Хонгилын үзүүр дэхь гэрэл 5-р цахилгаан станцыг хүлээх зуур
Аливааг хүлээнэ гэдэг юутай гаслантай. Ирэх ч юм шиг, болих ч юм шиг. Сураг сонсогдоод, найдвар төрүүлээд өдөр хоногийг бус сар жилийг үднэ гэдэг бүүр ч бухимдмаар. Яг л ийм дүр зураг 5-р цахилгаан станц дээр харагдана. Олон жил үргэлжилсэн хүлээлтэнд нийслэлийн иргэд цөхөрч бас хохирч байна.
Барилга барих газар нь, хөрөнгө мөнгө нь шийдэгдээд бүхий л зүйл бэлэн болоход дулааны техникийн нөхцөл гэх том “зовлон”-д тээглэдэг зуршил ч гэмээр зүйл сүүлийн үед барилгынханд бий болжээ. Барилгыг жинхэнэ утгаар нь барилга болгодог цахилгаан, дулаан нийслэлд дэндүү гэмээр хүрэлцээгүй байгаагаас тэр. Иймээс л 5 дахь цахилгааны станцыг хэн хүнгүй хүлээж суугаа хэрэг.
Нийслэл хотод бүтээн байгуулалт эрчимжиж, шилжин ирэгсэд олширч одоо ажиллаж байгаа 2, 3, 4-р дулааны цахилгаан станцын хүчин чадал мөхөсдөх үед 5-р цахилгаан станц барих талаар Засгийн газраас дуугарч эхлэсэн. Одоо ч ярьж л байна. Дөнгөж дуугарч эхэлсэн үеийн Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт 5-р цахилгаан станцын талаар хэрхэн тусгаж байсныг сонирхуулвал:
“Улаанбаатар хотын 2007 оны дулааны ачааллыг 2000 онтой харьцуулахад 6,33% өссөн байна. Харин сүүлийн жилүүдэд цаг агаар харьцангуй дулаан, ихэнх үйлдвэр аж ахуйн газрууд салхивчийн дулаанаа төслийн хүчин чадлаар нь ашиглахгүй, мөн холбогдсон хэрэглэгчид хэрэгцээний халуун усны ачааллаа бүрэн авахгүй байгаагаас хэрэглэгчид дулааны ачааллаа бүрэн авахгүй, эх үүсвэрүүд тодорхой хэмжээний хүчин чадлын нөөцтэй гэж харагдахаар байна. Гэвч энэ нь тийм биш бөгөөд цаг агаарын огцом хүйтрэлт (-39ОС-ээс хүйтэн) болоход Улаанбаатар хотын дулаан хангамж дутагдах нөхцөл үүсээд байна.
2004-2008 оны Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийн дагуу 40 мянган айлын орон сууц хөтөлбөр хэрэгжиж шинэ хорооллууд баригдаж дулааны хэрэглээний ачааллын өсөлт жил тутам ихсэж 2009 он гэхэд дулааны тооцоот чадал эх үүсвэрийн боломжноос хэтрэхээр болоод байна.
Өвлийн их ачааллын үед Улаанбаатар хотод эрс хүйтэрсэн нөхцөлд 100МВтдулдулааны эрчим хүч дутагдах ба цаашид жил тутам эрчимтэй өсөн нэмэгдэж байгаа хэрэгцээг хангахын тулд 2012 оноос оройтуулалгүй дээрх хэмжээний дулааны суурилагдсан хүчин чадалтай ДЦС-5-ын эхний блокийг барьж ашиглалтанд оруулах шаардлага бий болоод байна.
Нийслэл хот болон Монгол Улсыг хөгжүүлэх төлөвлөгөө, хөтөлбөрүүдийн дагуу 2020 он хүртэлх хугацаанд Улаанбаатар хотын дулааны хэрэглээ 1000 гаруй Гегакалори, цахилгааны хэрэглээ 700 гаруй Мегаваттаар өсөх тооцоо гараад байна.
Нөгөөтэйгүүр өнөөдөр Улаанбаатар хотыг дулаан, Төвийн бүсийг цахилгаан эрчим хүчээр хангадаг ДЦС-2-н ашиглалтын хугацаа дуусч, ДЦС-3, ДЦС-4-н насжилт 30- 40 жилд хүрээд байгаа нь эдгээр эх үүсвэрүүдийн найдваржилт муудаж, тоноглолын үйл ажиллагаа ихээхэн доголдож байгааг сүүлийн жилүүдийн ашиглалтын явц харуулж байна.
