Египэтийн археологийн музей
     Уг археологийн музейн төсөл нь зүүн Найл дэлта дахь Тел эл даба-ийн хөндийд оршдог. Энд ойролцоогоор 3000 жилийн тэртээх Аварис, дундад үеийн эзэн хааны нийслэл Хёкс, Пирамид, шинэ үеийн эзэн хааны нийслэл зэргийг судлах эртний олдвор, шинжилгээ судлагааны төв болон археологчид байрлах юм. Эргэн тойрондоо хөдөө аж ахуйн эдэлбэр газраар хүрээлэгдсэн энэхүү шинэ байгууламж нь улсын чухал ач холбогдол бүхий түүхийн дурсгалт барилга болж  Elhosania Fakos голын эрэг дээр сүндэрлэх ажээ.
     Барилга нь өөрөө монумент цогцолборыг бий болгоно. Орцны хэсгээс эхлэн тойрог хэлбэрийн налуу байдлаар дээш өгсөх музейн цөм байрлана. Гадна талд ч мөн адил налуугаар дээш өгсөх зам байх ба үүнийг музейд шигтгэмэл байдлаар суулгаж өгсөн. Үүний тусламжтай зам нь бага багаар өөрчлөгдөж эргэн тойрны орчны дэлгээсийг үзэж болно. Явган замын төгсгөл хэсэгт барилгын хойш харсан орой байрлах ба үүнээс хоёр дахь орц эхэлнэ. Жуулчид музейн доторхыг зөвхөн газар доороос биш дээрээс нь ч эхлэн үзэх боломжтой.
       Барилгын орц нь 5 метрийн өргөнтэй налуу замаар явж байгаад тэгш өнцөгт орон зайд шилжинэ. Тасалбар түгээх хэсэг өнгөрөхөд үзэгчдийг үзмэрийн танхим угтан авах ба энэ нь баруун доороос дээш чиглэсэн конус хэлбэрийн орон зайг үүсгэдэг. Тэдгээр танхимыг тойроод номын сан, номын дэлгүүрүүд байрлаж,  бүхий л үйлчилгээнүүд барилгын хананы ард нуугдмал байдалтай  байна. Газар доорх үзүүлэнгийн танхимаас  эхэлж явбал энэ нь гадна талаар үргэлжлэх налуу замтай тэнцүү байдлаар тойрсоор дээд орон зайд хүрнэ. Үүнийг товчлохыг хүсвэл үзэгчид танхимын голд байрлах лифт ашиглаж болно. Хамгийн дээр байрлах оройн хэсэг нь хүн бүрт нээлттэй бөгөөд энд ирээд жуулчид буцаад буух эсвэл үзмэрийг дуусган гадагш гарч болохоор төлөвлөжээ.
Музейг үзэхээр ирсэн үзэгчдэд үзүүлэнг илүү сонирхууштай болгохын тулд налуу замаар тойрон алхаж байхад нь тодорхойгүй орон зай дахь үзмэрүүд зэрэгцээ байдлаар байхаар төлөвлөж өгсөн. Египэтийн археологийн музейн үзэгчид нь орон зай цаг хугацааны дэс дарааллаар аялж, гэрэл, материалын шинж чанар болон археологийн олдвор, үзмэрүүдийг үзэж сонирхох боломжтой юм.

Газар доорх археологийн музей
     Белги улсын Антверп хотын доор мартагдсан маш том нүхэн гарц, хэд хэдэн суваг болон  ашиглалтаас гарсан метроны хонгилууд оршдог.  Харин одоо этгээд содон газарт дурлагч саваагүйчүүд зугаалахад зориулсан харанхуй, чийглэг газар болсон байна. Гэвч энэ газрыг дахин сэргээн амьдруулахын тулд юу хийх ёстой вэ?
      Энэхүү харанхуй хонгилыг архитектурын мэргэжилтэн Жон Мартиний санаачлагаар археологийн музей болгохоор болов. Уг газар доорх музейн санаа нь “W.G. Sebald”-ийн нэрэмжит шагналыг хүртсэнээр Антверп хотын архитектурын үндэс суурь болон кино археологийг судлахад ихээхэн түлхэц өгсөн байна.
     Газар доорх музейн үзэгчид эхний танхим руу усан сангийн хэсгээс орохоор тусгаж өгсөн. Музей руу ороход цувран ассан шат маягийн гудам байх ба энэ нь гэрэлтсэн том хоосон орон зай руу аваачих болно. Эхний танхимын урт хонгил нь гурван өөр замаас бүрдэх бөгөөд энэ нь үл ойлгогдох харанхуй  хэсэг байна. Уг танхимын төгсгөл хэсгээс үзэгчид шууд үндсэн танхим руу орох ба бүх хэсэгт археологийн тухай дэлгэн үзүүлсэн үзмэр байна. Энэ хэсгээс архитектурын үүсэл, түүхийг судалж мэдэхээс гадна дээр дурьдсан үндэслэгчийн тухай уншиж мэдэх болно. Үндсэн танхимын төгсгөлд үзэгчдэд зориулсан түүхэн үйл явдлыг харуулах хавтан байрлана. Мөн тэд урт хонгилд байрлах архивыг үзэж сонирхож болох ба тийш орохгүйгээр булан эргээд бүтэн тойрсноор буцаад гол хаалгаар гарах юм. Ийнхүү газар доорх хонгилыг музей болгон өөрчилснөөр Антверп хотын оршин суугчид болон жуулчдын нүдийг нээж, хаягдсан газрыг ашигтай орон зай болгож чаджээ.
     Энэ нь хотын хүрээлэн буй орчин дахь түүх болон архитектурын шинжлэх ухааныг хоёуланг нь судлах том боломж болсон байна. Эдгээр аз туршсан төсөл судалгаа шинжилгээний ажил нь Антверпийн харанхуй чийгтэй мушгиралдсан замыг олонд сэтгэлийн цэнгэл эдлэх, гоо зүйн таашаал өгөх газар болгож чадсан нь гайхалтай.

Бэлтгэсэн: Архитектор З.Булган