Хүний бие мах бодид хамгийн их хэрэгцээтэй зүйл ус гэдэгтэй хэн ч маргахгүй байх. Нийслэлийн хүн амын тоо жилээс жилд өссөөр өнөөдөр нэг сая хол давчихсан. Энэ хэрээр Улаанбаатар хотод цэвэр усны хэрэглээ нэмэгдэх нь зүйн хэрэг. Нийслэлийн хүн амыг цэвэр усаар хангах энэхүү үүргийг Ус Сувгийн Удирдах Газар хариуцан ажилладаг.
Энэ оны төсвөөр тус байгууллагын шугам сүлжээний засвар үйлчилгээнд огтхон мөнгө ч санхүү тусгаагүй байна. Гэтэл анхны шугам сүлжээ байрлуулсан хугацаа нь 1959 он. Өнөөдрийн байдлаар нийслэлийн хүн амыг өдөрт 150-160 мянган м
3 усаар хангадаг.
Улсаас төсөв мөнгө гаргаж өгөөгүйн учир хандив тусламжаар л шаардлагатай зарим нэг газруудад цэвэр усны байгууламжуудыг ашиглалтанд оруулж байна. Энэ жилийн хувьд хоёр газар цэвэр усны байгууламжийг гадны буцалтгүй тусламж, хөрөнгө оруулалтаар гүйцэтгэж байна.
Эхнийх нь БЗД-ийн 20 хороо Гачуурт тосгоны нутаг дэвсгэрт Японы Жайка олон улсын байгууллагын буцалтгүй тусламжаар ундны усны шинэ эх үүсвэртэй болгож байгаа. Ирэх 10 сард уг цэвэр усны байгууламжууд бүрэн ашиглалтанд орно. Ингэснээр БЗД-ийн зүүн хэсэг болох Улиастай, Хужирбулан, Гачуурт тосгоны оршин суугчид цэвэр усны нөөцөөр хангагдах боломжтой юм.
БНСУ-ын Коёко улсын байгууллагын тусламжаар 6 сарын 30-нд Яармагт цэвэр усны хангамжийн эх үүсвэртэй болсон. Буянт-Ухаа, Нисэх, Яармагийн орон сууцны хороолол болон гэр хорооллын айл өрхүүдийг цэвэр усаар хангах боломж бүрджээ.
Өнөөдрийн байдлаар нийслэлийн хэмжээнд цэвэр усны шугам хоолойн талаарх тоон мэдээллийг хүргэж байна.
Усны эх үүсвэр |
4 |
Дамжуулан шахах насосны станц
Төв шугамд
Гэр хорооллын шугамд |
10
3
7 |
Гүний худаг |
175 |
Гэр хорооллын ус түгээх байр
ЗУХА (автомашинаар зөөвөрлөхөд)
СНА (шугамаар түгээдэг) |
560
250
310 |
Цэвэр усны шугамын урт,км |
350.1 |
Гэр хорооллын цэвэр усны шугамын урт, км |
173.0 |
Хоногт олзворлон түгээж буй усны хэмжээ, мян м3 |
150.0-169.0 |
Цэвэр усны шугамын диаметр,мм |
100-800 |
Цэвэр усны шугамын материал |
ган, ширэм, хуванцар |
Анхны цэвэр усны шугамын ашиглалтанд орсон хугацаа |
1959 он |
Цэвэр усны шугамын насжилт |
2-52 жил |
УСУГ-аас мэдээлж байгаагаар 500 мянган хүнтэй байхаар тооцоолон төлөвлөгдсөн хотын цэвэр, бохир усны шугам сүлжээний хүчин чадал хоёр дахин ачаалалтай ажиллаж байгааг хэлэв.
Энэ жилийн хувьд Нийслэлд нийт 355 барилга обьект баригдаж байгаа. Олон тооны барилга орон сууц баригдаж байгаа хэдий ч дэд бүтцийн эхний алхам болох цэвэр, бохир усны хоолой, шугамын насжилт нь хэтэрсэн зэрэг асуудал шийдэгдээгүй байна.
Одоогийн байдлаар УСУГ жилдээ 2-3 удаагийн гэмтэл гардаг байсан 600-800 голчтой шугам сүлжээгээ засварлаад байгаа аж. Баянзүрх дүүргийн усны шугам сүлжээ ширмэн байсныг ган хоолойгоор сольжээ.
Дээрх хүснэгтээс 1999-2010 оны хооронд анх 1959 онд хийгдэсэн цэвэр усны шугам сүлжээний эзлэх хувь нь 39 хувьтай байжээ.
Сүүлийн жилүүдэд бүх бараа бүтэгдэхүүний үнэ өссөн байхад усны үнэ огтхон өсөөгүй. Үүний уршгаар 11 тэрбум төгрөгний алдагдалтай ажиллаж байна. Гэтэл саяхан орон сууцны хэрэглэгчдийн усны үнийг нэмсэн хэдий ч энэ нь УСУГ-ыг алдагдалгүй ажиллуулах бас чадахгүй юм.
Нийслэлийн хүн амын 50-60 хувь гэр хороололд амьдарч байна. Гэтэл ундны болон цэвэр усны хэрэгцээг хангадаг 250 зөөврийн ус түгээдэг худаг, 175 гүний худаг ажиллаж байна.
Цэвэр усны шугам сүлжээний 500-600мм хаалтыг солих зайлшгүй шаардлага бий. Гэвч эдгээр шугам сүлжээг УСУГ дангаараа шинэчлэн засварлах чадахгүй. Эндээс харахад нийслэлийн айл өрх хэр цэвэр ус хэрэглэх төр засгаас л хамааралтай гэсэн үг.
Орон сууцанд амьдарч буй айл өрхүүдэд зэвтэй бохир ус ирдэгт гайхах зүйлгүй. Цэвэр усны шугам сүлжээг бүрэн шинэчлээгүй хагас зуун жилийн нүүр үзжээ.