Засгийн газар цахилгаан дулааны 5 дахь эх үүсвэрийг барьж, ашиглах шийдвэр гаргаснаар манай улсын цахилгаан, дулаан хангамжид ихээхэн түлхэц өгч, манай орны эрчим хүчний салбарт дэлхий даяар түгээмэл байдаг хувийн хэвшлийн эрчим хүчний эх үүсвэрийг удирдах, ашиглах, үйлчлэх цоо шинэ хэлбэр нэвтрэх боломжийг бүрдүүлэх юм” гэх зэргээр зааж өгсөн байна.
Нөхцөл байдал хэдэн жилийн өмнөхөөс дээрдсэн зүйл бараг үгүй бөгөөд өнөөдөр ч байдал иймэрхүү байна. 5-р цахилгаан станцаа хаана барих тал дээр нэлээд асуудал болж Засгийн газрын 2012 оны 191 дүгээр тогтоолоор V цахилгаан станц барьж байгуулах тухай тогтоолын дагуу нийслэлийн Засаг дарга захирамж гаргаж, “Ургах наран” хорооллын урд талын автозам болон төмөр замын хооронд Хөлийн голын хөндийд 43 га газрыг “Улаанбаатар дулааны 5 дугаар цахилгаан станц”-ыг барих зориулалтаар Эрчим хүчний яаманд 15 жилийн хугацаатайгаар эзэмшүүлэхээр шийдвэрлэсэн байдаг.
Гэвч энэ газар нь хувийн эзэмшилд буюу тодруулж хэлвэл “Люкс Нью Проперти Солюшн” хэмээх компаний нэр дээр байсан бөгөөд Засгийн газрын дээрх шийдвэрээс өмнө 2010 онд Нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар тус компаний газар эзэмших эрхийг хүчингүй болгосон боловч “Люкс Нью Проперти Солюшн” тус захирамжийг үндэслэлгүй хэмээн үзэж шүүхэд хандсан байдаг. Дээд шүүх хэргийг авч үзээд тухайн компаний талд шийдвэр гаргаснаар маргаан сунжирч дахин хэдэн жилийн нүүр үзсэний эцэст дөнгөж энэ жил өнгөрсөн 8-р сард газрын асуудал нэг юм эцэс болов бололтой.
Ер нь 5-р цахилгаан станц баригдах тухай яригдсанаас хойш газрын асуудал байнга маргаантай байж, мэргэжилтнүүдийн санал бодол зөрөлдөн наашаа цаашаа болсоор нийт 7 удаа байршлаа сэлгэж байж эцэст нь дээрх байршилд барихаар болж байх шиг. Саяхан нийслэлийн Хэвлэл мэдээллийн албанаас “5 дугаар цахилгаан станцын бүтээн байгуулалтын ажлыг саадгүй явуулахын тулд “Люкс нью проперти солюшн” компанитай харилцан ойлголцож, Баянзүрх дүүргийн “Ургах наран” хорооллын замын өмнө 8,0 га газрыг эзэмшүүлэх шийдвэр гаргалаа. Мөн 5-р цахилгаан станцыг барьж байгуулах бүтээн байгуулалтын ажилд барилгын зориулалтаар Баянзүрх дүүргийн 11 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Ургах наран хорооллын зүүн талбайд 14,0 га газрыг Эрчим хүчний яаманд 3 жилийн хугацаатайгаар эзэмшүүлэхээр шийдвэрлэлээ” хэмээн сэтгүүлчдэд мэдэгдсэн.
Харин энэ байршил зөв, буруу эсвэл холбогдох мэргэжлийн хүмүүс санал нийлсэн үгүй юу гэдэг нь бас эргэлзээтэй. Ямартай ч газрын тухай яриа шийдэгдэв бололтой. Бололтой, эргэлзээтэй гэж ярихын учир нь Эрчим хүчний сайд өнгөрсөн жил олон нийтийн мэдээллийн хэрэгсэлээр 5-р цахилгаан станцын газрын асуудал шийдэгдсэн учир удахгүй барилгын ажлыг эхлүүлэх тухай ам бардам мэдэгдсэн ч дараа жилийн хавар нь ийн газрын яриа дахин гарч ирж байгаад буй юм. Сайдын ярьснаар бол өдийд 5-р цахилгаан станцын барилга байгууламж баригдаад эхэлчихсэн байх ёстой ч өнөөдрийн байдлаар дөнгөж техник эдийн засгийн үндэслэл хийгдэж байгаа тухай яригдах нь яст мэлхийн хурд гэж үүнийг хэлдэг болов уу гэж эрхгүй бодогдоно.
