Шилдэг бүтээн байгуулалт уу? Шилдэг басамжлал уу?
Хэдхэн жилийн өмнө эзэнгүй байсан Яармагийн гүүрний баруун урд талын 800 метр орчим газарт залуусын гэх тодотголтой Вива сити хотхон сүндэрлэж өнгөрсөн оны 6 сард сүр дуулиантайгаар нээлтээ хийсэн. Тус хотхоны гүйцэтгэгчээр Монгол доторхи вант улс гэгддэг Эм Си Эс группын охин компани “Эм Си Эс пропертис” компани ажиллажээ. Харамсалтай нь залуу гэр бүлд зориулсан хямдхан, тохилог, иж бүрэн тавилгатай гээд л залуусыг “уяраасан” зар сурталчилгаагаар бөмбөгдөж байсан энэхүү хороолол амлаж байсан шигээ гайхалтай байсангүй.
Залуус гэхээрээ л хямд, чанар муутай, жижигхэн давчуу өрөөнд амьдрах ёсгүй. Үнийн хувьд ч анх зарлаж байсан шигээ хямд байж чадаагүй. Гаднаасаа гял цал хэрнээ чанар гэж авах юмгүй тус хотхоны орон сууцны барилгын нэг метр квадрат тутамд 2.2 сая төгрөг төлсөндөө өнөөдөр оршин суугчид нь харамсаж сууна. Учир нь эндэхийн халаалт, цахилгаан, хэрэглээний халуун хүйтэн ус хэзээ ч хамаагүй, хэдэн ч өдрөөр тасалдах нь энгийн үзэгдэл.
Гэтэл инээдтэй ч гэмээр эмгэнэлтэй ч гэмээр нэг зүйл нь ашиглалтад орсноосоо хойш олны хэл ам дагуулсаар байгаа Вива сити хотхон 2013 оны “Нийслэлийн бүтээн байгуулалтын дээд шагнал” хүртсэн явдал юм. Өнгөрсөн жилээс эхлэн нийслэлийн өдрөөр олгохоор болсон “Нийслэлийн бүтээн байгуулалтын дээд шагнал”-д дөрвөн төрлөөр 21 бүтээн байгуулалт нэр дэвшсэн. Энэхүү шагнал нь уул номоороо бол Улаанбаатар хотын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд шинэ жишиг авчирсан, дэлхийн стандартад хүрсэн шилдэг бүтээн байгуулалтад олгох ёстой шагнал гэнэ.
Харин өнөөдөр Нийслэлийн шилдэг бүтээн байгуулалтыг хийсэн гэх “Эм Си Эс пропертис” ХХК Вива ситигийн оршин суугчдыг басамжилсаар. Ингэж хэлсний учир нь Вива сити хотхоны хэрэглээний халуун, хүйтэн ус байнга тасалдахаас гадна төмрийн ялтастай, зэвтэй ус ирдэг тул оршин суугчид нь аргаа бараад тус компанид хандсан ч манайд хамаагүй хэмээн халгаахгүй байгаа аж. Хүний хамгийн амин чухал хэрэглээ ус байдаг. Гэтэл их хэмжээний төмрийн ялтас агуулсан, зэвтэй улаан ус байнга хэрэглэдэг хүний эрүүл мэндэд ямар их хор хөнөөл учрах талаар төсөөлөхөөс ч аймшигтай санагдана.
Тэндэхийн оршин суугчдын хэлж байгаагаар Вива сити хотхоны барилгын чанар 00 бөгөөд цонхноосоо дандаа хүйт дааж цан цохидог, агааржуулалт муу, өрөөний зай талбай бага, төвийн шугаманд холбогдоогүй учир цахилгаан тасрангуут дагаад халаалт зогсдог гээд өөлөх зүйл олонтой аж. Гэвч нэгэнтээ мөнгөө төлөөд орсон хойноо үргэлж хэл ам хийхээс цааргалж энэ бүхний хажуугаар нүдээ аниад өнгөрдөг ч усны асуудал үнэхээр хүнд байна гэцгээж байлаа.
