Царцаасан төсвийг ээлжит бус чуулганаар хэлэлцэнэ
Төсвийн байнгын хорооны хуралдаан өнөөдөр болж, 2014 оны төсвийн тухай хуульд тусгасан барилгын төсөвт өртөг нь нэмэгдсэн, он дамжин хийгдэж байгаа царцаасан хөрөнгө оруулалтын төсөл, арга хэмжээний аудитын шалгалтын дүнг хэлэлцлээ. Улсын төсвийн хөрөнгөөр 2014 онд хэрэгжүүлэх хөрөнгө оруулалтын төсөл, арга хэмжээ, барилга байгууламжийн 243 төсөлд Аудитын шалгалт хийсэн байна. 243 төслөөс ажил нь дууссан 26, 90-ээс дээш хувийн гүйцэтгэтгэлтэй зургаа, эхлээгүй 99, үргэлжилж байгаа 141 төсөл байгаа аж.
Судалгаанаас үзэхэд 3-6 жил үргэлжилж байгаа 47 объект байгаагийн олонхи нь боловсрол, шинжлэх ухаан, барилга, хот байгуулалт, эрүүл мэнд салбар, зам тээвэр, соёл, спорт, аялал жуулчлалын салбарын багцад хамаарч байгаа аж. Тухайлбал, сургуулийн барилга, өргөтгөл 51, цэцэрлэгийн барилга, өргөтгөл 52, соёлын төв 21, спорт цогцолбор, заал 20 тус тус багтсан байна. Аудитын газраас хийсэн дүн шинжилгээнд хамрагдсан төслүүдийн хэрэгжилтийн явцад хууль, тогтоомж, журмын 51 заалт, давхардсан тоогоор 1034 зөрчил бүртгэгджээ. Мөн төсвийн тухай хууль, Барилгын тухай хуулийн заалт зөрчиж, зураг төсөл нь бэлэн болоогүй нийт 196 төсөл байжээ.
Аудитын газраас шалгалтад хамрагдсан төслүүдээс 518,3 тэрбум төгрөгийн төсөвт өртөг бүхий 146 төсөл, арга хэмжээ 2014 оны төсвийн тухай хуулийн хөрөнгө оруулалтын жагсаалтад тусгаж хэрэгжүүлэх боломжтой гэсэн дүгнэлт гаргажээ. Үүнээс 79,2 тэрбум төгрөгийн төсөвт өртөг бүхий 37 объект 2014 онд ашиглалтад орох боломжтой гэсэн дүгнэлт гаргажээ. Мөн Хөгжлийн банкаар дамжуулан шийдвэрлэх шаардлагатай 121,6 тэрбум төгрөгийн төсөвт өртөг бүхий зам гүүрийн 15 төсөл, Төсвийн болон барилгын тухай хууль зөрчсөн, техникийн нөхцөл бэлэн болгосны үндсэн дээр 2015 оны төсөвт тусгах 81 төсөл арга хэмжээ байгаа аж. Өөрөөр хэлбэл, энэ онд санхүүжилт олгох боломжгүй, зураг төсөл, техникийн нөхцөлийг бэлэн болгосны дараа буюу ирэх онд санхүүжүүлэх төсөл нь 81 байгаа аж. Мөн төсөвт өртөг нь нэмэгдсэн, нэмж санхүүжилт авах шаардлагагүй 23 объект, 58,9 тэрбум төгрөгийн төсөвт өртөгтэй долоо объектийг зориулалтыг нь өөрчлөн худалдах замаар мөнгөө эргүүлэн авах зэрэг дүгнэлтүүдийг гаргажээ.