Ийнхүү 5-р цахилгаан станцыг хүлээх зуур нийслэл хотын дулаан хангамжийн байдал ямархуу төвшинд байгааг тодруулахад Улаанбаатар дахь 3 дулааны цахилгаан станцын техник хангамжийн өнөөгийн хүчин чадал нийлээд 1585 г/кал/ц бол төвлөрсөн дулаан хангамжинд холбогдсон хэрэглэгчдийн барилгын дулааны ачаалал нь 2013-2014 оны халаалтын улиралд мөн 1585г/кал/ц байжээ. Энгийн хар ухаанаар бодсон ч нэмэлтээр нэг ч барилга байгууламж холбох боломжгүй санагдана. Иймийн учир Засгийн газраас урд хормойгоо авч хойд хормойгоо нөхөх арга буюу “гал унтраах” төдий өргөтгөл ТЭЦ-3 дээр хийж, зүүн бүсийг түр зуур торгоох “Амгалан” станцыг барьсны хүчинд станцын эхний ээлж энэ намар ашиглалтанд орох гэж байна. Үүний хүчинд хүлээгдэж байгаа буюу өмнөх жил техникийн нөхцөл өгсөн барилгуудыг энэ жилдээ холбохоор болжээ. Тэгвэл дараа жил дулаан хангамжид холбогдох хүсэлтэй барилга байгууламжууд яах вэ? гэдэг асуултанд “Амгалан” дулааны станцыг бүрэн ашиглалтанд орохоор холбоно гэх ганц өгүүлбэрийг олж сонсоно. Гэвч албаныханы нүүрийг халхалж байгаа “Амгалан” станц нийслэлийн өнөөдрийн хэрэгцээг хангах станц юм. Бид ирээдүйг төлөвлөж сурмаар байна.
Дашрамд хэлэхэд ТЭЦ-2 станцын ашиглалтын хугацаа 2016 онд дуусах бол ТЭЦ-3, ТЭЦ-4 станцын тоног төхөөрөмжийг 30 гаруй жил ашиглаж, хүний насаар бол хэдийнэ өвгөрчээ. ТЭЦ-4 цахилгаан станц нийслэлийн дулаан хангамжийн 60 хувийг дангаараа хариуцдаг бөгөөд хэрвээ энэ станцад техникийн томоохон саатал гарахад л Улаанбаатарын талаас илүү нь хөлдөж, тал шахам хувь цахилгаангүй болох юм. Техник тоног төхөөрөмж нь “өвгөрч” байгаа станцад гэмтэл болохгүй гэх газаргүй юм. Гэтэл найдвар тавин хүлээж байгаа 5-р дулааны цахилгаан станц маань эхийн хэвлийд ч бүрэлдээгүй шахам техник эдийн засгийн үндэслэл нэрэн дор нууцлаг байна.
Манай улсад цахилгаан эрчим хүчээр хангагдаж амжаагүй айл өрх хөдөөд хамгийн их байдаг гэж хүмүүс бодож магад. Гэвч хотын захын гэр хороололд цахилгаан гэрлийн бараа харалгүй 10 шахам жил амьдарч байгаа айл өрхүүд олон бий. Энэ жилийн байдлаар гэхэд Улаанбаатар хотод 10 мянган орчим айл өрх цахилгаан эрчим хүчинд холбогдоогүй байна гэсэн статистик судалгааг гаргажээ. 21-р зуунд амьдарч байгаа соёлт хүний хувьд цахилгаангүй, телевизгүй, хөргөгчгүй ер нь хүний хэрэглээний наад захын зүйлсээр хангагдаж чадахгүй байна гэдэг дэндүү харамсмаар.
Тэгвэл нийслэлийн иргэдийг энэ зовлонгоос ангижруулах 5-р цахилгаан станц хэзээ ашиглалтанд орох вэ? Утга учиргүй хүлээлт. Хүлээх гэдэг ер дэмий юм. Хүлээх тусам бодол олширч, түүндээ ороогдож, хэн нэгнийг төсвийн хөрөнгөнөөс идэж уугаад хүлээж байгаа зүйлийг маань хийхгүй байх вий гэж хардалт улам ихсэнэ. 5-р цахилгаан станц баригдах тухай эцэс төгсгөлгүй үргэлжилсэн “хонгил” хэзээ төгсгөл болж тэнд гэрэл үзэгдэхийг хэнч хэлж мэдэхгүй байгаад бас эрхгүй бухимдал төрнө.
