчилж, байгаль экологийн талаас нь ч, хүний эрүүл саруул амьдрах орчин нөхцлийг сайжруулахаар төр засгийн зүгээс ч гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн ажлыг эхлүүлээд багагүй хугацаа үджээ.
   Барилгын салбарын хувийн хэдэн компаниуд зориг гарган энэ ажлыг хүлээн авсан. Тэдний хамгийн хүндхэн ажил нь гэр хорооллын айл өрхтэй тохиролцох. Хүн бүр янз бүрийн хардлагатай, бас өмчилсөн хашааныхаа газрыг хэт өндрөөр үнэлсэн зэрэг байдал олонтаа гарч байгаа.
   Бид энэ удаагийнхаа сурвалжлагаар СБД-ийн 9-р хорооны иргэн С.Сэржханд гуайтай ярилцаж, гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн талаар тодотгон харуулахаар зорьсон юм.

Сүхбаатар Дүүргийн 9-р хорооны нутаг дэвсгэр дээр “Асар Өргөө” ХХК гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн хэрэгжүүлэгчээр ажиллаж байгаа учраас компанийн менежертэй утсаар холбогдоход, тэдэнтэй хоёр талын гэрээ хийсэн С.Сэржхандынх гэгч айлыг санал болгосон юм. Ингээд манай сурвалах баг “Асар Өргөө” компани дээр очоод сурвалжлага авах айлын тэр хэсгийг хариуцсан ажилтантай хамт гарахаар бэлдэж байх зуур сурвалжлагын гол баатар болох С.Сэржханд гуай өөрөө ороод ирлээ.
Ингээд манай сурвалжлах баг С.Сэржханд гуайтай яриа өрнүүлэн  хуучин 3-р сургууль гэж байсны урд талын буудлаас “Дэнжийн мянга”-ын автобусанд сууж, гурван буудал яваад буулаа.   
 Буудлаасаа холгүйхэн зүүн тийшээ яваад тэдний хашаа руу орлоо. Хашааны гадна талаас харахад л гэр хорооллын айл гэхэд цэвэрхэн суудаг нь илт. Зайн хувьд хоорондоо ойрхон хоёр байшин харагдана. Баруун талын байшинд нь С.Сэржханд эгч хүүхдүүд, ач зээ нарынхаа хамт амьдардаг. Биднийг очих үед хүүхдүүд нь ажилдаа явчихсан, том охин, 4 настай зээнцэр гэртээ байв.
С.Сэржханд гуай залуу халуун насаа БХЯ-ны харъяа Цэргийн худалдаа Удирдах газрар нууц бичиг хэргийн ажилтнаар ажиллаж байгаад тэтгэвэртээ гарчээ. Түүний нөхөр Ц.Дашзэвэг мөн цэргийн хүн бөгөөд хурандаа цолтой байж. Одоогоос 7 жилийн өмнө түүний хань бурханы оронд очжээ. Эдний гэр бүлийг удам дамжсан цэргийн гэр бүл гэхэд болно. Учир нь түүний хоёр ч зээ хүү нь цэргийн салбарт хүчин зүтгэдэг.