Төсвийн байнгын хорооны хуралдаанаар гишүүд асуултдаа хариулт авч, саналаа илэрхийлсэн юм. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн С.Дэмбэрэл “2008 оноос хойш баригдаж байгаа, он дамжин хийгдсэн, төсөвт өртөг нь нэмэгдсэн эдгээр барилгад хийсэн шалгалтын дүнг сайшааж байна. Гэтэл энд зөвхөн тухай аж ахуй нэгжид хариуцлага тооцох дүгнэлтийг Аудитын газраас гаргасан байна. Мэдээж, тендер шалгаруулж, аль нэг төрийн байгууллагаар дамжуулан хувийн компаниуд ажлаа хүлээн авдаг. Гэтэл энэ ажлыг өгсөн, хариуцлага тооцдоггүй аж ахуй нэгж, УИХ, Засгийн газарт яагаад хариуцлага тооцох асуудлыг оруулж ирээгүй вэ. Тэр дундаа тухайн үеийн УИХ, Засгийн газар, яамдад нь хариуцлага тооцох асуудлыг бас хөндөж ярих ёстой” гэлээ. Мөн УИХ-ын дарга З.Энхболд “Аудитын байгууллага маш том бүтцийн хүрээнд энэ ажлыг хийж гүйцэтгэлээ. Одоо харин бид энэ ажлаа цаашид үргэлжлүүлэн, УИХ-ын ээлжит бус чуулганы хуралдаанаар хэлэлцэх нь зүйтэй. Мөн нэг ижил барилга хоёр өөр дүнтэй байгаад тодорхой хариулт өгөх хэрэгтэй. Энэ мэт төсөвт өртөг нь нэмэгдсэн барилгуудын ажлыг үргэлжлүүлэх, алийг нь худалдаалах зэргийг УИХ өөрөө шийдвэрлэх нь зүйтэй” гэсэн саналыг хэлсэн юм.
Ингээд байнгын хорооны хуралдаанаар Аудитын дүгнэлтийг хэлэлцэж, гишүүд саналаа хэлсний дараа дүгнэлтийг УИХ-ын ээлжит бус чуулганаар хэлэлцэх нь зүйтэй гэж гишүүдийн олонхи нь дэмжсэн учраас энэ сарын 20-нд эхлэх ээлжит бус чуулганы хуралдаанаар хэлэлцэхээр боллоо. Мөн Төсвийн байнгын хорооноос ажлын хэсэг гарч, Аудитын дүгнэлтийг хянах, шаардлагатай тохиолдолд дахин судлах, яамдуудтай хамтран судалгаа хийхээр болсон юм. Ажлын хэсгийг УИХ-ын гишүүн Б.Болор ахалж ажиллах юм.
Судалгаанаас үзэхэд 3-6 жил үргэлжилж байгаа 47 объект байгаагийн олонхи нь боловсрол, шинжлэх ухаан, барилга, хот байгуулалт, эрүүл мэнд салбар, зам тээвэр, соёл, спорт, аялал жуулчлалын салбарын багцад хамаарч байгаа аж. Тухайлбал, сургуулийн барилга, өргөтгөл 51, цэцэрлэгийн барилга, өргөтгөл 52, соёлын төв 21, спорт цогцолбор, заал 20 тус тус багтсан байна. Аудитын газраас хийсэн дүн шинжилгээнд хамрагдсан төслүүдийн хэрэгжилтийн явцад хууль, тогтоомж, журмын 51 заалт, давхардсан тоогоор 1034 зөрчил бүртгэгджээ. Мөн төсвийн тухай хууль, Барилгын тухай хуулийн заалт зөрчиж, зураг төсөл нь бэлэн болоогүй нийт 196 төсөл байжээ.
