“ГАН ХИЙЦ” ХХК-НИЙ ЗАХИРАЛ М.ДАВААСҮРЭН: ГИШГЭСЭН ГАЗРААСАА ЦЭЦЭГ УРГАТАЛ АМЬДРАХ ХЭРЭГТЭЙ
Манай улсын барилгын материал үйлдвэрлэлийн салбарт томоохон хувь нэмэр оруулж, нэр төртэй яваа цөөнгүй аж ахуйн нэгжүүд бий. Бид энэ удаагийнхаа сэтгүүлийн зочноор тэдгээрийн төлөөлөл болгон Монгол Улсын зөвлөх инженер, Аж үйлдвэрийн гавьяат ажилтан, “Ган хийц” ХХК-ийн захирал М.Даваасүрэнг урьж оролцууллаа.
- Таны одоогийн энэ амжилтанд хүрэхэд юу ингэж нөлөөлсөн гэж бодож байна?
Би юу хийхийг зорьж байсан, хийж байсан, юунд хүрэв гэдгээ эргээд харахаар эцэг эх чинь чамайг хэрхэн яаж хүмүүжүүлснээс л их зүйл шалтгаалсан байдаг. Өчүүхэн ч гэсэн хөдөлмөрлөж байж үр дүнд хүрнэ гэдгийг миний эцэг, эх надад үлгэрлэн харуулж чадсан гэж боддог. Ийм үндэс суурь тавигдсан болохоор өнөөдөр “Ган Хийц” компанийг удирдан авч явж байна. Ирэх 2015 онд манай компанийн 30 жилийн ой болно.
1982 онд Уралийн Полтехникийн сургуулийг төгсөж ирээд Барилга хот, барилгын материалын үйлдвэрийн яамны сайдын тушаалаар “Сантехник нэгдсэн үйлдвэр”-т орж ажилласнаас хойш тооцвол “Ган Хийц” компанид 32 жил ажиллаж байна.
1985 онд Барилга хот, барилгын материалын үйлдвэрийн яамнаас бодлого хэрэгжүүлж барилгын төмөр хийцийн үйлдвэр байгуулсан. 6000 тонн металл төмөр хийцийг үйлдвэрлэх хүчин чадалтай, тухайн үеийн социалист орны эдийн засгийн хамтын туслалцааны хөрөнгөөр барьж ашиглалтанд оруулж байлаа. Би энэ компанидаа цэвэрлэгчээс бусад ажлыг нь хийж явсан. Энэ хугацаанд сайн, муу, олон зүйлийг үзлээ.
- Өнөөдөр танай компанид хичнээн хүмүүс ажиллаж байна вэ?
Өнөөдрийн байдлаар манай компанийн 9 үйлдвэрт нийтдээ 150 гаруй үндсэн ажилтангууд ажиллаж байна. Эд барилгын ажил эхлэх үеэр 300 гаруй хүмүүс ажилладаг. 4-5 хүнтэй үйлдвэр ч манайд бий. Гэхдээ бид яагаад үйлдвэрлэж чадахгүй гэж.
Аливаа нэг удирдагч хүн хамгийн түрүүнд өөртэй нь харьцаж байгаа хүмүүсийг муу сайнаар дуудах хэрэггүй. Тийм хүмүүс аяндаа өөрсдөө ажлаа өгөөд гараад явдаг. Би “Ажлыг хийвэл хийсэн шиг хий, чадахгүй бол битгий лай болж амьдар” гэдэг үгийг их хэлдэг. Хүн ер нь хийж чадах юмаа л хийх хэрэгтэй. Ийм шаардлагыг ажилчиддаа ч, шинээр орж байгаа хүмүүст ч тавьдаг. Ажиллах хүсэл эрмэлзэл сонирхолтой хүмүүс л үлддэг.
Залхуу, худалч, хулгайч, архи уудаг ийм төрлийн хүмүүстэй хамт ажиллах тун бэрхшээлтэй.
Хүн ер нь гишгэсэн газраасаа цэцэг ургатал амьдрах хэрэгтэй.
