Орон сууцны зах зээл ба 2014 оны төлөв
Хөрөнгө оруулалтын зөвлөх UMC Alfa компаний боловсруулсан судалгааг хүргэж байна.
Орон сууцны зах зээл
2013 он барилгын салбарын хувьд өндөр өсөлттэй жил байлаа. Засгийн газар болон Монголбанк хамтран барилгын салбарыг дэмжих, орон сууцны эрэлт нийлүүлэлтийг дэмжих зорилгоор бага хүүтэй зээлийн хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлж эхэлсэн. Хөтөлбөр хэрэгжиж эхэлсэнээс хойш 2014 оны 1 дүгээр сарын байдлаар нийт 14685 иргэн шинээр орон сууц худалдан авч 17105 иргэний 482.4 тэрбум төгрөгийн зээл дахин санхүүжилт хийгдэж 8 хувийн хүүтэй зээлд шилжсэн бол Улаанбаатар хотын хэмжээнд нийт 16500 айлын орон сууц шинээр ашиглалтанд оржээ. Зах зээл талаас нь харвал орон сууцны нийлүүлэлт эрэлтээсээ бага зэрэг илүү байсан ч орон сууцны үнэ өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 26.2 хувиар өссөн үзүүлэлттэй байлаа. Энэ нь сүүлийн жилүүдэд байгаагүй өндөр өсөлт байсан юм. Засгийн газраас хэрэгжүүлж байгаа хөтөлбөрүүд иргэдийн хувьд орон сууц худалдан авах таатай нөхцөлийг бүрдүүлж өгсөн хэдий ч орон сууцны үнийн хэт өсөлтийг зохицуулж чадахгүй байгаа нь эргээд эрэлтийг хязгаарлахад хүргэж байна.
Эх сурвалж: UMC Alpha, (*таамаглал)
2014 онд орон сууцны үнийн өсөлт буурч жилийн 10 хувиас хэтрэхгүй байх ба үнэ одоогийн байгаа түвшиндээ тогтворжих хандлагатай байна. Учир нь одоогийн эдийн засгийн таагүй байдал, орон сууцны үнийн хэт өсөлт орон сууцны бодит эрэлт буурахад нөлөөлнө гэж үзэж байна.Орон сууцны зах зээл
2013 он барилгын салбарын хувьд өндөр өсөлттэй жил байлаа. Засгийн газар болон Монголбанк хамтран барилгын салбарыг дэмжих, орон сууцны эрэлт нийлүүлэлтийг дэмжих зорилгоор бага хүүтэй зээлийн хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлж эхэлсэн. Хөтөлбөр хэрэгжиж эхэлсэнээс хойш 2014 оны 1 дүгээр сарын байдлаар нийт 14685 иргэн шинээр орон сууц худалдан авч 17105 иргэний 482.4 тэрбум төгрөгийн зээл дахин санхүүжилт хийгдэж 8 хувийн хүүтэй зээлд шилжсэн бол Улаанбаатар хотын хэмжээнд нийт 16500 айлын орон сууц шинээр ашиглалтанд оржээ. Зах зээл талаас нь харвал орон сууцны нийлүүлэлт эрэлтээсээ бага зэрэг илүү байсан ч орон сууцны үнэ өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 26.2 хувиар өссөн үзүүлэлттэй байлаа. Энэ нь сүүлийн жилүүдэд байгаагүй өндөр өсөлт байсан юм. Засгийн газраас хэрэгжүүлж байгаа хөтөлбөрүүд иргэдийн хувьд орон сууц худалдан авах таатай нөхцөлийг бүрдүүлж өгсөн хэдий ч орон сууцны үнийн хэт өсөлтийг зохицуулж чадахгүй байгаа нь эргээд эрэлтийг хязгаарлахад хүргэж байна.
Эх сурвалж: UMC Alpha, (*таамаглал)Орон сууцны нийлүүлэлт
2014 онд Улаанбаатар хотод хэрэгжихээр төлөвлөсөн 37049 айлын 211 төсөл байгаагийн 21450 айлын 150 орчим төсөл нь энэ онд багтан ашиглалтанд орохоор төлөвлөгдсөн байна. Энэ нь 2013 онтой харьцуулахад орон сууцны нийлүүлэлт 30 хувиар өссөн үзүүлэлт бөгөөд нийт ашиглалтанд орох орон сууцыг дүүргээр авч үзвэл дараах байдалтай байна.
Эх сурвалж: Barilga.mn
Нийт төслийн 66 хувь нь зөвхөн Хан-Уул болон Баянзүрх дүүрэгт хэрэгжиж байгаа бөгөөд төслүүдийн 1 метр квадратын дундаж үнийг дүүргээр авч үзвэл Хан-Уул 2.62 сая, Чингэлтэй 2.43 сая, Сүхбаатар 2.71 сая, Баянзүрх 2.15 сая, Баянгол 2.23 сая, Сонгино хайрхан 1,53 сая төгрөгийн үнэтэй байна. Орон сууцны нийлүүлэлт 2016 он хүртэл одоогийн түвшинээс буурахгүй бөгөөд цаашид дунд болон урт хугацаанд дэд бүтцийн хүрэлцээ, хангамжаас хамаарч хотыг хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөнд тусгагдсан барилгажих нөөц талбайд нэгдсэн шийдэл бүхий орон сууцны хорооллууд баригдахаар төлөвлөгдсөн нь нийлүүлэлт тогтвортой байхыг харуулж байна. Харин гэр хорооллын хувьд дахин төлөвлөлтийн процесс удаашралттай явагдаж байгаа нь нийлүүлэлтэд сөргөөр нөлөөлж болзошгүй юм.