Барилга барих газар нь, хөрөнгө мөнгө нь шийдэгдээд бүхий л зүйл бэлэн болоход дулааны техникийн нөхцөл гэх том “зовлон”-д тээглэдэг зуршил ч гэмээр зүйл сүүлийн үед барилгынханд бий болжээ. Барилгыг жинхэнэ утгаар нь барилга болгодог цахилгаан, дулаан нийслэлд дэндүү гэмээр хүрэлцээгүй байгаагаас тэр. Иймээс л 5 дахь цахилгааны станцыг хэн хүнгүй хүлээж суугаа хэрэг.
Нийслэл хотод бүтээн байгуулалт эрчимжиж, шилжин ирэгсэд олширч одоо ажиллаж байгаа 2, 3, 4-р дулааны цахилгаан станцын хүчин чадал мөхөсдөх үед 5-р цахилгаан станц барих талаар Засгийн газраас дуугарч эхлэсэн. Одоо ч ярьж л байна. Дөнгөж дуугарч эхэлсэн үеийн Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт 5-р цахилгаан станцын талаар хэрхэн тусгаж байсныг сонирхуулвал:
“Улаанбаатар хотын 2007 оны дулааны ачааллыг 2000 онтой харьцуулахад 6,33% өссөн байна. Харин сүүлийн жилүүдэд цаг агаар харьцангуй дулаан, ихэнх үйлдвэр аж ахуйн газрууд салхивчийн дулаанаа төслийн хүчин чадлаар нь ашиглахгүй, мөн холбогдсон хэрэглэгчид хэрэгцээний халуун усны ачааллаа бүрэн авахгүй байгаагаас хэрэглэгчид дулааны ачааллаа бүрэн авахгүй, эх үүсвэрүүд тодорхой хэмжээний хүчин чадлын нөөцтэй гэж харагдахаар байна. Гэвч энэ нь тийм биш бөгөөд цаг агаарын огцом хүйтрэлт (-39ОС-ээс хүйтэн) болоход Улаанбаатар хотын дулаан хангамж дутагдах нөхцөл үүсээд байна.
2004-2008 оны Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийн дагуу 40 мянган айлын орон сууц хөтөлбөр хэрэгжиж шинэ хорооллууд баригдаж дулааны хэрэглээний ачааллын өсөлт жил тутам ихсэж 2009 он гэхэд дулааны тооцоот чадал эх үүсвэрийн боломжноос хэтрэхээр болоод байна.
Өвлийн их ачааллын үед Улаанбаатар хотод эрс хүйтэрсэн нөхцөлд 100МВтдулдулааны эрчим хүч дутагдах ба цаашид жил тутам эрчимтэй өсөн нэмэгдэж байгаа хэрэгцээг хангахын тулд 2012 оноос оройтуулалгүй дээрх хэмжээний дулааны суурилагдсан хүчин чадалтай ДЦС-5-ын эхний блокийг барьж ашиглалтанд оруулах шаардлага бий болоод байна.
Нийслэл хот болон Монгол Улсыг хөгжүүлэх төлөвлөгөө, хөтөлбөрүүдийн дагуу 2020 он хүртэлх хугацаанд Улаанбаатар хотын дулааны хэрэглээ 1000 гаруй Гегакалори, цахилгааны хэрэглээ 700 гаруй Мегаваттаар өсөх тооцоо гараад байна.
Нөгөөтэйгүүр өнөөдөр Улаанбаатар хотыг дулаан, Төвийн бүсийг цахилгаан эрчим хүчээр хангадаг ДЦС-2-н ашиглалтын хугацаа дуусч, ДЦС-3, ДЦС-4-н насжилт 30- 40 жилд хүрээд байгаа нь эдгээр эх үүсвэрүүдийн найдваржилт муудаж, тоноглолын үйл ажиллагаа ихээхэн доголдож байгааг сүүлийн жилүүдийн ашиглалтын явц харуулж байна.
