Хүрээний хамгийн өндөр байшин
“Гоожингийн өндөр” хэмээх энэ байшин эртний түүхтэй. 100 “нас” хүрч байгаа түүнийг тоож тойглох хүн алга. Эргэн тойрных нь байшингууд тэнгэр өөд тэмүүлэн сүндэрлэж, өнгө зүсийг нь тодруулдаг асан хуучин орон зайнаас нь хумсалсаар хашаанд нь тулан иржээ. Цагтаа түүнийг Хүрээний хамгийн өндөр байшин гэдэг байсан. Одоо бол энэ түүхийг дурсах хүн ховор. Хуучны навсгар энэ байшинг нураад унахыг нь хүлээсэн хүн ч олон бий. Шавар байшин биш дор нь байгаа газар хэн нэгэн эрх мэдэлтэнд үнэтэй байж ч мэдэх.
Богд хаант Монгол Улсын Ерөнхий сайд Сайн ноён хан Т.Намнансүрэн Орос улсад айлчилж ирээд тухайн үеийн Богдын “Өндгийн сүргийн нутаг” буюу одоогийн төв цэнгэлдэх хүрээлэнгийн зүүн хэсэгт шав тавьж энэ байшинг бариулжээ. Одоогийн хаяг нь Баянзүрх дүүргийн зургадугаар хороо.
Сангийн яам, Оросын цэргийн сургагч нарын байр, шорон, Жанжин Д.Сүхбаатарын контор, Ю.Цэдэнбалын гэр, оюутны байр гээд олон төрлийн зориулалтаар ашиглагдаж байсан энэ барилгад одоохондоо эзэн үгүй мэт эл хуль байна. Нэгэн цагт гамингууд Богд хааныг бусад зүтгэлтнүүдийнх нь хамт энэ байшинд 50 хоног хорьж байсан тухай түүхчид ч ярьдаг. Сангийн яамны Гадаад хүүгийн хэлтэс байрлаж байсан үеэс нь хойш энэ байшиг “Гоожингийн өндөр” гэх болжээ. Учир нь тус хэлтсийг С.А.Козин хэмээх орос сургагч тэргүүлж, албан ажил явуулж байсан юм. Козин гэдэг нэр монгол хэлэнд уусан сунжирснаар Гоожин болон хувирчээ. Түүнчлэн тухайн үед өндөр барилга ховор байсан тул чулуун суурьтай, хоёр давхар энэ байшинг “өндөр” хэмээн онцолсон хэрэг.
Гадна, дотор талдаа шавардлагатай, дүнзэн хана, модон хучилт, төмөр дээвэртэй “Гоожингийн өндөр”-ийг Сайд нарын зөвлөлийн 1971 оны арванхоёрдугаар сарын 28-ны 420 тоот тогтоолоор улсын хамгаалалтад авч байсан юм билээ. Харамсалтай нь хамгаалалтад авсан энэ түүхийг харьяалах яам нь мэддэггүй бололтой. ССАЖЯ-ны Соёлын өвийн хэлтсийн мэргэжилтэн Б.Даваацэрэн “Бид одоогийн байдлаар энэ барилгыг үл хөдлөх дурсгал мөн эсэхийг нь тогтоохын тулд судалж байгаа. Судалгааны ажил эхлээд нэг сар болж байна” хэмээн ярилаа. 100 жилийн түүхтэйгээс гадна Төр, нийгмийн хүндтэй зүтгэлтнүүд энд ажиллаж, амьдарч байсан нь хамгаалах хангалттай шалтгаан болохгүй гэж үү. Соёлын өвийн хэлтсийн мэргэжилтэн судалгааны ажлаа хэрхэн хийж байгааг мэдэхгүй ч энэ байшинг хэн эзэмшиж, хэрхэн ашиглаж байгааг мэдэхгүй яваа нь даанч тоогүй.
Хамгаалах яаралтай нөхцөл үүсэж, нурж унах аюулд өртөөд байгаа энэ барилгыг ССАЖЯ, Улаанбаатар хотын захиргаа анхааралдаа авч, авраасай.
Богд хаант Монгол Улсын Ерөнхий сайд Сайн ноён хан Т.Намнансүрэн Орос улсад айлчилж ирээд тухайн үеийн Богдын “Өндгийн сүргийн нутаг” буюу одоогийн төв цэнгэлдэх хүрээлэнгийн зүүн хэсэгт шав тавьж энэ байшинг бариулжээ. Одоогийн хаяг нь Баянзүрх дүүргийн зургадугаар хороо.
Сангийн яам, Оросын цэргийн сургагч нарын байр, шорон, Жанжин Д.Сүхбаатарын контор, Ю.Цэдэнбалын гэр, оюутны байр гээд олон төрлийн зориулалтаар ашиглагдаж байсан энэ барилгад одоохондоо эзэн үгүй мэт эл хуль байна. Нэгэн цагт гамингууд Богд хааныг бусад зүтгэлтнүүдийнх нь хамт энэ байшинд 50 хоног хорьж байсан тухай түүхчид ч ярьдаг. Сангийн яамны Гадаад хүүгийн хэлтэс байрлаж байсан үеэс нь хойш энэ байшиг “Гоожингийн өндөр” гэх болжээ. Учир нь тус хэлтсийг С.А.Козин хэмээх орос сургагч тэргүүлж, албан ажил явуулж байсан юм. Козин гэдэг нэр монгол хэлэнд уусан сунжирснаар Гоожин болон хувирчээ. Түүнчлэн тухайн үед өндөр барилга ховор байсан тул чулуун суурьтай, хоёр давхар энэ байшинг “өндөр” хэмээн онцолсон хэрэг.
Гадна, дотор талдаа шавардлагатай, дүнзэн хана, модон хучилт, төмөр дээвэртэй “Гоожингийн өндөр”-ийг Сайд нарын зөвлөлийн 1971 оны арванхоёрдугаар сарын 28-ны 420 тоот тогтоолоор улсын хамгаалалтад авч байсан юм билээ. Харамсалтай нь хамгаалалтад авсан энэ түүхийг харьяалах яам нь мэддэггүй бололтой. ССАЖЯ-ны Соёлын өвийн хэлтсийн мэргэжилтэн Б.Даваацэрэн “Бид одоогийн байдлаар энэ барилгыг үл хөдлөх дурсгал мөн эсэхийг нь тогтоохын тулд судалж байгаа. Судалгааны ажил эхлээд нэг сар болж байна” хэмээн ярилаа. 100 жилийн түүхтэйгээс гадна Төр, нийгмийн хүндтэй зүтгэлтнүүд энд ажиллаж, амьдарч байсан нь хамгаалах хангалттай шалтгаан болохгүй гэж үү. Соёлын өвийн хэлтсийн мэргэжилтэн судалгааны ажлаа хэрхэн хийж байгааг мэдэхгүй ч энэ байшинг хэн эзэмшиж, хэрхэн ашиглаж байгааг мэдэхгүй яваа нь даанч тоогүй.
Хамгаалах яаралтай нөхцөл үүсэж, нурж унах аюулд өртөөд байгаа энэ барилгыг ССАЖЯ, Улаанбаатар хотын захиргаа анхааралдаа авч, авраасай.