 Түүний хань Ц.Дашцзэвэг өөд болохоосоо 2 жилийн өмнө орон байраа хүүхэддээ өгч эхнэрийнхээ хамтаар одоогийн хашаа байшинг хотын төвдөө ч, худаг усандаа ч ойр болохоор нь худалдан авсан байна.
 Анх 2005 онд нүүж ирэх үеэс л энэ хавийн газрыг “орон сууцны газарт орох гэж байгаа” хэмээн яригдаж байжээ. Харин өнөөдөр ингээд ажил хэрэг болоод газраа чөлөөлж өгөөд орон байраар солино гэдэг С.Сэржханд гуайн хувьд хүсэн хүлээж байсан зүйл байсан гэдгээ хэлэв. Тиймдээ хамгийн түрүүнд гэрээ хийсэн айлуудын нэг нь болжээ.
 Энд нүүж ирсэн цагаасаа л гэр хорооллын айл хэрхэн яаж амьдардаг бүхий л хүнд хэцүүг мэдэрч, Нийслэл хотын ард иргэдийн дийлэнх нь болох тэдгээр хүмүүсийн амтдралын бэрхшээлт байдлыг бүх талаар үзэж, мэдэрсэн гэдгээ ч биднээс нуусангүй.
 Өвөлдөө энэ хавьд утаа униар тогтоод, гэрт байгаа эд, хогшил өдөртөө л бөөн тоос тортог болдог, байнга утаа үнэртдэг гэж С.Сэржханд гуай хэлж байлаа.
Гэр хорооллын айл өрхүүд дахин төлөвлөлтийг хэрэгжүүлж байгаа компаниудтай гэрээ байгуулахыг аз завшаан, боломж гэж харахгүй байгаад гайхаж суусан. “Гэр хорооллын айлуудад Төр засгаас газрыг үнэгүй олгосон. Гэтэл одоо алга дарам газраа хэт өндөр үнэлж байгаа нь амин хувийн эрх ашгаа эн тэргүүнд тавьж, нийтээрээ хөгжиж, сайн сайхан амьдрах боломжийг саатуулж байна” гэсэн бодол тээж явдаг байна. Биднийг тэднийх рүү очих замд наад талын айл нь хашаа байшингаа зарна гэсэн том гэгчийн  зарыг хадсан байлаа.
Өнгөрсөн 4-р сарын 17-нд С.Сэржханд гуай “Асар өргөө” ХХК-тай хоёр талт гэрээ байгуулсан байна. Тун удахгүй эднийх газраа чөлөөлж нүүнэ. Гэрээ ёсоор 46,91 м² 2 өрөө байрандаа 2015 оны нэгдүгээр улиралд орно” гэж сэтгэл догдлонгуй хэлж байв. Шинээр орох орон сууц нь “Шинэ Дэлхий” телевизийн баруун талд баригдах юм байна. “Одоо нүү” гэхэд ч манайх бэлэн байна хэмээн тэр үгүүлэв.
Эдний гэрт хэсэг ярилцаж суусны дараагаар хашааны байдалтай танилцлаа. Хашаа нь 4 талтай бөгөөд 343 м² талбайтай. Одоо амьдарч байгаа байшин нь 64 м² юм байна.
 Өмнө нь амьдарч байсан айл, түүний өмнө байсан айлуудын хэрэглэж байсан муу усны нүх, жорлонгуудын үлдээсэн, дарсан нүхнээс болоод дахин нүх ухах ч газаргүй болжээ.
 Сурвалжлах багтай хамт явсан “Асар Өргөө”ХХК-ийн ажилтан н.Мөнхжаргал хэлэхдээ “Нэг жижигхэн хашаанд олон айл өрх амьдардаг. Тэр хашаанд байгаа жорлон хурдан дүүрнэ. Тэгээд ахиад өөр газар нүх ухна. Энэ мэтээр нэг хашаанд дүүрсэн жорлонгууд хэд хэдээрээ байна гэсэн үг. Гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийг хэрэгжүүлж байгаа барилгын компаниуд хөрс хуулалтын ажил хийхэд энэ нь томоохон хүндрэл учруулж, ажлын нөхцөлийн эрүүл ахуйн байдалд ноцтойнөлөөлж байгаа” гэдгийг энэ үеэр хэлж байлаа.
Олон жил газар доорх хөрсөө бохирдуулсан үнэр танарын хувьд ч хэцүүхэн л гэсэн үг. Эднийхээс цааш айлуудын хажуугаар явахад л эвгүй үнэр ханхалж, амьсгалахад хүндхэн санагдаж байлаа.





  С.Сэржханд гуайн амьдардаг гудамжны айлуудыг харж байхад зарим жижигхэн хашаанд 2-4 гэр барин сууж байгаа байдал олон харагдсан.
Бид энэ удаагийн сурвалжлагыг ямар нэгэн байгууллагын захилга, хувь хүний хүсэлтээр биш, харин нэг иргэний оролцоо нийтийн эрх ашиг болоод улс орны хөгжил дэвшилт ямар их хувь нэмэртэй болохыг өчүүхэн ч гэсэн харуулахыг зорьсон юм. Цэвэрхэн сайхан хотын хөгжил иргэн, айл өрхийн ухамсар, иргэний үүрэг, хичээл зүтгэл бүрээс л шалтгаална. Олон гэр хорооллын айл өрх дахин төлөвлөлтөнд идэвхитэй оролцох нь улс орны хөгжил болоод оршин суугч нийт иргэдийн амьдрах орчин эрүүл ахуйд эергээр нөлөөлж, улмаар хотдоо томоохон хөрөнгө оруулалт хийж байна л гэсэн үг.
                                                                                                                       Сурвалжлагч: И.Алтангэрэл