-Танай компани цахилгааны шонгуудыг бетоноор хийж эхэлсэн нь байгаль экологийг хамгаалахад том алхам болсон. Үүнийг хийх болсон санаа хэдий үед төрөв?
Манай төр өөрөө сайн менежер биш л байгаа юм. 2000 оны үед төрөөс эрчим хүчний 0.4-ийн шугам тавих гээд тендер зарласан. Уг тендерт 25 см диаметртэй залуу, шулуун 3000 гуаланг бэлдэхээр тусгасан байсан. Энэ нь байгаль орчноо сүйтгэх ажил.
Энэ үетэй нь зэрэгцээд би эрчим хүчний тулгуур шонг бетоноор хийхээр шийдэж үйлдвэрээ барьж эхэлсэн. Ингэснээр Монгол улс эрчим хүчний тулгуур шонг ойн модноос авдаг үе хэдийнээ ард үлдсэн. Хэрвээ одоо модоор цахилгааны тулгуур шон хийж байвал шууд байгаль хамгаалах албанд матах хэрэгтэй. Ийм үйлдэл алхам хийж байгаа аж ахуйн нэгж, албан тушаалтанд хариуцлага тооцох нь зөв байх.
Одоо Дорнод аймагт эрчим хүчний цахилгааны тулгуур шонгийн үйлдвэр байгуулчихсан, зүүн аймгийн хэрэгцээг бүрэн хангаж байна. Улаанбаатар хотын нийт цахилгаан тулгуурын 25 хувийг хангах боломжтой.
Шинэчлэлийн Засгийн газар өнгөрсөн онд манай компанид 2.5 тэрбум төгрөг өгсөн. Үүгээр нь бид металл хийцийн үйлдвэрийн бүх техник, тоног төхөөрөмжөө автоматжуулсан.
Нийслэл явган хүний гүүрэн гарцыг гадаад хүмүүсээр хийлгээд байх юм. Манай компани үүнийг хийж чадна. "Туушин"-гийн өндөр карказ зэргийг бид хийсэн.
Сэндвичин хавтанг манай компани үйлдвэрлэдэг болсноор өвөл зунгүй барилгын ажил үргэлжлэх боломжтой болсон. Хадаас, вакуум цонх хийж байна. Өдөрт 100 кг хадаас үйлдвэрлэж байна.
- Та Монголын барилгын салбарын хөгжлийг ямар түвшинд байна гэж бодож байна?
Хуучин нийгмийн үед инженерийн мэргэжил эзэмшсэн хүмүүсийн толгой ажиллаж байгаа учраас улс орны хөгжил өдий зэрэгтэй явж байгаа гэж боддог. Өнөөдөр бид инженерүүдээ дэмжих нь зөв алхам болно. Хөгжил гэдэг хэр их мөнгөтэйгээрээ шийддэг зүйл огт биш. Инженер хүний сэтгэхүйн дээр түшиглэж байж мөнгөтэй хүн бодлого хэрэгжүүлэх хэрэгтэй. Төр алсыг харсан, томоор сэтгэдэг тийм л инженерүүдийг бэлтгэх хэрэгтэй байна.
Хорин жилийн өмнө барилга барьж байсныг өнөөдрийн байдалтай харьцуулаад харахад маш хурдацтай хөгжсөн. Бүх ажлыг орчин үеийн техник, технологи, машин механизмаар гүйцэтгэж, түргэн хугацаанд барилга барьдаг болсон байна.
Төрийн яам, тамгын газрын дарга нар хэн байх нь хамаагүй, харин тэр яамны бодлогыг боловсруулдаг мэргэжилтэнгүүд нь инженерийн толгойтой байгаасай гэж би боддог.
- Төр, засгийн зүгээс барилгын салбар болон материал үйлдвэрлэгчдийг дэмжиж байгаа нь үр нөлөөгөө хэр өгч байгаа гэж та бодож байна?