Засгийн газар цахилгаан дулааны 5 дахь эх үүсвэрийг барьж, ашиглах шийдвэр гаргаснаар манай улсын цахилгаан, дулаан хангамжид ихээхэн түлхэц өгч, манай орны эрчим хүчний салбарт дэлхий даяар түгээмэл байдаг хувийн хэвшлийн эрчим хүчний эх үүсвэрийг удирдах, ашиглах, үйлчлэх цоо шинэ хэлбэр нэвтрэх боломжийг бүрдүүлэх юм” гэх зэргээр зааж өгсөн байна.
Нөхцөл байдал хэдэн жилийн өмнөхөөс дээрдсэн зүйл бараг үгүй бөгөөд өнөөдөр ч байдал иймэрхүү байна. 5-р цахилгаан станцаа хаана барих тал дээр нэлээд асуудал болж Засгийн газрын 2012 оны 191 дүгээр тогтоолоор V цахилгаан станц барьж байгуулах тухай тогтоолын дагуу нийслэлийн Засаг дарга захирамж гаргаж, “Ургах наран” хорооллын урд талын автозам болон төмөр замын хооронд Хөлийн голын хөндийд 43 га газрыг “Улаанбаатар дулааны 5 дугаар цахилгаан станц”-ыг барих зориулалтаар Эрчим хүчний яаманд 15 жилийн хугацаатайгаар эзэмшүүлэхээр шийдвэрлэсэн байдаг.
Гэвч энэ газар нь хувийн эзэмшилд буюу тодруулж хэлвэл “Люкс Нью Проперти Солюшн” хэмээх компаний нэр дээр байсан бөгөөд Засгийн газрын дээрх шийдвэрээс өмнө 2010 онд Нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар тус компаний газар эзэмших эрхийг хүчингүй болгосон боловч “Люкс Нью Проперти Солюшн” тус захирамжийг үндэслэлгүй хэмээн үзэж шүүхэд хандсан байдаг. Дээд шүүх хэргийг авч үзээд тухайн компаний талд шийдвэр гаргаснаар маргаан сунжирч дахин хэдэн жилийн нүүр үзсэний эцэст дөнгөж энэ жил өнгөрсөн 8-р сард газрын асуудал нэг юм эцэс болов бололтой.
Ер нь 5-р цахилгаан станц баригдах тухай яригдсанаас хойш газрын асуудал байнга маргаантай байж, мэргэжилтнүүдийн санал бодол зөрөлдөн наашаа цаашаа болсоор нийт 7 удаа байршлаа сэлгэж байж эцэст нь дээрх байршилд барихаар болж байх шиг. Саяхан нийслэлийн Хэвлэл мэдээллийн албанаас “5 дугаар цахилгаан станцын бүтээн байгуулалтын ажлыг саадгүй явуулахын тулд “Люкс нью проперти солюшн” компанитай харилцан ойлголцож, Баянзүрх дүүргийн “Ургах наран” хорооллын замын өмнө 8,0 га газрыг эзэмшүүлэх шийдвэр гаргалаа. Мөн 5-р цахилгаан станцыг барьж байгуулах бүтээн байгуулалтын ажилд барилгын зориулалтаар Баянзүрх дүүргийн 11 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Ургах наран хорооллын зүүн талбайд 14,0 га газрыг Эрчим хүчний яаманд 3 жилийн хугацаатайгаар эзэмшүүлэхээр шийдвэрлэлээ” хэмээн сэтгүүлчдэд мэдэгдсэн.
Харин энэ байршил зөв, буруу эсвэл холбогдох мэргэжлийн хүмүүс санал нийлсэн үгүй юу гэдэг нь бас эргэлзээтэй. Ямартай ч газрын тухай яриа шийдэгдэв бололтой. Бололтой, эргэлзээтэй гэж ярихын учир нь Эрчим хүчний сайд өнгөрсөн жил олон нийтийн мэдээллийн хэрэгсэлээр 5-р цахилгаан станцын газрын асуудал шийдэгдсэн учир удахгүй барилгын ажлыг эхлүүлэх тухай ам бардам мэдэгдсэн ч дараа жилийн хавар нь ийн газрын яриа дахин гарч ирж байгаад буй юм. Сайдын ярьснаар бол өдийд 5-р цахилгаан станцын барилга байгууламж баригдаад эхэлчихсэн байх ёстой ч өнөөдрийн байдлаар дөнгөж техник эдийн засгийн үндэслэл хийгдэж байгаа тухай яригдах нь яст мэлхийн хурд гэж үүнийг хэлдэг болов уу гэж эрхгүй бодогдоно.
