Байгаль орчноо хамгаалах нь олборлолт явуулдаг, үйлдвэрлэл эрхлэгч иргэн бүрийн үүрэг тул байгальд ээлтэй нэгэн байгууламжийг барих зөвлөмжийг хүргэж байна. 

            Монгол улсад  өнөөдрийн байдлаар Уул уурхайн салбар дагасан бүтээн байгуулалтууд маш ихээр хийгдэх болсон. Үүний зэрэгцээ уул уурхайн олборлолт нь байгаль орчинд хор нөлөөтэй хэмээн эсэргүүцэх хүмүүс ч олширсон байна. Гэвч уул уурхайгаас ирэх ашиг орлого зогсчихвол Монгол улсын эдийн засаг  хүндхэн байдалд ордог нь бодит үнэн болохыг бид эчнээ мэдэх болсон. Иймээс энэхүү салбарыг байгальд хамгийн бага хор хөнөөл учруулах замаар хөгжүүлэх арга замыг эрэлхийлэх нь бидний хийж чадах зүйл юм. Тэр тусмаа манай орон шиг цэвэр усны нөөц багатай оронд ус хэмээх чандмань эрдэнээ хэрхэн зүй зохистой ашиглах, ашигласан усаа дахин цэвэршүүлж хэрэглэх зэрэг боломжит гарцуудыг хайх хэрэгтэй.

        Өдгөө манай оронд уул уурхайн салбарт баяжуулах үйлдвэр бүхий уурхайнууд усыг ихээр ашиглаж байгаа ба тэр дундаа алтны уурхайнууд ус хэрэглэх зайлшгүй шаардлагатай юм.

Дээрх зураг баяжуулах үйлдвэрийн гол судас нь ус гэдгийг харуулж байна. Баяжуулах үйлдвэр ажиллаж байгаа тохиолдолд байнгын усны урсац явагдах тул усны хэрэглээ маш өндөр гарах нь ойлгомжтой. Харин манайх шиг цэвэр усны нөөц ховор оронд энэ бол усны хомсдол үүсгэх аюулын дохио юм. Мөн дээрх системийн хамгийн гол хэсэг нь Хаягдал усны сан байгуулах явдал байдаг. Гидрометаллурги бол хүдэрт байгаа металлуудыг янз бүрийн урвалж ашиглан усан уусмалд шилжүүлээд түүнээсээ электролизоор дан металл гарган авдаг арга бөгөөд алтны хүдрээс цэвэр алт гаргах цианидын арга бол гидрометаллургийннэгарга юм.

Тухайн ашигласан ус нь дан лаг шавар бус мөн химийн хортой элементүүдийг агуулж байдаг тул хөрсөнд нэвчүүлэхгүй байх үүднээс Хаягдал усны санг барьж түүнд төвлөрүүлэх ёстой. Хаягдлын сангийн энгийн бүтцийг харвал:

      Хаягдлын санг барих явц нь хамгийн эхлээд далан болон ёроолын  шороог засч бэлтгэнэ. 150мм-ээс дээш хэмжээтэй тохиромжгүй хэсгүүдийг зайлуулж тэгшилнэ. Тэгшилсний дараа элс эсвэл хайрган хөрсийг 20-30 см зузаан үе болгон асгаж түүнийгээ мөн тэгшилж бэлтгэнэ.Энэхүү өнгөн үе давхаргыг заавал нягтруулж дагтаршуулдаг. Нягтруулалтыг зөв хийсэн  эсэхийг тусгай мөрдөгдөх стандартын дагуу 600KНм/м3 бүхий цохилтоор шалгаж үздэг.

Ийнхүү бэлдсэн далангаа геомембран буюу геонийлэг материал бүхий хулдаасан хуйлмаг материалаар  доторлоно. Доторлогооны бэлтгэл ажлын үед суурилуулах талбайн гадаргууг ажлын зургийн дагуу тэгшилж нягтруулсан эсэхийг шалгахын сацуу хонхор гүдгэр, ил цухуйсан чулуу, төмөр гэх мэт биет зүйлс байвал ажлын талбайгаас зайлуулна. Мөн хэт нойтон, ус тогтсон байж болохгүй.

        Тухайн хаягдлын сангийн бүтэц зориулалтаас нь шалтгаалж 1.5 мм зузаантайгаас эхлэн түүнээс дээш миллиметр бүхий зузаан геомембрануудаар дан болон давхар доторлогоог тухайн даланд хийж өгдөг. Геомембран нь HDPE буюу өндөр нягтралтай полиэтилен, LLDPEбуюу бага нягтралтай полиэтилен гэж хуваагддаг. Хэрэглээний зориулалтаасаа хамаарч өөр өөр байгууламжид ашиглах ба бидний энэ сэдэвт HDPE буюу Өндөр нягтралтай полиэтилен материалыг хэрэглэдэг.