Аудитын газраас шалгалтад хамрагдсан төслүүдээс 518,3 тэрбум төгрөгийн төсөвт өртөг бүхий 146 төсөл, арга хэмжээ 2014 оны төсвийн тухай хуулийн хөрөнгө оруулалтын жагсаалтад тусгаж хэрэгжүүлэх боломжтой гэсэн дүгнэлт гаргажээ. Үүнээс 79,2 тэрбум төгрөгийн төсөвт өртөг бүхий 37 объект 2014 онд ашиглалтад орох боломжтой гэсэн дүгнэлт гаргажээ. Мөн Хөгжлийн банкаар дамжуулан шийдвэрлэх шаардлагатай 121,6 тэрбум төгрөгийн төсөвт өртөг бүхий зам гүүрийн 15 төсөл, Төсвийн болон барилгын тухай хууль зөрчсөн, техникийн нөхцөл бэлэн болгосны үндсэн дээр 2015 оны төсөвт тусгах 81 төсөл арга хэмжээ байгаа аж. Өөрөөр хэлбэл, энэ онд санхүүжилт олгох боломжгүй, зураг төсөл, техникийн нөхцөлийг бэлэн болгосны дараа буюу ирэх онд санхүүжүүлэх төсөл нь 81 байгаа аж. Мөн төсөвт өртөг нь нэмэгдсэн, нэмж санхүүжилт авах шаардлагагүй 23 объект, 58,9 тэрбум төгрөгийн төсөвт өртөгтэй долоо объектийг зориулалтыг нь өөрчлөн худалдах замаар мөнгөө эргүүлэн авах зэрэг дүгнэлтүүдийг гаргажээ.
Төсвийн байнгын хорооны хуралдаанаар гишүүд асуултдаа хариулт авч, саналаа илэрхийлсэн юм. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн С.Дэмбэрэл “2008 оноос хойш баригдаж байгаа, он дамжин хийгдсэн, төсөвт өртөг нь нэмэгдсэн эдгээр барилгад хийсэн шалгалтын дүнг сайшааж байна. Гэтэл энд зөвхөн тухай аж ахуй нэгжид хариуцлага тооцох дүгнэлтийг Аудитын газраас гаргасан байна. Мэдээж, тендер шалгаруулж, аль нэг төрийн байгууллагаар дамжуулан хувийн компаниуд ажлаа хүлээн авдаг. Гэтэл энэ ажлыг өгсөн, хариуцлага тооцдоггүй аж ахуй нэгж, УИХ, Засгийн газарт яагаад хариуцлага тооцох асуудлыг оруулж ирээгүй вэ. Тэр дундаа тухайн үеийн УИХ, Засгийн газар, яамдад нь хариуцлага тооцох асуудлыг бас хөндөж ярих ёстой” гэлээ. Мөн УИХ-ын дарга З.Энхболд “Аудитын байгууллага маш том бүтцийн хүрээнд энэ ажлыг хийж гүйцэтгэлээ. Одоо харин бид энэ ажлаа цаашид үргэлжлүүлэн, УИХ-ын ээлжит бус чуулганы хуралдаанаар хэлэлцэх нь зүйтэй. Мөн нэг ижил барилга хоёр өөр дүнтэй байгаад тодорхой хариулт өгөх хэрэгтэй. Энэ мэт төсөвт өртөг нь нэмэгдсэн барилгуудын ажлыг үргэлжлүүлэх, алийг нь худалдаалах зэргийг УИХ өөрөө шийдвэрлэх нь зүйтэй” гэсэн саналыг хэлсэн юм.
Ингээд байнгын хорооны хуралдаанаар Аудитын дүгнэлтийг хэлэлцэж, гишүүд саналаа хэлсний дараа дүгнэлтийг УИХ-ын ээлжит бус чуулганаар хэлэлцэх нь зүйтэй гэж гишүүдийн олонхи нь дэмжсэн учраас энэ сарын 20-нд эхлэх ээлжит бус чуулганы хуралдаанаар хэлэлцэхээр боллоо. Мөн Төсвийн байнгын хорооноос ажлын хэсэг гарч, Аудитын дүгнэлтийг хянах, шаардлагатай тохиолдолд дахин судлах, яамдуудтай хамтран судалгаа хийхээр болсон юм. Ажлын хэсгийг УИХ-ын гишүүн Б.Болор ахалж ажиллах юм.