Сар шинийн баярын өмнөхөн тус хотхоны ундны ус тасарч, оршин суугчид нь усны машин руу сав барин уралдаж хоёр хоногийг өнгөрөөжээ. Үүнээс болж сар шинийн баяраа ч олигтой тэмдэглэж чадаагүй байна. Түүнчлэн халуун ус дандаа өтгөн улаан зэвтэй ирдгээс усанд ороход хүндрэлтэй, цагаан өнгийн хувцаснууд нь өнгөө алдаж шарладаг гэнэ. Крантандаа 80-90 мянгаар шүүлтүүр авч хэрэглэдэг ч хоёр гуравхан сар болоод бөглөрч шинээр солих хэрэгтэй болдог. Зөвхөн уснаас болж маш их зардал гардаг. Дээрээс нь төвийн шугаманд холбогдоогүй учир халуун усны хэрэглээний төлбөр маш өндөр гардаг гэлээ. Ингээд усны талаарх гомдол даамжирсаар “Эм Си Эс пропертис” ХХК-ийг шүүхэд өгөх дээрээ тулжээ.
Энэхүү гомдлын мөрөөр Вива сити хотхоны СӨХ, тус хотхоны конторын үйл ажиллагааг хариуцсан “Санкомпорт” компани дээр очлоо. Биднийг очиход СӨХ-ийн дарга нь байсангүй, нягтлан гэх хүнээс тодруулахад хорооллын оршин суугчдаа төлөөлөөд “Эм Си Эс пропертис” компанид албан бичиг илгээж байнгын зэвтэй усны асуудлыг шийдэж өгөхийг хүсэхэд бид ажлаа дуусгаад “Санкомпорт” компанид хүлээлгэж өгсөн, манайд ямар ч хамаагүй гэсэн хариу ирүүлсэн байна. Мөн СӨХ-оос Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газарт хүсэлт гаргаж, хэрэглээний усны дээжийг шинжилгээнд өгье гэхэд ашиглалтанд орох үед шинжилгээ өгөөд дүгнэлт гаргуулчихсан тул дахин шинжилгээ хийх шаардлагагүй гээд халгаагаагүй байна.
Харин “Санкомпорт” компаний ерөнхий инженер хэлэхдээ:“- Манай компани энэ хотхоныг өнгөрсөн оны 7 сарын нэгэнд хүлээж авсан. Тэр цагаас хойш өдийг хүртэл янз бүрийн асуудал үүсч байгаа. Бид тэр даруйд нь чадах чинээгээрээ арга хэмжээ аваад аргалдаг байлаа. Хэрэглээний хүйтэн усны хувьд Туул голын гүний цэнгэг ус хэрэглэдэг, харин халуун ус л маш их зэвтэй ирээд байгаа. Энэ нь анх угсралт хийсэн компани зардлаа хэмнэх гээд \Эм Си Эс пропертис ХХК\ халуун усны шугам хоолойг чанаргүй, хуучирсан бохир хоолойгоор хийсэнтэй холбоотой байх. Бид ажлаа хүлээж авснаас хойш 6 сарын дараа халуун ус түгээх шугамын нэгээхэн хэсгийн цэвэрлэхэд маш их хэмжээний хаг гарсан. Одоог хүртэл боломжит арга хэмжээг авсаар байгаа ч усны зэв ерөөсөө арилахгүй байгаа. Энэ хотхоны хувьд зөвхөн халуун ус ч асуудалтай биш. Цахилгаан тасрахад хотхон тэр аяараа хэрэглээний ус, халаалтгүй болдог. Өвлийн улиралд эдгээр хүндрэлүүд иргэдийг маш их зутраасан гэж болно. Тэгээд манай компаний зүгээс “Эм Си Эс пропертис” ХХК-д энэ бүх асуудлыг шийдэж, арга хэмжээ аваачээ гэсэн албан бичиг илгээсэн ч одоо болтол ямар нэгэн хариу ирээгүй л байна. “Эм Си Эс пропертис” копаний Вива сити хотхоныг хариуцсан Баяраа гэж инженер лүү ярьж албан бичгийн хариу асуухад манайд хамаагүй гээд утсаа салгасан” гэлээ.