Барилгын материал үйлдвэрлэгчдэд урт хугацаатай зээл олгосон нь барилгын материал үйлдвэрлэлийн хөгжилд томоохон хувь нэмэр болж байгаа. Энэ маш зөв бодлого болсон. Ингэж байж л бид дотоодын хэрэгцээгээ өөрсдөө хангаж чадахгуйц хэмжээнд хүрнэ. Үүнээс ч илүүтэйгээр дэмжээд өгөөсэй гэж боддог. Манай орны газрын хөрсөн дор барилгын материалд ордог бүх эрдэс баялаг хангалттай байна. Үүнийг шинжлэх ухааны эрдэмтэн шинжээчид, үйлдвэрүүдээ түшиглэн өөрсдийн брэнд барилгын материал гаргах учиртай. Ийм байдалд хүргэх бодлогыг яам боловсруулах хэрэгтэй.
- Таныг ерөөд оны хүнд хэцүү нийгмийн шилжилтийн үед яснаас гурил гаргаж гадагшаа борлуулж байсан гэдэг. Энэ тухай сонирхуулаач.
Би өөртөө “Чи яагаад үүнийг хийж чадахгүй гэж” хэлдэг. Учир нь би инженер хүн. Би байнга үүнийг яаж хийвэл болох вэ гэдгийг бодож явдаг. 1990 оны хүнд хэцүү үед компаниа яаж хөл дээр нь зогсоох вэ гэдгийг бодсон. Ингээд хамгийн түрүүнд манай улсын иргэд юугаар элбэг байна, юуг хаяж байна вэ гэдгийг анзаартал мах иддэг ясаа хаядаг юм байна гэдгийг мэдсэн. Гэр хороололд байсан болохоор айл болгон л мах идээд ясыг нь хаяад байгааг анзаарсан юм. Социализмын үед махкомбинатад яснаас гурил гаргаж авдаг үйлдвэрүүд бүгд хаалгаа барьсан учир ясны нөөц зөндөө байсан. Ингээд үүнийг бүтээгдэхүүн болгоё гэж шийдээд би хоёр инженер залуугаа дагуулаад Хятад явсан. Үйлдвэрт хэрэглэгдэх бүх техник, тоног төхөөрөмжийг нь үзэж танилцаад, эх орондоо авчран гурил үйлдвэрлэж эхэлсэн. Нийтдээ 6000 тонн ясны гурилыг гадаад улс руу худалдаалсан. Тэгэхээр бид бидэнд юу элбэг түүнийг яаж боловсруулж эцсийн бүтээгдэхүүн болгох вэ гэдэг дээр толгойгоо сайн ажиллуулах хэрэгтэй байна. Тэр цагт л амжилтанд хүрдэг.
- Таны одоогийн энэ амжилтанд хүрэхэд юу ингэж нөлөөлсөн гэж бодож байна?
Би юу хийхийг зорьж байсан, хийж байсан, юунд хүрэв гэдгээ эргээд харахаар эцэг эх чинь чамайг хэрхэн яаж хүмүүжүүлснээс л их зүйл шалтгаалсан байдаг. Өчүүхэн ч гэсэн хөдөлмөрлөж байж үр дүнд хүрнэ гэдгийг миний эцэг, эх надад үлгэрлэн харуулж чадсан гэж боддог. Ийм үндэс суурь тавигдсан болохоор өнөөдөр “Ган Хийц” компанийг удирдан авч явж байна. Ирэх 2015 онд манай компанийн 30 жилийн ой болно.
1982 онд Уралийн Полтехникийн сургуулийг төгсөж ирээд Барилга хот, барилгын материалын үйлдвэрийн яамны сайдын тушаалаар “Сантехник нэгдсэн үйлдвэр”-т орж ажилласнаас хойш тооцвол “Ган Хийц” компанид 32 жил ажиллаж байна.
1985 онд Барилга хот, барилгын материалын үйлдвэрийн яамнаас бодлого хэрэгжүүлж барилгын төмөр хийцийн үйлдвэр байгуулсан. 6000 тонн металл төмөр хийцийг үйлдвэрлэх хүчин чадалтай, тухайн үеийн социалист орны эдийн засгийн хамтын туслалцааны хөрөнгөөр барьж ашиглалтанд оруулж байлаа. Би энэ компанидаа цэвэрлэгчээс бусад ажлыг нь хийж явсан. Энэ хугацаанд сайн, муу, олон зүйлийг үзлээ.