Ийнхүү 5-р цахилгаан станцыг хүлээх зуур нийслэл хотын дулаан хангамжийн байдал ямархуу төвшинд байгааг тодруулахад Улаанбаатар дахь 3 дулааны цахилгаан станцын техник хангамжийн өнөөгийн хүчин чадал нийлээд 1585 г/кал/ц бол төвлөрсөн дулаан хангамжинд холбогдсон хэрэглэгчдийн барилгын дулааны ачаалал нь 2013-2014 оны халаалтын улиралд мөн 1585г/кал/ц байжээ. Энгийн хар ухаанаар бодсон ч нэмэлтээр нэг ч барилга байгууламж холбох боломжгүй санагдана. Иймийн учир Засгийн газраас урд хормойгоо авч хойд хормойгоо нөхөх арга буюу “гал унтраах” төдий өргөтгөл ТЭЦ-3 дээр хийж, зүүн бүсийг түр зуур торгоох “Амгалан” станцыг барьсны хүчинд станцын эхний ээлж энэ намар ашиглалтанд орох гэж байна. Үүний хүчинд хүлээгдэж байгаа буюу өмнөх жил техникийн нөхцөл өгсөн барилгуудыг энэ жилдээ холбохоор болжээ. Тэгвэл дараа жил дулаан хангамжид холбогдох хүсэлтэй барилга байгууламжууд яах вэ? гэдэг асуултанд “Амгалан” дулааны станцыг бүрэн ашиглалтанд орохоор холбоно гэх ганц өгүүлбэрийг олж сонсоно. Гэвч албаныханы нүүрийг халхалж байгаа “Амгалан” станц нийслэлийн өнөөдрийн хэрэгцээг хангах станц юм. Бид ирээдүйг төлөвлөж сурмаар байна.
Дашрамд хэлэхэд ТЭЦ-2 станцын ашиглалтын хугацаа 2016 онд дуусах бол ТЭЦ-3, ТЭЦ-4 станцын тоног төхөөрөмжийг 30 гаруй жил ашиглаж, хүний насаар бол хэдийнэ өвгөрчээ. ТЭЦ-4 цахилгаан станц нийслэлийн дулаан хангамжийн 60 хувийг дангаараа хариуцдаг бөгөөд хэрвээ энэ станцад техникийн томоохон саатал гарахад л Улаанбаатарын талаас илүү нь хөлдөж, тал шахам хувь цахилгаангүй болох юм. Техник тоног төхөөрөмж нь “өвгөрч” байгаа станцад гэмтэл болохгүй гэх газаргүй юм. Гэтэл найдвар тавин хүлээж байгаа 5-р дулааны цахилгаан станц маань эхийн хэвлийд ч бүрэлдээгүй шахам техник эдийн засгийн үндэслэл нэрэн дор нууцлаг байна.
Манай улсад цахилгаан эрчим хүчээр хангагдаж амжаагүй айл өрх хөдөөд хамгийн их байдаг гэж хүмүүс бодож магад. Гэвч хотын захын гэр хороололд цахилгаан гэрлийн бараа харалгүй 10 шахам жил амьдарч байгаа айл өрхүүд олон бий. Энэ жилийн байдлаар гэхэд Улаанбаатар хотод 10 мянган орчим айл өрх цахилгаан эрчим хүчинд холбогдоогүй байна гэсэн статистик судалгааг гаргажээ. 21-р зуунд амьдарч байгаа соёлт хүний хувьд цахилгаангүй, телевизгүй, хөргөгчгүй ер нь хүний хэрэглээний наад захын зүйлсээр хангагдаж чадахгүй байна гэдэг дэндүү харамсмаар.
Тэгвэл нийслэлийн иргэдийг энэ зовлонгоос ангижруулах 5-р цахилгаан станц хэзээ ашиглалтанд орох вэ? Утга учиргүй хүлээлт. Хүлээх гэдэг ер дэмий юм. Хүлээх тусам бодол олширч, түүндээ ороогдож, хэн нэгнийг төсвийн хөрөнгөнөөс идэж уугаад хүлээж байгаа зүйлийг маань хийхгүй байх вий гэж хардалт улам ихсэнэ. 5-р цахилгаан станц баригдах тухай эцэс төгсгөлгүй үргэлжилсэн “хонгил” хэзээ төгсгөл болж тэнд гэрэл үзэгдэхийг хэнч хэлж мэдэхгүй байгаад бас эрхгүй бухимдал төрнө.