Бид тэндээс гарч “Эм Си Эс пропертис” компаний инженер Баяраатай уулзахаар нэгэн барилгын талбай дээр очсон боловч хамгаалагчид нь дотогшоо нэвтрүүлсэнгүй. Харин энэ үеэр Баяраа инженер өөрөө ирж таарсан ч машинаараа дайрчих шахан хажуугаар өнгөрөхдөө ярилцлага өгөхгүй, манай захирал Сугарсүрэнтэй очиж уулз гэж машиныхаа цонхоор хэлчихээд явж одлоо.
Ингээд Централ таурын 14 давхарт байрлах Эм Си Эс пропертис компаний оффист очоод сурагласан ч нэг бол хуралтай, эсвэл гадуур ажилтай гэж цааргалсаар уулзаж чадсангүй. Утсаар холбогдож ярилцлага авах хүсэлтээ дуулгахад Вива сити гэсэн нэр дуулаад яриа өгөх боломжгүй гэх хариу өгсөн юм.
Гэмт хүн гэлбэлзэнэ гэгчээр “Эм Си Эс пропертис” компани Вива сити хотхоны оршин суугчдын өмнө гэмтэй учраас л ингэж тайлбар хийхгүй цааргалж байна гэж би дүгнэсэн. Уг хотхонд оршин сууж байгаа 1400 айл хэдий болтол төмрийн ялтас, зэвтэй ус хэрэглэх вэ? Ж.Од захиралаа. Хүйтэн усны хувьд ч хатуулаг ихтэй, шүлтлэг чанартай учир цэвэр унданд хэрэглэж болохуйц ус биш аж. Гэтэл “Эм Си Эс пропертис” компани энэ олон иргэдийн эрүүл мэндийг юман чинээ бодохгүй, хэтэрхий басамжилж байгаа хэрэг биш гэж үү? Нөгөө барилгын чанарыг нь барьсан компани 3 жил хариуцах ёстой гэсэн хууль яагаад хэрэгжихгүй байна вэ? Мөнгөтэй нэгэнд хууль үйлчлэхгүй, жирийн иргэд эрүүл мэнд, эдийн засгаараа хохироод үлдэх ёстой юу? Энэ бүхний хариултыг “Эм Си Эс” группын “Эм Си Эс пропертис” ХХК-аас Вива сити хотхоны оршин суугчид хүлээсээр суугааг сэтгүүлээрээ дамжуулан уламжилж байна.
Залуус гэхээрээ л хямд, чанар муутай, жижигхэн давчуу өрөөнд амьдрах ёсгүй. Үнийн хувьд ч анх зарлаж байсан шигээ хямд байж чадаагүй. Гаднаасаа гял цал хэрнээ чанар гэж авах юмгүй тус хотхоны орон сууцны барилгын нэг метр квадрат тутамд 2.2 сая төгрөг төлсөндөө өнөөдөр оршин суугчид нь харамсаж сууна. Учир нь эндэхийн халаалт, цахилгаан, хэрэглээний халуун хүйтэн ус хэзээ ч хамаагүй, хэдэн ч өдрөөр тасалдах нь энгийн үзэгдэл.
Гэтэл инээдтэй ч гэмээр эмгэнэлтэй ч гэмээр нэг зүйл нь ашиглалтад орсноосоо хойш олны хэл ам дагуулсаар байгаа Вива сити хотхон 2013 оны “Нийслэлийн бүтээн байгуулалтын дээд шагнал” хүртсэн явдал юм. Өнгөрсөн жилээс эхлэн нийслэлийн өдрөөр олгохоор болсон “Нийслэлийн бүтээн байгуулалтын дээд шагнал”-д дөрвөн төрлөөр 21 бүтээн байгуулалт нэр дэвшсэн. Энэхүү шагнал нь уул номоороо бол Улаанбаатар хотын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд шинэ жишиг авчирсан, дэлхийн стандартад хүрсэн шилдэг бүтээн байгуулалтад олгох ёстой шагнал гэнэ.