       Манай оронд Хятад болон Солонгосын HDPE материалууд түгээмэл боловч энэ нийтлэлээрээ бид АНУ-н GSE World LLC компанийн Монгол дахь дистрибьютер “Усны Эрчим” ХХК-ний оруулж ирж буй геомембрануудыг онцлохыг хүслээ. Энэхүү геомембранууд нь +100⁰С-ээс -60⁰С хүртэл тэсвэртэй тул манайх шиг эрс тэс уур амьсгалтай оронд яг тохирч буй америк бүтээгдэхүүн юм.

Геомембран дэвсэлт, наалтыг орчны агаарын темпратур +5⁰С –ээс их үед ажлын зураг ба техникийн нөхцөлд заасны дагуу гүйцэтгэнэ.

Дэвсэлтийг хийхдээ хуйлмал материалынхаа уртын налуугийн дагуу хооронд нь 10-15 см зайтай зөрүүлж дэвсэнэ. Учир нь дэвсэлт хийсэн 2 материалын уулзварыг зөрүүлэн ирмэгүүдийг хайлуулж наадаг. Геомембраны захын наах ирмэг хэсгийг сайтар цэвэрлэх бөгөөд элдэв элс шороо, ус цас зэрэг бусад зүйлс нь наалтад тусгаарлагч болж саад учруулах, наалтын чанарт муугаар нөлөөлөх хүндрэл байдаг. Тиймээс наагч машины өмнө ямагт наах ирмэгийг арчих материалаар арчигч хүн байх шаардлагатай.

Leister Comet машинаар геомембраныг нааж байгаа техникч болон түүний өмнө ирмэгүүдийг арчиж байгаа арчигч.

Leister technologies AG компанийн бүтээгдэхүүнүүдээр наахын учир гэвэл тухайн гүйцэтгэгч компаниудын хэлснээр эдэлгээний чанар нь удаан тус төхөөрөмжүүдийн гүйцэтгэлийн чанар нь сайн бөгөөд наалтын явцад гарах хүндрэл багатай, ямарч геомембранд зохицон тааруулж болох хялбар удирдлагын цэстэй бөгөөд техникчийг /багажийг удирдах хүн/ ажлаа хялбар хийх боломжийг хангасан бүхий л автомат горимыг суулгаж өгчээ.

Leister Cometбагаж нь өөрөө явагч механизмтай бөгөөд оператор нь зөвхөн түүнийг чиглүүлэх болон замыг нь цэвэрлэх үүргийг л гүйцэтгэдэг. Өмнө тааруулсан параметр буюу наалтын темпратур, хурд, даралт зэргийг санах учир наалт болгоны өмнө дахин тааруулах шаардлагагүй автомат төхөөрөмж юм. Тэгш болон налуу гадаргуут ажрах юмгүй ажиллах тул далангийн доторлогооны ажилд хамгийн чухал төхөөрөмжийн нэг яалтчгүй мөн юм.

Дэвсгэр доторлогооны материалыг уртын дагуу буулгаж автомат наагч машинаар 1,5мм зузаан геомембраныг машины тохирох параметрээр нь 2,5м/минут хурдтайгаар наадаг. Зарим тохиолдолд наалтын явцад доголдол гарах тухайн хэсэгт наалтыг зогсоож зүсэлт хийн ахин наалтыг эхлэх ба зүсэлт хийсэн хэсэгт нөхөөс хийх шаардлагатай болдог.

·       Нөхөөсийг автомат машин дараахи багажуудаар: Leister Triacгар багаж

·       Grinder гар багаж

·       Leister Fusion 3 хайлцаар наагч багажуудаар хийдэг.

Ийнхүү чанартай материал ашиглан, текникийн үзүүлэлт өндөртэй төхөөрөмжөөр хаягдал усны сангийн доторлогоог хийх нь:

1.    Наалт нь эдлэгээ удаантай

2.    Материалын тэсвэр сайн

3.    Уур амьсгалын эрс тэс байдалд уян налархай байх давуу талуудыг өгөх ба хамгийн гол нь энэ бүгд  нийлээд хөрсөнд элдэв янзын химийн бодистой ус нэвчиж орохоос бүрэн сэргийлэхийн сацуу ашигласан усаа хуримтлуулан хэсэг хугацааны дараа дахин ашиглах боломжийг олгодгоороо   давуу талтай юм.

Геомембран доторлогооны өмнөх

Геомембран доторлогооны дараах

Та бүхэн энэхүү зөвлөмжийн талаарх дэлгэрэнгүй мэдээллийг дараах утаснаас авах боломжтой.

Холбогдох утас: 99059635, 88100596