Кротоны далан
Нью-Йоркийн хамгийн анхны усан хангамжийн нэг нь Кротоны далан юм. Даланг барих үйл ажиллагаа 1837-1842 оны хооронд үргэлжилсэн бөгөөд энэ нь АНУ-ын анхны чулуун далан байжээ. 1881 онд даланг барих үйл явц бүрэн дууссан цагаас хойш өдөрт 340000 куб.метр усаар Нью-Йорк хотыг хангах болсон байна. Ус нь Кротоны даланд зориулан барьсан тусгай 66 км-ийн урт хоолойгоор урсаж иргэдийн хэрэгцээг хангадаг болжээ.
1885 онд хотын усны хэрэгцээ ихээр нэмэгдсэн учир дахин нэг далан, хоолой барих төсөл яригдаж эхэлсэн байна. Ингээд энэхүү төслийн хүрээнд Кротон далангаас цааш 6,5 км-ийн зайд дахин нэг далан барихаар төлөвлөсөн бөгөөд энэ нь хотын усан хангамжийг 1 сая кубметрээр нэмэгдүүлэх ажээ.
Далан барих шинэ байршил нь газар зүйн хувьд төдийлөн нийцтэй биш байсан учир 40 метр орчим гүн тогоо ухах шаардлага гарчээ. Даланг чулуугаар барьж, чулуунуудыг хооронд нь цементээр холбосон байна.
Бас нэг чухал шийдвэр нь далангийн голд барих ус дамжуулах хоолой байв. Усны даралтыг тааруулах боломжгүй байсан бөгөөд усны нөөцөөс шалтгаалж иргэдэд хэрхэн хүрэх нь шийдэгдэх аж. Чулуун өрлөг нь төмөр өрлөгтэй адил тийм ч найдвартай биш учраас хүчтэй даралтын үед л нурах аюултай байжээ. Тиймээс усны хоолойг далангийн зүүн талаар хийсэн байна. Ингэснээр голын эхээс эхлэх нэгэн жижиг суваг мэт зүйл бий болсон бөгөөд далангийн хана руу дөхөх тусам ус нь гүнзгийрдэг. Энэ нь даланг хамгаалах гайхалтай арга болж чаджээ.
Даланг барихын тулд голын голдрилыг өөрчилж, хуучин ёроолыг нь хатаах хэрэгтэй болжээ. Үүний тулд хагас сар хэлбэртэй 300 метрийн урт 60 метрийн өргөнтэй суваг барьсан бөгөөд сувгийн эхлэл төгсгөлүүд нь голын хуучин голдрилд хүрдэг. Сувгийг байрлуулахын тулд хамгаалалтын хана болон хэд хэдэн даланг барьсан байна. Барилгын үйл явц жилийн турш өдөр шөнөгүй үргэлжилж, ердөө л хэт хүйтэн үед ганц, хоёрхон өдөр л амарч байжээ. Өвлийн цагт блокуудыг уураар боловсруулдаг байсан бөгөөд уусмалд нь давс нэмдэг байв. Барилгын үндсэн ажил 8 жилийн дотор дууссан ч нэмэлт засвар, төхөөрөмж суурилуулахад дахин 6 жил шаардагджээ. Ингээд албан ёсоор барилгыг 1906 онд барьж дууссан бөгөөд нийт 7,700,000 долларын өртгөөр боссон байна.
1885 онд хотын усны хэрэгцээ ихээр нэмэгдсэн учир дахин нэг далан, хоолой барих төсөл яригдаж эхэлсэн байна. Ингээд энэхүү төслийн хүрээнд Кротон далангаас цааш 6,5 км-ийн зайд дахин нэг далан барихаар төлөвлөсөн бөгөөд энэ нь хотын усан хангамжийг 1 сая кубметрээр нэмэгдүүлэх ажээ.
Далан барих шинэ байршил нь газар зүйн хувьд төдийлөн нийцтэй биш байсан учир 40 метр орчим гүн тогоо ухах шаардлага гарчээ. Даланг чулуугаар барьж, чулуунуудыг хооронд нь цементээр холбосон байна.
Бас нэг чухал шийдвэр нь далангийн голд барих ус дамжуулах хоолой байв. Усны даралтыг тааруулах боломжгүй байсан бөгөөд усны нөөцөөс шалтгаалж иргэдэд хэрхэн хүрэх нь шийдэгдэх аж. Чулуун өрлөг нь төмөр өрлөгтэй адил тийм ч найдвартай биш учраас хүчтэй даралтын үед л нурах аюултай байжээ. Тиймээс усны хоолойг далангийн зүүн талаар хийсэн байна. Ингэснээр голын эхээс эхлэх нэгэн жижиг суваг мэт зүйл бий болсон бөгөөд далангийн хана руу дөхөх тусам ус нь гүнзгийрдэг. Энэ нь даланг хамгаалах гайхалтай арга болж чаджээ.
Даланг барихын тулд голын голдрилыг өөрчилж, хуучин ёроолыг нь хатаах хэрэгтэй болжээ. Үүний тулд хагас сар хэлбэртэй 300 метрийн урт 60 метрийн өргөнтэй суваг барьсан бөгөөд сувгийн эхлэл төгсгөлүүд нь голын хуучин голдрилд хүрдэг. Сувгийг байрлуулахын тулд хамгаалалтын хана болон хэд хэдэн даланг барьсан байна. Барилгын үйл явц жилийн турш өдөр шөнөгүй үргэлжилж, ердөө л хэт хүйтэн үед ганц, хоёрхон өдөр л амарч байжээ. Өвлийн цагт блокуудыг уураар боловсруулдаг байсан бөгөөд уусмалд нь давс нэмдэг байв. Барилгын үндсэн ажил 8 жилийн дотор дууссан ч нэмэлт засвар, төхөөрөмж суурилуулахад дахин 6 жил шаардагджээ. Ингээд албан ёсоор барилгыг 1906 онд барьж дууссан бөгөөд нийт 7,700,000 долларын өртгөөр боссон байна.
Далан дээгүүрх зам
Даланг барьж буй байдал