Харин өнөөдөр Нийслэлийн шилдэг бүтээн байгуулалтыг хийсэн гэх “Эм Си Эс пропертис” ХХК Вива ситигийн оршин суугчдыг басамжилсаар. Ингэж хэлсний учир нь Вива сити хотхоны хэрэглээний халуун, хүйтэн ус байнга тасалдахаас гадна төмрийн ялтастай, зэвтэй ус ирдэг тул оршин суугчид нь аргаа бараад тус компанид хандсан ч манайд хамаагүй хэмээн халгаахгүй байгаа аж. Хүний хамгийн амин чухал хэрэглээ ус байдаг. Гэтэл их хэмжээний төмрийн ялтас агуулсан, зэвтэй улаан ус байнга хэрэглэдэг хүний эрүүл мэндэд ямар их хор хөнөөл учрах талаар төсөөлөхөөс ч аймшигтай санагдана.
Тэндэхийн оршин суугчдын хэлж байгаагаар Вива сити хотхоны барилгын чанар 00 бөгөөд цонхноосоо дандаа хүйт дааж цан цохидог, агааржуулалт муу, өрөөний зай талбай бага, төвийн шугаманд холбогдоогүй учир цахилгаан тасрангуут дагаад халаалт зогсдог гээд өөлөх зүйл олонтой аж. Гэвч нэгэнтээ мөнгөө төлөөд орсон хойноо үргэлж хэл ам хийхээс цааргалж энэ бүхний хажуугаар нүдээ аниад өнгөрдөг ч усны асуудал үнэхээр хүнд байна гэцгээж байлаа.
Сар шинийн баярын өмнөхөн тус хотхоны ундны ус тасарч, оршин суугчид нь усны машин руу сав барин уралдаж хоёр хоногийг өнгөрөөжээ. Үүнээс болж сар шинийн баяраа ч олигтой тэмдэглэж чадаагүй байна. Түүнчлэн халуун ус дандаа өтгөн улаан зэвтэй ирдгээс усанд ороход хүндрэлтэй, цагаан өнгийн хувцаснууд нь өнгөө алдаж шарладаг гэнэ. Крантандаа 80-90 мянгаар шүүлтүүр авч хэрэглэдэг ч хоёр гуравхан сар болоод бөглөрч шинээр солих хэрэгтэй болдог. Зөвхөн уснаас болж маш их зардал гардаг. Дээрээс нь төвийн шугаманд холбогдоогүй учир халуун усны хэрэглээний төлбөр маш өндөр гардаг гэлээ. Ингээд усны талаарх гомдол даамжирсаар “Эм Си Эс пропертис” ХХК-ийг шүүхэд өгөх дээрээ тулжээ.
Энэхүү гомдлын мөрөөр Вива сити хотхоны СӨХ, тус хотхоны конторын үйл ажиллагааг хариуцсан “Санкомпорт” компани дээр очлоо. Биднийг очиход СӨХ-ийн дарга нь байсангүй, нягтлан гэх хүнээс тодруулахад хорооллын оршин суугчдаа төлөөлөөд “Эм Си Эс пропертис” компанид албан бичиг илгээж байнгын зэвтэй усны асуудлыг шийдэж өгөхийг хүсэхэд бид ажлаа дуусгаад “Санкомпорт” компанид хүлээлгэж өгсөн, манайд ямар ч хамаагүй гэсэн хариу ирүүлсэн байна. Мөн СӨХ-оос Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газарт хүсэлт гаргаж, хэрэглээний усны дээжийг шинжилгээнд өгье гэхэд ашиглалтанд орох үед шинжилгээ өгөөд дүгнэлт гаргуулчихсан тул дахин шинжилгээ хийх шаардлагагүй гээд халгаагаагүй байна.