- Өнөөдөр танай компанид хичнээн хүмүүс ажиллаж байна вэ?
Өнөөдрийн байдлаар манай компанийн 9 үйлдвэрт нийтдээ 150 гаруй үндсэн ажилтангууд ажиллаж байна. Эд барилгын ажил эхлэх үеэр 300 гаруй хүмүүс ажилладаг. 4-5 хүнтэй үйлдвэр ч манайд бий. Гэхдээ бид яагаад үйлдвэрлэж чадахгүй гэж.
Аливаа нэг удирдагч хүн хамгийн түрүүнд өөртэй нь харьцаж байгаа хүмүүсийг муу сайнаар дуудах хэрэггүй. Тийм хүмүүс аяндаа өөрсдөө ажлаа өгөөд гараад явдаг. Би “Ажлыг хийвэл хийсэн шиг хий, чадахгүй бол битгий лай болж амьдар” гэдэг үгийг их хэлдэг. Хүн ер нь хийж чадах юмаа л хийх хэрэгтэй. Ийм шаардлагыг ажилчиддаа ч, шинээр орж байгаа хүмүүст ч тавьдаг. Ажиллах хүсэл эрмэлзэл сонирхолтой хүмүүс л үлддэг.
Залхуу, худалч, хулгайч, архи уудаг ийм төрлийн хүмүүстэй хамт ажиллах тун бэрхшээлтэй.
Хүн ер нь гишгэсэн газраасаа цэцэг ургатал амьдрах хэрэгтэй.
-Танай компани цахилгааны шонгуудыг бетоноор хийж эхэлсэн нь байгаль экологийг хамгаалахад том алхам болсон. Үүнийг хийх болсон санаа хэдий үед төрөв?
Манай төр өөрөө сайн менежер биш л байгаа юм. 2000 оны үед төрөөс эрчим хүчний 0.4-ийн шугам тавих гээд тендер зарласан. Уг тендерт 25 см диаметртэй залуу, шулуун 3000 гуаланг бэлдэхээр тусгасан байсан. Энэ нь байгаль орчноо сүйтгэх ажил.
Энэ үетэй нь зэрэгцээд би эрчим хүчний тулгуур шонг бетоноор хийхээр шийдэж үйлдвэрээ барьж эхэлсэн. Ингэснээр Монгол улс эрчим хүчний тулгуур шонг ойн модноос авдаг үе хэдийнээ ард үлдсэн. Хэрвээ одоо модоор цахилгааны тулгуур шон хийж байвал шууд байгаль хамгаалах албанд матах хэрэгтэй. Ийм үйлдэл алхам хийж байгаа аж ахуйн нэгж, албан тушаалтанд хариуцлага тооцох нь зөв байх.
Одоо Дорнод аймагт эрчим хүчний цахилгааны тулгуур шонгийн үйлдвэр байгуулчихсан, зүүн аймгийн хэрэгцээг бүрэн хангаж байна. Улаанбаатар хотын нийт цахилгаан тулгуурын 25 хувийг хангах боломжтой.
Шинэчлэлийн Засгийн газар өнгөрсөн онд манай компанид 2.5 тэрбум төгрөг өгсөн. Үүгээр нь бид металл хийцийн үйлдвэрийн бүх техник, тоног төхөөрөмжөө автоматжуулсан.
Нийслэл явган хүний гүүрэн гарцыг гадаад хүмүүсээр хийлгээд байх юм. Манай компани үүнийг хийж чадна. "Туушин"-гийн өндөр карказ зэргийг бид хийсэн.
Сэндвичин хавтанг манай компани үйлдвэрлэдэг болсноор өвөл зунгүй барилгын ажил үргэлжлэх боломжтой болсон. Хадаас, вакуум цонх хийж байна. Өдөрт 100 кг хадаас үйлдвэрлэж байна.
- Та Монголын барилгын салбарын хөгжлийг ямар түвшинд байна гэж бодож байна?