Эх сурвалж: Улаабаатар хотын хөгжлүүлэх ерөнхий төлөвлөгөө 2020
Улаанбаатар хотын хэмжээнд нийт 7703 га талбай барилгажих нөөцөд байгаагийн 80 хувь нь Хан-Уул болон Сонгино хайрхан дүүргүүдэд харъялагдаж байгаа юм.
Орон сууцны эрэлт
Орон сууцны зах зээл дэх эрэлтийг тодорхойлох нэг гол үзүүлэлт нь тухайн сард арилжааны банкуудад шинээр олгогдож байгаа орон сууцны зээлийн хэмжээ, зээлдэгчийн тоо байдаг. Хөтөлбөр хэрэгжиж эхэлснээс хойш тухайн сард зээл авсан зээлдэгчийн тоо өнгөрсөн оны 8 сард хамгийн өндөр түвшиндээ хүрч байсан ч түүнээс хойш тасралтгүй буурч ирлээ.
Эх сурвалж: Монголбанк, (*таамаглал)
Цаашид ч энэ үзүүлэлт буурах хандлагатай байна. Учир нь одоо зах зээл дээр борлуулагдаж байгаа орон сууцны үнэ 8 хувийн хүүтэй зээлд хамрагдаад ч иргэдийн худалдан авах чадвараас хэтэрчээд байна. Монголбанкаас зээлийн нөхцөл дэх зарим хязгааралтуудаа зөөллөх арга хэмжээг авч магадгүй ч энэ нь эрэлтэд тийм ч хүчтэй нөлөө үзүүлэхгүй болов уу гэж таамаглаж байна. Иймээс энэхүү хөтөлбөр цаашид өмнө нь орон сууцтай байсан иргэдийн хувьд орон сууцны нөхцөлөө илүү сайжруулах байдлаар хязгаарлагдмал хүрээнд үргэлжлэх байдал ажиглагдаж байна. Эндээс орон сууцны зах зээлийн 2014 оны ерөнхий төлвийг дүгнэвэл зах зээлийн идэвхжил өмнөх оны түвшинд хүрэхгүй ч тодорхой хэмжээний өсөлттэй байх ба шинээр хэрэгжиж байгаа орон сууцны төслүүдийн борлуулалт удааширч зарим төслүүдийн санхүүжилт хүндэрч болзошгүй байна.
| № | Бүсийн нэр | Талбай /га/ | Хувь |
| 1 | Гэр хороолол | 9,752 | 27.7% |
| 2 | Барилгажсан бүс | 6,712 | 19.1% |
| 3 | Барилгажихыг хязгаарласан бүс | 6,890 | 19.6% |
| 4 | Барилгажих нөөц талбай | 7,703 | 21.9% |
| 5 | Бусад | 4,149 | 11.8% |
| Нийт | 35,206 | 100% |
Улаанбаатар хотын хэмжээнд нийт 7703 га талбай барилгажих нөөцөд байгаагийн 80 хувь нь Хан-Уул болон Сонгино хайрхан дүүргүүдэд харъялагдаж байгаа юм.
Орон сууцны эрэлт
Орон сууцны зах зээл дэх эрэлтийг тодорхойлох нэг гол үзүүлэлт нь тухайн сард арилжааны банкуудад шинээр олгогдож байгаа орон сууцны зээлийн хэмжээ, зээлдэгчийн тоо байдаг. Хөтөлбөр хэрэгжиж эхэлснээс хойш тухайн сард зээл авсан зээлдэгчийн тоо өнгөрсөн оны 8 сард хамгийн өндөр түвшиндээ хүрч байсан ч түүнээс хойш тасралтгүй буурч ирлээ.
Эх сурвалж: Монголбанк, (*таамаглал)Цаашид ч энэ үзүүлэлт буурах хандлагатай байна. Учир нь одоо зах зээл дээр борлуулагдаж байгаа орон сууцны үнэ 8 хувийн хүүтэй зээлд хамрагдаад ч иргэдийн худалдан авах чадвараас хэтэрчээд байна. Монголбанкаас зээлийн нөхцөл дэх зарим хязгааралтуудаа зөөллөх арга хэмжээг авч магадгүй ч энэ нь эрэлтэд тийм ч хүчтэй нөлөө үзүүлэхгүй болов уу гэж таамаглаж байна. Иймээс энэхүү хөтөлбөр цаашид өмнө нь орон сууцтай байсан иргэдийн хувьд орон сууцны нөхцөлөө илүү сайжруулах байдлаар хязгаарлагдмал хүрээнд үргэлжлэх байдал ажиглагдаж байна. Эндээс орон сууцны зах зээлийн 2014 оны ерөнхий төлвийг дүгнэвэл зах зээлийн идэвхжил өмнөх оны түвшинд хүрэхгүй ч тодорхой хэмжээний өсөлттэй байх ба шинээр хэрэгжиж байгаа орон сууцны төслүүдийн борлуулалт удааширч зарим төслүүдийн санхүүжилт хүндэрч болзошгүй байна.