Харин “Санкомпорт” компаний ерөнхий инженер хэлэхдээ:“- Манай компани энэ хотхоныг өнгөрсөн оны 7 сарын нэгэнд хүлээж авсан. Тэр цагаас хойш өдийг хүртэл янз бүрийн асуудал үүсч байгаа. Бид тэр даруйд нь чадах чинээгээрээ арга хэмжээ аваад аргалдаг байлаа. Хэрэглээний хүйтэн усны хувьд Туул голын гүний цэнгэг ус хэрэглэдэг, харин халуун ус л маш их зэвтэй ирээд байгаа. Энэ нь анх угсралт хийсэн компани зардлаа хэмнэх гээд \Эм Си Эс пропертис ХХК\ халуун усны шугам хоолойг чанаргүй, хуучирсан бохир хоолойгоор хийсэнтэй холбоотой байх. Бид ажлаа хүлээж авснаас хойш 6 сарын дараа халуун ус түгээх шугамын нэгээхэн хэсгийн цэвэрлэхэд маш их хэмжээний хаг гарсан. Одоог хүртэл боломжит арга хэмжээг авсаар байгаа ч усны зэв ерөөсөө арилахгүй байгаа. Энэ хотхоны хувьд зөвхөн халуун ус ч асуудалтай биш. Цахилгаан тасрахад хотхон тэр аяараа хэрэглээний ус, халаалтгүй болдог. Өвлийн улиралд эдгээр хүндрэлүүд иргэдийг маш их зутраасан гэж болно. Тэгээд манай компаний зүгээс “Эм Си Эс пропертис” ХХК-д энэ бүх асуудлыг шийдэж, арга хэмжээ аваачээ гэсэн албан бичиг илгээсэн ч одоо болтол ямар нэгэн хариу ирээгүй л байна. “Эм Си Эс пропертис” копаний Вива сити хотхоныг хариуцсан Баяраа гэж инженер лүү ярьж албан бичгийн хариу асуухад манайд хамаагүй гээд утсаа салгасан” гэлээ.
Бид тэндээс гарч “Эм Си Эс пропертис” компаний инженер Баяраатай уулзахаар нэгэн барилгын талбай дээр очсон боловч хамгаалагчид нь дотогшоо нэвтрүүлсэнгүй. Харин энэ үеэр Баяраа инженер өөрөө ирж таарсан ч машинаараа дайрчих шахан хажуугаар өнгөрөхдөө ярилцлага өгөхгүй, манай захирал Сугарсүрэнтэй очиж уулз гэж машиныхаа цонхоор хэлчихээд явж одлоо.
Ингээд Централ таурын 14 давхарт байрлах Эм Си Эс пропертис компаний оффист очоод сурагласан ч нэг бол хуралтай, эсвэл гадуур ажилтай гэж цааргалсаар уулзаж чадсангүй. Утсаар холбогдож ярилцлага авах хүсэлтээ дуулгахад Вива сити гэсэн нэр дуулаад яриа өгөх боломжгүй гэх хариу өгсөн юм.
Гэмт хүн гэлбэлзэнэ гэгчээр “Эм Си Эс пропертис” компани Вива сити хотхоны оршин суугчдын өмнө гэмтэй учраас л ингэж тайлбар хийхгүй цааргалж байна гэж би дүгнэсэн. Уг хотхонд оршин сууж байгаа 1400 айл хэдий болтол төмрийн ялтас, зэвтэй ус хэрэглэх вэ? Ж.Од захиралаа. Хүйтэн усны хувьд ч хатуулаг ихтэй, шүлтлэг чанартай учир цэвэр унданд хэрэглэж болохуйц ус биш аж. Гэтэл “Эм Си Эс пропертис” компани энэ олон иргэдийн эрүүл мэндийг юман чинээ бодохгүй, хэтэрхий басамжилж байгаа хэрэг биш гэж үү? Нөгөө барилгын чанарыг нь барьсан компани 3 жил хариуцах ёстой гэсэн хууль яагаад хэрэгжихгүй байна вэ? Мөнгөтэй нэгэнд хууль үйлчлэхгүй, жирийн иргэд эрүүл мэнд, эдийн засгаараа хохироод үлдэх ёстой юу? Энэ бүхний хариултыг “Эм Си Эс” группын “Эм Си Эс пропертис” ХХК-аас Вива сити хотхоны оршин суугчид хүлээсээр суугааг сэтгүүлээрээ дамжуулан уламжилж байна.
Сэтгүүлч Б.Цолмонтуяа