Хуучин нийгмийн үед инженерийн мэргэжил эзэмшсэн хүмүүсийн толгой ажиллаж байгаа учраас улс орны хөгжил өдий зэрэгтэй явж байгаа гэж боддог. Өнөөдөр бид инженерүүдээ дэмжих нь зөв алхам болно. Хөгжил гэдэг хэр их мөнгөтэйгээрээ шийддэг зүйл огт биш. Инженер хүний сэтгэхүйн дээр түшиглэж байж мөнгөтэй хүн бодлого хэрэгжүүлэх хэрэгтэй. Төр алсыг харсан, томоор сэтгэдэг тийм л инженерүүдийг бэлтгэх хэрэгтэй байна.
Хорин жилийн өмнө барилга барьж байсныг өнөөдрийн байдалтай харьцуулаад харахад маш хурдацтай хөгжсөн. Бүх ажлыг орчин үеийн техник, технологи, машин механизмаар гүйцэтгэж, түргэн хугацаанд барилга барьдаг болсон байна.
Төрийн яам, тамгын газрын дарга нар хэн байх нь хамаагүй, харин тэр яамны бодлогыг боловсруулдаг мэргэжилтэнгүүд нь инженерийн толгойтой байгаасай гэж би боддог.
- Төр, засгийн зүгээс барилгын салбар болон материал үйлдвэрлэгчдийг дэмжиж байгаа нь үр нөлөөгөө хэр өгч байгаа гэж та бодож байна?
Барилгын материал үйлдвэрлэгчдэд урт хугацаатай зээл олгосон нь барилгын материал үйлдвэрлэлийн хөгжилд томоохон хувь нэмэр болж байгаа. Энэ маш зөв бодлого болсон. Ингэж байж л бид дотоодын хэрэгцээгээ өөрсдөө хангаж чадахгуйц хэмжээнд хүрнэ. Үүнээс ч илүүтэйгээр дэмжээд өгөөсэй гэж боддог. Манай орны газрын хөрсөн дор барилгын материалд ордог бүх эрдэс баялаг хангалттай байна. Үүнийг шинжлэх ухааны эрдэмтэн шинжээчид, үйлдвэрүүдээ түшиглэн өөрсдийн брэнд барилгын материал гаргах учиртай. Ийм байдалд хүргэх бодлогыг яам боловсруулах хэрэгтэй.
- Таныг ерөөд оны хүнд хэцүү нийгмийн шилжилтийн үед яснаас гурил гаргаж гадагшаа борлуулж байсан гэдэг. Энэ тухай сонирхуулаач.
Би өөртөө “Чи яагаад үүнийг хийж чадахгүй гэж” хэлдэг. Учир нь би инженер хүн. Би байнга үүнийг яаж хийвэл болох вэ гэдгийг бодож явдаг. 1990 оны хүнд хэцүү үед компаниа яаж хөл дээр нь зогсоох вэ гэдгийг бодсон. Ингээд хамгийн түрүүнд манай улсын иргэд юугаар элбэг байна, юуг хаяж байна вэ гэдгийг анзаартал мах иддэг ясаа хаядаг юм байна гэдгийг мэдсэн. Гэр хороололд байсан болохоор айл болгон л мах идээд ясыг нь хаяад байгааг анзаарсан юм. Социализмын үед махкомбинатад яснаас гурил гаргаж авдаг үйлдвэрүүд бүгд хаалгаа барьсан учир ясны нөөц зөндөө байсан. Ингээд үүнийг бүтээгдэхүүн болгоё гэж шийдээд би хоёр инженер залуугаа дагуулаад Хятад явсан. Үйлдвэрт хэрэглэгдэх бүх техник, тоног төхөөрөмжийг нь үзэж танилцаад, эх орондоо авчран гурил үйлдвэрлэж эхэлсэн. Нийтдээ 6000 тонн ясны гурилыг гадаад улс руу худалдаалсан. Тэгэхээр бид бидэнд юу элбэг түүнийг яаж боловсруулж эцсийн бүтээгдэхүүн болгох вэ гэдэг дээр толгойгоо сайн ажиллуулах хэрэгтэй байна. Тэр цагт л амжилтанд хүрдэг.